[[تاجر]] باید در انتهای هر سال بداند که دارائی او تا چه اندازه استاندازه‌است و در جریان سال گذشته چه مقدار سود یا زیان داشته از این جهت ناچار است بیلان حساب تجارتی خود را داشته باشد. بنابراین قانون تجارت تنظیم دفتر دارائی را تا 15۱۵ فروردین هر سال نسبت به سال قبل الزامی دانسته استدانسته‌است.
دفتر دارائی استخراج از دفتر کل است و در آن کلیه دارائی تاجر اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات و [[بدهی|دیون]] و وجه نقد اعم از این که در صندوق موجد باشد یا در بانک‌ها، ثبت می‌شود. فرقی که این دفتر با سایر دفاتر دارد این است که تاجر باید ذیل آن را امضاء نماید و در حقیقت صحت مفاد آن را تصدیق کند و علت آن هم این است که چون از دفاتر مختلف استخراج می‌شود صحت انتقال و مطابقت آن باید با استحضار تاجر باشد.
الزام به نگاه داری دفتری به نام دارائی بی فایده و در نظر اول ممکن است موجب اتلاف وقت باشد، زیرا عملا تجار از دفتر کل استفاده می‌‌نمایندمی‌نمایند و همه ساله به نام [[ترازنامه]] از دفتر کل استخراج می‌‌نمایندمی‌نمایند که دارائی و سود و زیان تجارتخانه در آن قید شده استشده‌است. ولی با در نظر گرفتن این که مقصود قانون گذار این است که بیلان عملیات و حتی ترازنامه همه ساله تاجر در دسترس بوده و با نظر اجمالی در مواقع لازم بتوان وضعیت تجارتی او را تشخیص داد، لزوم آن معلوم می‌شود.
البته قابل ذکر است که دفتر دارائی در قانون تجارت ذکر شده و عملاً در عمل از آن استفده نمی شودنمی‌شود چرا که الزامی قانونی برای آن وجود ندارد مثل [[دفتر کل]] و [[دفتر روزنامه]] که عملاً منسوخ شده ولی به سبب این که وزارت امور اقتصاد و دارایی مجری آن است و این دفاتر را از مودیانموءدیان خدخود خواستار است آن را نگهداری می کنندمی‌کنند اما قانون تجارت مجری خاصی در کشور ندارد بنابراین این دفتر عملا استفاده نمی شودنمی‌شود.
