'''مکتب ایرانی''' یا '''مکتب ایران''' اصطلاحی است که در همایش ایرانیان مقیم خارج از کشور (اوایل مردادماه ۱۳۸۹) توسط [[اسفندیار رحیم‌مشایی]] بکار رفت و با واکنش‌های متفاوتی در داخل ایران روبرو شد. [[محمود احمدی‌نژاد]] این گفته را حمایت کرد.<ref>[http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1132128 ایران یک مکتب است / به مشایی اعتماد کامل دارم]</ref> از مخالفین سرشناس این قول [[احمد توکلی]] <ref>[http://www.seemab.ir/fa/pages/?cid=38512 توکلی: رئیس جمهور تکلیف خود را با رحیم مشایی مشخص کند]</ref>، [[علی مطهری]]<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=114026 علی مطهری: "مکتب ایرانی" انحراف است]</ref>، [[حداد عادل]]<ref>[http://www.shafaf.ir/fa/pages/?cid=25825 واکنش حدادعادل به اظهارات مشایی درباره مکتب ایران]</ref> از نمایندگان مجلس و [[داوود احمدی‌نژاد]]<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/138263/%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF-%C2%AB%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%C2%BB-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%B3%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%AF داوود احمدی نژاد: «مکتب ایرانی» قرآن را سوزاند]</ref>، [[حبیب‌الله عسگراولادی]]<ref>[http://www.farheekhtegan.ir/content/view/11702/31/ طرح مكتب ایرانیت بیانی علیه ولایت فقیه است]</ref>، سرلشکر [[فیروزآبادی]]<ref>[http://www.farheekhtegan.ir/content/view/11703/31/ انتقاد شدید سرلشکر فیروزآبادی از طرح مكتب ایران]</ref> و آیت الله [[مصباح یزدی]]<ref>[http://shia-online.ir/article.asp?id=13896&cat=1 انتقاد شدید مصباح یزدی از مروجان مکتب ایران]</ref> را میتوان نام برد.
==== روایت مشایی: انسان باایمان و اراده گرا ====
طرح این بحث توسط مشایی جنجالی سیاسی در پی داشته است.
<ref> [http://www.esteghamat.ir/pages.asp?id=7691 سخنرانی مشایی در مراسم اختتامیه همایش بزرگ ایرانیان در خارج از کشور، 14 مرداد 1389]
</ref>
چکیده تفکر مشایی این است که ملت ایران عالیترین و صحیح ترین درک از مذهب اسلام را زندگی میکند، و بر این اساس، به انسان تکریم و احترام میگذارد. اضافه این که موضوع "ایرانیت" موضوعی معنوی و روحانی است نه قومی. مشایی میگوید این درک صحیح را بایستی با اراده و خطر پذیری پیش برد. گام بزرگ برداشتن در حوزه معنویات به معنای خطر بزرگ کردن است. با این اوصاف، ایمان صحیح در "انسانیت" متجلی میشود و تصمیم های بزرگ، انسان را بسمت تکامل پیش میبرد. اصول فکری "مکتب ایرانی" مشایی را میتوان به شکل زیر ارائه داد:
1- دریافت صحیح از دین
به گفته مشایی مکتب ایرانی همانا "دریافت ناب از حقیقت ایمان و حقیقت توحید اسلام" است. میگوید که "دریافت های متفاونی" از مکتب اسلام و جود دارد، مثل برداشت طالبان و سلفی ها، ولی دریافتی که ایرانیان از اسلام کرده اند صحیح ترین آنهاست. میگوید: "ایران مظهر ایمان است. ایران اکنده از ایمان است... چون مظهر علم بوده است، مظهر فهم بوده است." جای دیگر می افزاید: ایران "سرزمین باورهای عمیق و پاک و صاف است. اندیشه ایرانی جوهر دارد. گوهر دارد. بروز اندیشه ایرانی همه اش زیباست."
2- تکریم انسان
به نظر مشایی، شناخت صحیح از دین، انسان را محور میکند چرا که "آفرینش با انسان معنا پیدا میکند" و "اگر کسی قدر آسمان را میشناسد باید در زمین قدر انسان را بشناسد". میگوید "می خوای خدا را معرفی بکنی باید انسان را معرفی بکنی .می خوای بگی خدا بزرگه باید نشان بدی انسان بزرگه." و نتیجه میگرد که "مکتب ایران، مکتب انسان، همه حقیقت انسان" است.
3- ایرانیت به مثابه حالت روحی
مشایی ایرانیت را تفسیر قومی و نژادی نمیکند بلکه آنرا به مثابه نمود عالی فهم روحی و دینی می آورد. به عبارت دیگر ایرانیت را حالت و تجربه ای مذهبی معرفی میکند. یکجا میگوید "حقیقت ملیت ایرانی حقیقت دین است" و جای دیگر می افزاید: "باور دارم که واژه ایران ذکر است، ذکر است " چون مرتبط است با روح مومن و جهان درون و ارزشهای متعالی. "ایران ذکر است زیرا ایران مظهر ایمان است."
4- اراده گرایی
مشایی معتقد است که مکتب ایرانی به معنایی اراده گراست و اهل خطر کردن است. میگوید که هر "کار بزرگ شجاعت و ریسک میطلبد" چرا که "تصمیم بزرگ قدرت تصمیم گیری، قاطعیت و شجاعت میخواهد". به عبارت دیگر، هرچه "اقدام بزرگ تر انجام بدهی و گام بزرگتر برداری" تارخ سازتر می شوی. به نمونه های انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق و برنامه هسته ای ایران اشاره میکند. میگوید: "پایمردی و مقاومت ما... باعث شد که ما تا اینجا جلو بیاییم که آنها از ما ترسیدند و ما جرات داشتیم که تصمیم بگیریم. هر دو، محصول باورهای این سرزمین است."
