دساتیر: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
'''دَساتیر''' یا '''دساتیر آسمانی''' نام کتابی از یکی از [[پارسیان هند]] به نام [[آذرکیوان]] است که در قرنسده دهم هجری قمری در زمان [[اکبر شاه گورکانی]] (هم‌عصرهم‌زمان با [[سلسله صفوی]]) نوشته شده استشده‌است.
 
آذر کیوان این کتاب را به پیامبری بنام «ساسان پنجم» نسبت داده‌است که به زبانی است که هیچ همسانی و خویشاوندی با زبان‌های دیگر ندارد اینگونه بر می‌آید که این زبان برساخته خود [[آذرکیوان]] باشد.
آذر کیوان این کتاب را به پیامبری بنام «ساسان پنجم» نسبت داده و خود به ترجمه و تفسیر آن پرداخته است. او در این کتاب برای واژه‌های عربی واژه‌های [[پارسی سره]] پیشنهاد کرده است. بسیاری از این واژه‌ها مبنای [[زبان‌شناسی]] و [[ریشه‌شناسی|ریشه‌شناختی]] ندارند و [[جعل|برساخته]] هستند که به آنها [[واژگان دساتیری]] گفته می‌شود. مانند:'' فرنود، فروزه (به معنی صفت) و ... برخی از این واژگان از زبان [[سانسکریت]] هستند. برخی یا ریشه تازی دارند یا از دستور زبان تازی در ساختشان سود برده شده است مانند خود نام ''دساتیر''.
 
== ترجمه دساتیر ==
نمونه‌های این‌گونه واژه‌ها عبارتند از:
از آنجا که زبانی که کتاب '''دساتیر آسمانی''' بدان نوشته شده را تنها [[آذرکیوان]] می‌دانسته‌است، وی خود این کتاب را به پارسی برگردانده و [[تفسیر]] و نِگیزش‌هایی بر آن نوشته‌است. در برگردان دستاتیر آسمانی به پارسی، [[آذرکیوان]] کوشیده‌است که تنها واژگان پارسی بکار برد و از بکاربردن واژگان عربی و بیگانه پرهیزیده‌است.
 
== واژگان دساتیری ==
آذرکیوان برای شماری از واژگان عربی که برابر پارسی آنها را نمی‌دانسته‌است، واژه‌هایی را برنهاده‌است که به آنها '''واژگان دساتیری''' گفته می‌شود. شماری از این واژه‌ها بر پایه بنیادهای [[زبان‌شناسی]] و [[ریشه‌شناسی|ریشه‌شناختی]] ساخته نشده‌اند. شماری از این واژه‌ها نیز از زبان [[سانسکریت]]، نوشته‌های زرتشتی به [[زبان پهلوی]] و از [[اوستا]] گرفته شده‌اند.{{سخ}}
 
نمونه‌ای از واژگان دساتیری:
* فروزه (صفت)
* تیمسار (حضرت)
* دهناد (نظام، سیستم)
* نخشه
* هنایش (تأثیر)
* زاب
* فرنود (معجزه)
* فرنوش ( خرد فلک قمر)
* فرشاد (روان و خرد کره مریخ)
* فرزبود (حکمت)
سطر ۱۷ ⟵ ۲۰:
* فرسار (نیروی داد)
 
شماری از واژگان دساتیری در زبان پارسی کاربرد پیدا کرده‌اند و در دو واژه‌نامه [[برهان قاطع]] و [[انجمن‌آرا]] بسیاری از واژگان دساتیر بدون گفتن بنمایه‌اش آمده استآمده‌است. برخی از این واژه‌ها در اشعارسروده‌های شاعرانی سرایندگانی مانند [[ادیب‌الممالک فراهانی]] و [[فرصت شیرازی]] نیز راه یافتهبکار استرفته‌است.
 
== منابع ==