آمادا (قبیله): تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
اصطلاح قومی و جفرافیایی |
اصطلاح قومی، جغرافیایی |
||
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات جایهای تاریخی ایران
|نام =آمادای
|روی نقشه =
|عرض جغرافیایی =
|طول جغرافیایی =
|تصویر =
|اندازه =
|عنوان تصویر =
|استان =[[زنجان]]
|شهرستان =
|بخش =
|نام محلی =
|نام دیگر =
|نامهای قدیمی =امردا
|نوع بنا =
|سالهای مرمت =
|کاربری =
|کاربری کنونی =
|دیرینگی =آغاز هزاره یکم
|شماره ثبت =
|تاریخ ثبت ملی =
|دوره ساخت اثر =
|بانی اثر =
|مالک اثر =
|مالک فعلی اثر =
|شماره ثبت یونسکو =
|تاریخ ثبت یونسکو =
|امکان باز دید =
|شماره تلفن =
|وبگاه =
|پانویس =
}}
'''آمادای''' نام نخستن قبیلهٔ ایرانی بود که پس از هزیمت [[ماننا]]<ref>نخستین دولت ایرانی</ref> در برابر [[آشوریان]] برای کسب آزادی خویش پایداری نمود. لازم بذکر است که در سرزمین ماننا و ماد قبایل زیادی سُکنا گزیده بودند و تنها شهرت قبیلهٔ ماد و ماننا در این بود که ایشان در مقابل دشمن متجاوز پایداری نموده عَلَم استقلال برافراشتند در نتیجه از دید سلاطین [[آشور]] قبایل ماننا و مادای بمنزلهٔ دو کشور مستقل، برسمیت شناخته شدند.
==موقعیت مادای==
ویژگی رود قزل اوزن مارپیچی بودن آن است. قزل اوزن با لاتر از شمال غرب بسوی جنوب شرق میان کوههای آقداغ، دنبالهٔ [[البرز]] جاری میشود و درّهای که در این محل تشکیل میدهد در دوران کهن [[اندیا]] نامیده میشد. در بخش شمال شرقی این درّه رودکی که از کوهستان [[سهند]] سرازیر میشود و شهر کنونی [[میانه]] بر کرانهٔ آن قرار دارد به قزل اوزن میریزد. درّهٔ این رودک و جویبارهایی که بدان میریزند در دوران باستان ناحیهٔ [[زیکرتو]] را تشکیل میداده. قزل اوزن بالاتر از محل تلاقی با رودک مزبور از جنوب به شمال جاری است بخش علیای آن را [[گیزیل بوندا]] از [[ماننا]] جدا میکرد. [[آشوریان]] بیشتر این بخش قرل اوزن را '''مادای''' میخواندند. در اینجا شعبهٔ راست قزل اوزن [[زنجان رود]] درّهٔ جداگانهای را تشکیل میدهد که اکنون در اطراف شهر زنجان قرار گرفته و [[خمسه]] نامیده میشود.
==وجه تسمیهٔ ماد==
کلمهٔ ماد، بزبان آشوری مادای، آمادای، ماتای<ref>madài, ámadái, matâi</ref> و بزبان عیلامینو ماتاپه<ref>mata - pe</ref> و بزبان یونانی قدیم مدی<ref>mèdoi یا mâdoi</ref> یکی از نامهای قومی و جغرافیایی است که ریشهٔ واضح از زبانهای ایرانی برای آن نمیتوان یافت<ref>بزبان پارسی ماد، بزبان پارتی مات، بزبان ارمنی قدیم مار-ک</ref>. معهذا در میان مردم آن سرزمین که در قرن نهم پ. م. بزبان ایرانی سخن میگفتند متداول بود و این خود از شکل دیگر کلمه یعنی '''آمادای''' که در ردیف '''مادای''' در منابع آشوری محفوظ مانده و مشهود است. در این صورت واژه سازی با پیشوند « آ » و بدون آن ویژهٔ زبانهای ایرانی است و در مورد اسامی قبایل نیز به نظر رسیده است<ref>اغلب مورخان مفهوم راهزن را برای واژهٔ ماد قائلند و دلیلشان مترداف بودن مادا با مارتای [[اوستا]] که بمعنی قاتل و راهزن است عنوان میکنند. ولی هیچ دلیلی ندارد مادا را با مارتا مشابه قلمداد نماییم</ref>
|