آمودریا: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
Ali.eblis1 (بحث | مشارکتها) جز ویرایش با ابرابزار |
||
خط ۱:
{{Coord|
[[پرونده:Aral map.png|thumb|left|250px|رودخانهٔ آمودریا پس از سرچشمه گرفتن در کوههای مرزی تاجیکستان و افغانستان با گذر از مرز افغانستان و پس از گذر از ترکمنستان و ازبکستان به دریاچهٔ آرال می‌ریزد.]]
'''آمودریا''' یا '''جیحون''' (به [[یونانی|یونانی باستان]]: '''Oxus/Ὄξος/اُکسوس'''<ref>Encyclopaedia of Islam, 'ĀMŪ DARYĀ'</ref><ref> [http://loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-79a88de154384f06be1e4612ac5baced-fa.html وبگاه لغتنامه دهخدا]، بازیابی در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۸.</ref> که یونانی‌شدهٔ نام [[فارسی باستان]] رود: '''وَخش'''<ref>حسن پیرنیا، ''تاریخ ایران باستان''، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: دنیای کتاب، ۱۳۷۰، ص ۲۲۰۵</ref> است) پرآب‌ترین رود [[آسیای میانه]] است که از کوههای [[پامیر]] سرچشمه گرفته و حدود ۱۱۲۶ کیلومتر از آن در قسمت مرزهای شمالی [[افغانستان]] با [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]] و [[ترکمنستان]] جاری است. قسمت‌هایی از آن قابل کشتیرانی است. در سواحل آن [[شیرخان بندر]] و [[بندر حیرتان]] قرار گرفته، که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان به کشورهای [[آسیای میانه]] از این طریق مبادله می‌شود.
خط ۷:
== پیشینه تاریخی ==
در کرانه شرقی [[خراسان بزرگ]] (که امروزه به [[خراسان|خراسان ایران]] و شمال افغانستان تقسیم شده) دو رود بزرگ جاری بود که گاه به نام‌های [[سیحون]] و [[جیحون]] خوانده می‌شوند و سرزمین‌های آن سوی آنها را [[فرارود]] یا [[ورارود]] و به اصطلاح عربی ''[[ماوراءالنهر]]'' می‌خوانند. امروزه این دو رود به نام ''آمودریا'' و ''[[سیردریا]]'' خوانده می‌شوند. آمودریا در واقع نام قدیمی این رود است. در گذشته این رودخانه به دریای مازندران می‌ریخته‌است. "گذرگاه پیشین و باستانی آمودریا به سوی دریای مازندران امروزه به شکل گودال و شوره‌زاری به نام «اونگوز»، و نیز گذرگاه جدیدتر آن به نام «اوزبای» (اوزبوی)، همچنان در محل دیده می‌شود و در برخی نقشه‌ها و اطلس‌های جغرافیایی و عکس‌های ماهواره‌ای نشان داده
آمودریا در اصل به معنای ''رود شهر آمو'' است. ''آمو'' کوتاه شدهٔ [[آمل]] است؛ اما این آمل در خراسان
در فرهنگ دهخدا چنین آمده:
خط ۱۸:
آمل: نام شهری به ساحل غربی جیحون به فاصلهٔ یک میل در راه [[بخارا]] از سوی [[مرو]] و آن را عامه ''آمو'' و ''آمویه'' گویند؛ و برای تمیز از ''آمل طبرستان'' آن را ''آمل زم'' و ''آمل شط'' و ''آمل مفازه'' نیز خوانند. و این شهر را [[قوم تاتار]] ویران کردند.
اما جیحون نام دیگری بود که اهالی آنجا بدان رود داده بودند و شبیه «جیحون» ([[Gihon]]) بود که در «[[کتاب مقدس|کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان]]» ([[کتاب مقدس]]) از آن به عنوان یکی از رودهای [[بهشت عدن]] نام برده
== آمودریا در ادبیات ==
| |||