شرطی‌شدن کلاسیک: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱:
'''شرطی‌شدن کلاسیک'''(نام‌های دیگر:'''شرطی‌شدن واکنشی'''، '''شرطی‌شدن نوع I''')یک نوع '''[[یادگیری]] همخوان یا تداعی''' است. در شرطی‌شدن کلاسیک جانور یاد می‌گیرد که بین یک محرک بی‌اثر، با یک پاداش یا تنبیه ارتباط برقرار کند.
[[پرونده:One of Pavlov's dogs.jpg|left|thumb|270px|برای اندازه‌گیری مقدار بزاق ترشح شده، فیستولی به مجرای بزاق سگ متصل شده و از طریق گونهٔ حیوان به خارج راه داده شده بود. تصویر از مدل نمایش داده شده در موزهٔ پاولف برداشته شده‌است.]]
سطر ۱۶ ⟵ ۱۵:
== فراگیری و خاموشی ==
[[پرونده:delay trace conditioning.jpg|left|thumb|560px|مقایسهٔ شرطی‌شدن تاخیری و ردی]]
هر نوبت که CS و US باهم ارائه شوند؛ یک '''کوشش'''(T) نامیده می‌شود. در اثر تکرار کوشش‌ها جاندار در مسیر '''فراگیری'''(A) قرار می‌گیرد؛ یعنی دوره‌ای که جانور در حال تداعی دو محرک و ایجاد ارتباط میان آن‌هاست.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
بر اساس فاصلهٔ زمانی ارائهٔ محرک‌های شرطی و غیرشرطی سه حال پیش می‌آید:
سطر ۲۳ ⟵ ۲۲:
* '''شرطی‌شدن ردی'''(Trace):ارائهٔ محرک شرطی چند ثانیه پیش از محرک غیر شرطی؛ و قبل از ارائهٔ محرک غیرشرطی، محرک شرطی حذف می‌شود.
تکرار محرک شرطی بدون ارائهٔ محرک غیرشرطی، منجر به حذف پاسخ شرطی خواهد شد که این مسیر، '''خاموشی'''(E) نام گرفته‌است.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
در هر دو مسیر فراگیری و خاموشی، در آغاز تغییرات سریع‌تر اتفاق افتاده و به تدریج سرعت تغییرات کاهش می‌یابد.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
== تعمیم و افتراق ==
هنگامی که جانوری شرطی شده باشد و در برابر محرکی شرطی، پاسخی شرطی بدهد؛ در برابر محرک‌های شرطی مشابه هم پاسخ می‌دهد. برای مثال سگی که در برابر صدای سوت پاسخ ترشح بزاق را نشان می‌دهد؛ به سوت‌های بالاتر و پایین‌تر نیز همان پاسخ را ارائه می‌دهد.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
اصل تعمیم بیان می‌کند که هر چه یک محرک شرطی جدید، با محرک شرطی پیشین شباهت بیش‌تری داشته باشد، احتمال بروز پاسخ شرطی در برابر محرک جدید افزایش می‌یابد.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
افتراق واکنش به تفاوت‌هاست؛ از طریق تقویت افتراقی افراد شرطی می‌شوند تا دو محرک را از هم تمیز دهند.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
== پیش‌بینی‌پذیری و عوامل شناختی ==
تبیین پدیدهٔ شرطی‌شدن با استفاده از رویکرد رفتارگرا، روشی متداول است؛ امّا برخی روان‌شناسان با رویکرد شناختی، بر این باورند که عامل زیربنایی در شرطی‌شدن کلاسیک اطلاعات قبلی جانور، و سپس فرآهم آمدن اطلاعاتی تازه در مورد پیوند دو محرک است.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
پاولف عامل اساسی در شرطی‌شدن کلاسیک را مجاورت زمانی و فراوانی دفعات همراهی CS و US می‌دانست. دیدگاه شناختی در تبیین شرطی‌شدن کلاسیک، پیش‌بینی‌پذیری را به جای مجاورت مطرح می‌کند. [[رسکورلا]] در آزمایش‌هایی مهم نشان داد که در شرطی‌شدن، CS باید پیش‌بینی کنندهٔ US باشد و احتمال وقوع US در مواقع ارائهٔ CS باید بیش‌تر از زمانی باشد که CS ارائه نمی‌شود.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
== شرطی‌شدن کلاسیک در انسان ==
حالت تهوع هنگام [[شیمی‌درمانی]] برای بیماران [[سرطان]]ی یک واکنش طبیعی است. امّا مشاهده می‌شود که گاهی این بیماران به محض ورود به اتاق درمان دچار حالت تهوع می‌شوند. حتّی مشاهده شده‌است هنگامی که به کودکان سرطانی پیش از شیمی‌درمانی [[بستنی]] داده می‌شود؛ کودک در مواقع دیگر نیز نسبت به بستنی شرطی شده و حتی اگر شیمی‌درمانی انجام نشود؛ پس از خوردن بستنی استفراغ می‌کند.<ref name="g">{{یادکرد|فصل=فصل ۷:یادگیری و شرطی‌شدن|کتاب=زمینه روان‌شناسی هیلگارد و اتکینسون|نویسنده=گروه مولفان|ترجمه=گروه مترجمان|ناشر=انتشارات گپ|چاپ=سوم|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش=چهاردهم|صفحه=صفحه ۱۷۵ تا ۱۷۹|سال=۱۳۸۸|شابک=}}</ref>
بر این اساس [[جان واتسون]] بر این باور است که عواطف عمیق در انسان ممکن است از طریق شرطی‌شدن کلاسیک ایجاد شوند؛ از آن جمله می‌توان به شرطی شدن ترس در کودکی با دیدن کلاه پوستی سفیدرنگ اشاره کرد؛ چرا که خرگوشی سفید سابقا دست او را گاز گرفته بود.
| |||