واژ-واج‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

به عنوان نمونه‌ای از تناوب صرفی-واجی در زبان، می‌توان از نمونه مشهوری از زبان انگلیسی یاد کرد. در زبان انگلیسی، پسوند جمع‌ساز در شکل نوشتاری خود به دو صورت "-s" یا "-es" ظاهر می¬شود و در زبان گفتار به سه شکل [-s]، [-z] و [-ɪz] تبلور می¬یابد. اما در این میان، بنابر آنچه که زبان¬شناسی زایشی به ما ارائه می¬دهد، هنگام سخن گفتن از پسوند جمع در سطح انتزاعی¬ترانتزاعی‌تر در صرف یا سطوح پیش از سطح واج¬شناسی،واج‌شناسی، باید تنها به وجود یک تکواژ جمع¬سازجمع‌ساز قائل شویم که هرگاه این تکواژ انتزاعی به سطح آوایی می¬رسد،می‌رسد، بسته به محیطی که در آن ظاهر می¬شود،می‌شود، می¬تواندمی‌تواند به یکی از صورت¬هایصورت‌های [-s]، [-z]، یا [-ɪz] ظاهر شود. مثلاً هرگاه این پسوند جمع¬سازجمع‌ساز به واژه¬ای چون cat (گربه) افزوده شود، محیط آوایی این واژه حکم می¬کندمی‌کند که تکواژ جمع به صورت [-s] ظاهر شود. هرگاه این پسوند در سطح صرف به واژه¬ایواژه‌ای چون dog (سگ) افزوده شود، به صورت [-z] و بالاخره در صورت افزوده شدن به واژه¬ایواژه‌ای چون horse (اسب) به خاطر شرایط آوایی این واژه به صورت [-ɪz] ظاهر می¬شودمی‌شود.

بنابر قواعد حاکم بر سطح صرف-واج‌شناسی، یعنی سطحی که در آن صرف، که انتزاعی‌تر است، با سطح آوایی در تعامل قرار می‌گیرد، صورت زیربنایی این تکواژ، /-z/ است. این بدان معنی است که در سطح صرف به هنگام شکل گرفتن صورت cats، تکواژها به صورت /kat-z/ خواهند بود. وجود یک واج بی‌واک، در این مثال یعنی /t/ پایانی پایه، در مجاورت تکواژ جمع¬ساز /-z/ باعث تغییر صورت این پسوند می‌گردد و بدین ترتیب در سطح آوایی، شکل [kat-s] به دست داده می¬شودمی‌شود. همین پسوند پس از واژه /hɔ(r)s/ به دلیل مشخصات آوایی آخرین واج این واژه، به صورت [-ɪz] تبدیل می‌گردد. به عنوان مثال دیگری از این دست، باز هم از زبان انگلیسی می¬توانمی‌توان به پسوند گذشته‌ساز در این زبان اشاره کرد. این پسوند در سطح آوایی به سه صورت [-d]، [-t]، و [-ɪd] ظاهر می¬شود، اما قواعد حاکم بر سطح صرفی-واجی به ما نشان می‌دهند که پسوند گذشته‌ساز در واقع صورت [-d] است که در هرجا که بافت آوایی ایجاب کند، دو صورت دیگر از آن به دست داده می‌شوند. در زبان‌شناسی، صورت‌های متناوب را تکواژگونه‌های تکواژ اصلی می‌دانند.