ایرانزو: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام =ایرانزو

|تصویرعنوان =شاهک [[ماننا]]

|اندازه تصویر =160px

|زیرنویس تصویر =گرته‌ای از =یک شاهک ایرانی

|دوران =۷۱۸۷۲۸ پ. م.

|تاجگذاری =

|مرگزادگاه =۷۱۸ پ. م.

|پسزادروز از =آزا

|پسزادگاه از =بنیانگذار

|کاخ محل درگذشت =[[زیویه]]

|دودمانآرامگاه =منائیان

'''ایرانزو''' رهبر و(Iranzu) پیشوای نخست قبیلهٔ منائی یعنی یکی از شش قبیلهٔ ساکن در سرزمین [[آذربایجان]] فعلی در سال -۷۲۸ پ. م. - بود. دولت نیمه مستقل ایرانزو در آن زمان تحت محاصره و فشار دول مقتدر آن دوران یعنی [[آشور]]، [[اورارتو]]، و [[عیلام]] قرار گرفته بود. سالنامه‌های سارگون دوم منا را متحد درجهٔ اوّل خویش در کوهستان [[زاگروس]] بر می‌شمارند و در مقابل آن، شاهک بسیارکشور کوچک [[مادای]] به رهبری [[دیاکو]] را که دولت وی تحت انقیاد دولت [[منائی]] بود دشمن اصلی [[آشور]] معرفی می‌کنند. نگرانی‌های آشوریان باعث شد بارها در طی سال‌های - ۷۴۴ تا ۷۱۵ پ. م. - در دوران [[تیگلت پیلسر سوم]] و [[سارگون دوم]] به سرزمین [[اتحادیه قبایل ماد]] لشکرکشی شود و عاقبت چنین به نظر می‌رسد که سارگون دوم توسط یکی از قبایل جنگجوی زاگروس نشین بنام [[کولومیان]] هلاک گردید.

این وقایع در زمان حیات ایرانزو<ref>نام ایشان به دو کلمهٔ «ایران و [[زو]]» تجزیه و واژهٔ اخیر در [[شاهنامه]] لقب بعضی شاهان است. احتمال می‌رود وی همان [[ذی‌منوچهر]] باشد.</ref> که محتملا پیر شده بود رخ داد و مقدمهٔ پیش آمدهای خطیرتری بشمار می‌رفت که بعد از مرگ او در بحبوحهٔ مبارزه‌ای که بخاطر تاج و تخت میان فرزندان وی در گرفت، وقوع یافت. ایرانزو قبل از سال - ۷۱۶ - در گذشت.

دولت منا در واقع یک اولیگارشی یا حکومت چند خاندان مقتدر بود<ref>الواح آشوری منا را کشور قبیله‌ها نام می‌برند.</ref> و بالضروه از منافع بزرگان اصیل منا، به زیان افراد عادی و [[آزاد]] و حتا برده‌داران غیر اصیل دفاع می‌کرد. بدین سبب در داخل آن کشور نیز نارضایی عامهٔ خلق روزافزون بود. اگر فرمانروایی به جنبش وسیع قشرهای مردم تکیه می‌کرد واقعاً می‌توانست دولتی قوی بوجود آورد. ولی در قرن هشتم پ. م. چنین فرمانروایی وجود نداشت و جنبش هم هنوز نارس بود. جز عصیان‌های تجزیه طلبانهٔ برخی شاهکان چیزی مشهود نبود. و چون در سیاست خارجی عامل اصلی همانا رقابت میان دولت‌های بزرگ [[آشور]] و [[اورارتو]] و [[عیلام]] و [[منائی]] بود<ref> چهار دولت، این واژه بصورت [[چاردولی]] تا کنون محفوظ است.</ref> وقایع سیاست خارجی نیز بصورت خیانت‌های کوچک و تغییر جبههٔ فرمانفرمایان و حکّام جزء، که گاهی بسوی این و دمی بسوی آن دولت توجه می‌کردند، و یا در لشکرکشی‌های تنبیهی و دسیسه‌های اورارتو و آشور و تحریکات متقابل و غیره تجلی می‌کرد<ref>چنین وضعی در زمان [[جنگ بزرگ کیخسرو]] در [[شاهنامه]] نیز آمدهه ثبت رسیده است.</ref>.