'''Fullerenفولرن'''<کهاز اسم "باکمینستر فولر"-وی طراح گنبدهای ژئودزیک بود-گرفته اند>{{انگلیسی|Fullerene}} یکی از [[دگرشکل]]های مصنوعی عنصر [[کربن]] است.که از گرما دادن به گرافیت ساخته میشودمی‌شود. به جهت شباهت شکل آن به توپ فوتبال، به آن باکی بال (buckyballBuckyBall) نیز گویندمی‌گویند. فولرن خود انواع گوناگون و متعددی دارد و می‌تواند به صورت [[کره (هندسه)|کره]]، [[بیضی‌گون]]، یا [[استوانه]] باشد." «کروتو"» و "«کرل"» را به عنوان کاشفان فولرن می شناسندمی‌شناسند. در سال 1990"۱۹۹۰ ولفگانک"( {{انگلیسی|Wolfgang Kratschmer)}} و "دانوالد هافمن"( {{انگلیسی|Donald Huffmann)}} و همکارانش توصیفی از نخستین روش عملی C60C<sub>۶۰</sub> ارائه دادند. واژهٔ فولرن از نام «باکمینستر فولر» که طراح گنبدهای ژئودزیک بود گرفته‌شده‌است.
<big>==فرمول فولرن ها</big>==
این مولکول های قفس مانند با فرمول های C60C<sub>۶۰</sub> ،C70،C<sub>۷۰</sub> و C78C<sub>۷۸</sub> شناخته شده اندشده‌اند.▼
فولرن از شبکه پنج‌گوشه‌ها و شش‌گوشه‌ها تشکیل شده است. یک فولرن برای آنکه بصورت یک شکل کروی بسته شود، باید دقیقا 12۱۲ وجه پنج گوشه داشته باشد، ولی تعداد وجهایوجه‌های شش گوشه می‌تواند بطور گسترده‌ای تغییر کند. ساختمان C60،C<sub>۶۰</sub>، دارای 20۲۰ وجه شش‌گوشه و C70،C<sub>۷۰</sub>، دارای 25۲۵ وجه شش‌گوشه است. هر کربن فولرن، دارای هیبرید sp2sp<sup>۲</sup> است و با سه اتم دیگر، پیوندهای سیگما تشکیل می‌دهد.▼
فولرن C60،C<sub>۶۰</sub>، دارای یک سری خواص جالب بیولوژیکی است. مانند متوقف کردن ویروس ایدز ( HIV )[[اچ‌آی‌وی]]، شکستن DNA[[دی‌ان‌ای]] به بطریقهشیوهٔ فوتونی، حفاظت عصبی و ...▼
▲این مولکول های قفس مانند با فرمول های C60 ،C70 و C78 شناخته شده اند.
▲فولرن از شبکه پنج‌گوشه‌ها و شش‌گوشه‌ها تشکیل شده است. یک فولرن برای آنکه بصورت یک شکل کروی بسته شود، باید دقیقا 12 وجه پنج گوشه داشته باشد، ولی تعداد وجهای شش گوشه می‌تواند بطور گسترده‌ای تغییر کند. ساختمان C60، دارای 20 وجه شش‌گوشه و C70، دارای 25 وجه شش‌گوشه است. هر کربن فولرن، دارای هیبرید sp2 است و با سه اتم دیگر، پیوندهای سیگما تشکیل می‌دهد.
کم‌حلال بودن فولرن‌ها در سیالات، کاربرد این مواد را بعنوانبه عنوان مواد مؤثر دارویی محدود می‌کند. ولی اندازه آب‌گریزی، سه بعدی بودن و خواص الکترونی آن باعث کنار نگذاشتن آن بعنوان دارو می‌شود. بعنوان مثال، شکل کروی آنها باعث ایجاد توانایی و قرار گرفتن مولکولهای فولرن در محلولهای آب‌گریز آنزیمها یا سلولها می‌شود و این عمل، باعث ایجاد خواص دارویی جالب می‌گردد. ▼
▲کم‌حلال بودن فولرن‌ها در سیالات، کاربرد این مواد را بعنوان مواد مؤثر دارویی محدود می‌کند. ولی اندازه آب‌گریزی، سه بعدی بودن و خواص الکترونی آن باعث کنار نگذاشتن آن بعنوان دارو می‌شود. بعنوان مثال، شکل کروی آنها باعث ایجاد توانایی و قرار گرفتن مولکولهای فولرن در محلولهای آب‌گریز آنزیمها یا سلولها می‌شود و این عمل، باعث ایجاد خواص دارویی جالب می‌گردد.
* Wikipedia contributors, "Fullerene," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Fullerene&oldid=391844736 (accessed October 23, 2010).
