== بهشت و جهنم برزخی ==
غیر از بهشت و جهنم قیامت، بهشت و جهنم دیگری در عالم برزخ وجود دارد که در آن خلود(جاودانگی) نیست بلکه پایان پذیر است و تا قیامت ادامه دارد. و حتی در این بهشت و جهنم تکامل فرض دارد؛ یعنی ممکن است شخصی در بهشت باشد و درجاتش افزوده شود و یا شخصی از جهنم آزاد شده و یا عذاب او در اثر کارهای خیر بازماندگان تخفیف پیدا کند<ref>کتاب ۵۰ درس پیرامون عالم پس از مرگ تالیف حبیب الله طاهری ص۳۳۰</ref>
== عالم برزخ یا قیامت صغری ==
عالم برزخ جهان سومی است که نه از جنس دنیا و نه از جنس عالم آخرت است. واسطه ای میان ان دو است و همه انسانها پس از مرگ تا روز قیامت در آن قرار می گیرند. البته لازم به ذکر است که ما از جزئیات آن جهان نیز آگاهی زیادی نداریم، و تنها می توانیم در این زمینه مطالبی کلی از آیات و روایات استخراج کنیم. در این مقاله به برخی ویژگی های دیگر عالم برزخ اشاره خواهیم کرد.
آنچه که وارد عالم برزخ میگردد، صورت مثالی انسان است نه بدنی که در قبر قرار میگیرد. روح پس از مفارقت بدن به اجسامی لطیف تعلق میگیرد که مشابه بدن عنصریاند(سید عبداللّه شبّر، حق الیقین فی معرفة اصول الدین، ۳۹۹). از ویژگیهای صورت مثالی این است که ماده ندارد، امّا آثار ماده مانند شکل و صورت وحدّ وکمّ و کیف و اعراض فعلیه را داراست؛ یعنی مجرّد تام نیست. به عبارت دیگر، دارای اندازه و حدّ و رنگ و بو و مسرّت و غضب و نگرانی است. بنابراین، زنده است و دیدهی بصیرت و ادراکش افزون میگردد و مورد سوال، مواخذه، ثواب و عقاب برزخی قرار میگیرد.(محمد حسین حسینی تهرانی، معاد شناسی، ج۲، ص ۱۸۵)
بنابراین در عالم برزخ نیز عذاب و پاداش وجود دارد. برخی از آیات نیز به مسئله عذاب برزخی اشاره دارند:
«فَوَقَاهُ اللَّهُ سَیِّئَاتِ مَا مَکَرُوا وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ، النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوًّا وَعَشِیًّا وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ» (غافر: ۴۵ـ۴۶)
«پس خدا او را از عواقب سوء آنچه نیرنگ مىکردند حمایت فرمود و فرعونیان را عذاب سخت فرو گرفت،[اینک هر] صبح و شام بر آتش عرضه مىشوند و روزى که رستاخیز بر پا شود [فریاد مىرسد که] فرعونیان را در سختترین [انواع] عذاب درآورید»
مقصود از «عذاب» در آیه شریفه، عذاب برزخی است، مرحوم علّامه طباطبائی در این زمینه مینویسد:
«اولاً، عرضه بر آتش در برزخ است و پس از آن دخول در آتش محقق میشود و این دخول در آتش شدیدتر از عرضه کردن بر آتش است. ثانیا، عرضه بر آتش قبل از قیام قیامت است که همان عذاب برزخی است؛ عالمی که بین موت و بعث فاصله است. اما دخول در آتش در قیامت تحقق پیدا میکند. ثالثا، افراد، هم در برزخ و هم در قیامت به عذابی واحد معذّب میشوند؛ اما برزخیان از دور به وسیله آن عذاب میشوند، ولی در قیامت داخل در آن عذاب خواهند شد.» (سید محمدحسین طباطبائی، المیزان، قم، منشورات جامعة المدرسین، ج ۱۹، ص ۳۴۹).
عذاب و پاداش انسان ها از لحظه مرگ آغاز می شود. البته عذاب و پاداش اخروی غیر از عذاب و پاداش برزخی است ولی به هر حال، انسان ها از لحظه بعد از مرگ با تجسم اعمال خود مواجه می شوند.
«در عالم برزخ هم با اینکه هنوز حساب کلی افراد رسیدگی نشده است و در قیامت باید رسیدگی بشود، افراد مختلفند، بعضی متنعمند و بعضی معذب. این است که فرموده اند:
«القبر اما روضة من ریاض الجنة، او حفرة من حفر النیران»؛ عالم قبر برای انسان یا به منزله باغی است از باغهای بهشت و یا به منزله گودالی است از گودالهای جهنم.
اهل سعادت، از همان آن توفی و مردن، سعادتشان شروع می شود، و اهل عذاب، از همان آن مردن، عذاب برزخیشان آغاز می گردد. این آیه بر همین مطلب دلالت می کند. قرآن نمی گوید که قبل از قیامت، مردم، چه سعید و چه شقی همین طور منتظر نگهداشته می شوند برای محاکمه نهایی و تا آن وقت همه در یک حالت انتظار بسر می برند. و لهذا می فرماید اگر ببینی آن زمان را که فرشتگان می آیند اخذ می کنند، توفی می کنند، تحویل می گیرند به تمام و کمال کافران را و فقط بدنشان می ماند که بعد می پوسد، و اینها را معذب می دارند.(عذاب عالم برزخ) این بدن دیگر در کار نیست ولی معذلک عذابش هست. «یضربون وجوههم و ادبارهم» از پیش رو و پشت سر، اینها را می زنند و به آنها می گویند عذاب سوزان را بچشید.» (مطهری، آشنایی با قرآن، ج ۳: ۱۲۰)
[http://harimeyas.com/1389/11/%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D8%AE-%DB%8C%D8%A7-%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B5%D8%BA%D8%B1%DB%8C.html ادامه] در وبسایت [http://harimeyas.com/ حریم یاس]
== پانویس ==
|