تاریخ بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها

بخش اعظم این اثر نوشته اوست اما مجموعا چهارده تن در تحریر و تدوین و ترجمه برخی از منابع آن نقش داشته‌اند که در فصول کتاب نام‌شان ذکر شده‌است. [[سردار اسعد]] شخصاً در منابع جستجو می‌کرده و پس از بررسی و انتخاب فصول راجع به بختیاری‌ها مطالب را برای تحریر یا ترجمه در اختیار تحریرکنندگان و مترجمان قرار می‌داده‌است. علاوه بر آن بخش‌هایی را برای سپهر تقریر می‌کرده و او آنها را عینا می‌نوشته و گاهی در پانویس توضیحاتی درباره مطالب نقل شده از منابع می‌افزوده‌است. <ref>http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3078</ref>

در تألیف «تاریخ بختیاری» افزون بر منابع معتبر از نوشته‌ها و خاطرات خارجیانی که به منطقه بختیاری رفته بوده‌اند با ذکر نام نویسنده و مترجم آنها استفاده شده که همین امر سبب تکرار برخی از مطالب شده‌است. از جمله این آثار است: «سفرنام لیرد» که نویسنده‌اش در ۱۲۵۸/۱۸۴۰ به منطقه بختیاری رفته و مدتی در آنجا زیسته بوده‌است. «سفرنامه بارون دو بد» به ترجمه [[سلطان محمد نائینی]] جهانگرد روسی که هم زمان با لیرد در میان بختیاری‌ها بوده‌است و «خاطرات سرتیپ هوتم شیندلر» صاحب منصب انگلیسی ترجمه علیرضابن محمدحسین بن کیخسروبن فتحعلی شاه.<ref>مهدی بامداد، شرح حال رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هجری ، تهران 1357 ش ، ج 1، ص 245-246</ref><ref>خاطرات سرتیپ هوتم شیندلر ، صاحب منصب انگلیسی ، ترجمة علیرضابن محمدحسین بن کیخسروبن فتحعلی شاه (همان ، ص 65ـ 98)</ref>

نگارش «تاریخ بختیاری» حدود هفت سال طول کشید زیرا سردار اسعد برای معالجه چشم به [[اروپا]] سفر کرد و تألیف کتاب متوقف شد. در ۱۳۳۳ سلطان محمد نائینی به فرمان سردار اسعد کتاب را به پایان رساند. <ref>تاریخ بختیاری ( خلاصة الاعصارفی تاریخ البختیار )، چاپ جمشید کیان فر، تهران 1376ش ؛ خانبابا مشار، فهرست کتابهای چاپی فارسی ، تهران 1350ـ1355ش ص 655، 765ـ766</ref>

«تاریخ بختیاری» دربردارنده اطلاعاتی وسیع و بی نظیر درباره تاریخ جغرافیای تاریخی آداب و رسوم باستان‌شناسی ساختار ایلی مردم و سرزمین بختیاری است. نثر کتاب به طور کلی ساده و روان است اما یکدست نیست، زیرا برگرفته از منابع مختلف و با ترجمه‌های گوناگون است.<ref>علیقلی بن حسینقلی بختیاری (سردار اسعد) و دیگران ، تاریخ بختیاری ، چاپ سنگی تهران 1333، چاپ افست 1361ش</ref>

بخش اصلی کتاب نخستین بار میان سال‌های ۱۳۲۹ و ۱۳۳۱ در ۵۴۱ صفحه با تصاویر و نقشه‌ای از منطقه بختیاری در قطع رحلی به طور ناقص چاپ سنگی شد. این چاپ دربردارنده آن بخش از تاریخ بختیاری بود که در ۱۳۲۷ و ۱۳۲۸ تألیف شده بود و سردار اسعد خود آن را دیده و تأیید کرده بود. این نسخه بدون تغییر در ۱۳۵۵/۱۳۱۵ش تجدید چاپ شد. قسمت دوم تاریخ بختیاری که از کوه رنگین تا رود کارون را دربرمی‌گیرد جداگانه به چاپ رسیده‌است، اما سردار اسعد که پیش از نابینا شدن این نسخه را خوانده بود دستور جمع آوری و سوزاندن آن را داد زیرا این قسمت را خلاف واقع و بی اعتبار می‌دانست. چاپ دیگری از تاریخ بختیاری در دست است که از ترجمه کتاب شش ماه در ایران تألیف «ادوارد استاک» صاحب منصب انگلیسی در حکومت هندوستان شروع می‌شود و وقایع کشته شدن [[ناصرالدین شاه]] و محاکمه «[[میرزا رضا کرمانی]]» را دربردارد و با یادداشت سردار اسعد درباره کتاب «تاریخ بختیاری» پایان می‌یابد.<ref>تاریخ بختیاری ( خلاصة الاعصارفی تاریخ البختیار )، چاپ جمشید کیان فر، تهران 1376ش ؛ خانبابا مشار، فهرست کتابهای چاپی فارسی ، تهران 1350ـ1355ش ص پانزده ، 639ـ</ref>766