نشانگر تومور
نشانگر تومور (به انگلیسی: Tumor marker) مواد بیوشیمیایی قابل اندازه‌گیری هستند که با بدخیمی تومور مرتبط‌اند. این مواد توسط سلول‌های تومور یا توسط بدن در پاسخ به سلول‌های تومور ساخته می‌شوند. به عبارت دیگر نشانگر تومور ماده موجود در خون، ادرار، یا در برخی از بافت بدن است که می‌تواند در موارد ابتلا به انواع سرطان افزایش یابد. نشانگرهای گوناگون تومور٫ هر کدام نشان‌دهنده یک فرایند نئوپلازی ویژه و کمکی به تشخیص وجود سرطان است هرچند سطح بالای یک مارکر یا نشانگر تومور می‌تواند نشان‌دهنده سرطان باشد با این حال می‌تواند به دلیل‌های دیگر نیز بالا رفتن میزان این نشانگرها را در پی داشته باشد.[۱]
نشانگر تومور می‌تواند به‌طور مستقیم توسط خود تومور یا توسط سلول‌های غیر تومور و در پاسخ به حضور یک تومور تولید شود. بیشتر نشانگرهای تومور آنتی‌ژن یا پادگن‌های تومور بوده اما همه آنتی‌ژن‌های تومور را نمی‌توان به عنوان نشانگر تومور در نظر گرفت.[۲]
کاربرد ویرایش
همجموعه ماموگرافی٫ سونوگرافی٫ سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی با همراهی نشانگرهای تومور می‌توانند یک آزمون تشخیصی محسوب گردند اما آزمون تشخیصی تعیین‌کننده باید با بافت‌برداری یا بیوپسی انجام گیرد؛ بنابراین افزایش میزان نشانگرهای تومور به تنهایی برای تشخیص سرطان کافی نیستند اما از آن‌ها می‌توان برای تعیین میزان پیشرفت٫ نظارت بر درمان یا تشخیص بازگشت سرطان استفاده کرد.[۳]
نمونه‌ها ویرایش
| نشانگر تومور | نوع تومور مربوط |
|---|---|
| آلفا فیتوپروتئین (AFP) | تومور جرم‌سل و کارسینوم هپاتوسل[۴] |
| CA 15-3 | سرطان پستان[۵] |
| CA 27-29 | سرطان پستان[۶] |
| سی‌ای۱۹-۹ | به‌طور عمده سرطان لوزالمعده، اما گاهی نیز سرطان روده بزرگ.[۷] |
| CA-125 | به‌طور عمده سرطان تخمدان،[۸] گاه می‌تواند در موارد دیگری از سرطان نیز افزایش یابد. |
| کلسی تونین | کارسینوم مدولار تیرویید. |
| کروموزوم‌های ۳, ۷, ۱۷, و 9p21 | سرطان مثانه[۹] |
| سیتوکراتین (انواع گوناگون) | بسیاری از کارسینوم، و برخی سارکوم[۴] |
| PSA | سرطان پروستات |
| گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) | بیماری تروفوبلاستیک بارداری ٫تومور سلول جرم، کوریوکارسینوما[۴] |
| ایمونوگلوبولین | لنفوم، لوسمی[۴] |
| S100 پروتیین | ملانوم، سارکوم[۴] |
| NK2 | همه انواع سرطان تیرویید، سرطان ریه[۴] |
| M2-PK | سرطان روده بزرگ،[۱۰] سرطان پستان،[۱۱][۱۲] سرطان ریه،[۱۳]سرطان لوزالمعده،[۱۴] سرطان مری،[۱۵] سرطان معده، [۱۵]سرطان گردن رحم،[۱۶] سرطان تخمدان،[۱۷] |
منابع ویرایش
- ↑ «Recommendations for the Use of Tumor Markers in Breast Cancer». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۱۴.
- ↑ "Tumor markers Cancer screening". Archived from the original on 28 February 2019. Retrieved December 28, 2013.
- ↑ Koepke, John A. (1992). "Molecular marker test standardization". Cancer. 69 (6 Suppl): 1578–81. doi:10.1002/1097-0142(19920315)69:6+<1578::AID-CNCR2820691312>3.0.CO;2-K. PMID 1540898.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ Page 746 in: Title Manual of clinical oncology Spiral manual Manual of Clinical Oncology Lippincott Manual Series Authors Dennis Albert Casciato, Mary C. Territo Editors Dennis Albert Casciato, Mary C. Territo Contributor Mary C. Territo Edition 6, illustrated Publisher Lippincott Williams & Wilkins, 2008 ISBN 0-7817-6884-5, ISBN 978-0-7817-6884-9
- ↑ Keshaviah, A; Dellapasqua, S; Rotmensz, N; Lindtner, J; Crivellari, D; Collins, J; Colleoni, M; Thurlimann, B; Mendiola, C (2006). "CA15-3 and alkaline phosphatase as predictors for breast cancer recurrence: A combined analysis of seven International Breast Cancer Study Group trials". Annals of Oncology. 18 (4): 701–8. doi:10.1093/annonc/mdl492. PMID 17237474.
- ↑ "Definition of CA 27-29. From MedicineNet. Last Editorial Review: 6/14/2012". Archived from the original on 25 February 2014. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ gpnotebook.co.uk > ca-19-9 بایگانی‌شده در ۲۶ آوریل ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine Retrieved November 2011
- ↑ Osman N, O'Leary N, Mulcahy E, Barrett N, Wallis F, Hickey K, Gupta R (September 2008). "Correlation of serum CA125 with stage, grade and survival of patients with epithelial ovarian cancer at a single centre". Ir Med J. 101 (8): 245–7. PMID 18990955.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ "Tumor Markers". Retrieved June 6, 2013.
- ↑ Haug, U; Rothenbacher, D; Wente, M N; Seiler, C M; Stegmaier, C; Brenner, H (2007). "Tumour M2-PK as a stool marker for colorectal cancer: Comparative analysis in a large sample of unselected older adults vs colorectal cancer patients". British Journal of Cancer. doi:10.1038/sj.bjc.6603712.
- ↑ Lüftner, D; Mesterharm, J; Akrivakis, C; Geppert, R; Petrides, PE; Wernecke, KD; Possinger, K (2000). "Tumor type M2 pyruvate kinase expression in advanced breast cancer". Anticancer research. 20 (6D): 5077–82. PMID 11326672.
- ↑ Benesch, C; Schneider, C; Voelker, HU; Kapp, M; Caffier, H; Krockenberger, M; Dietl, J; Kammerer, U; Schmidt, M (2010). "The clinicopathological and prognostic relevance of pyruvate kinase M2 and pAkt expression in breast cancer". Anticancer research. 30 (5): 1689–94. PMID 20592362.
- ↑ Schneider, J; Peltri, G; Bitterlich, N; Philipp, M; Velcovsky, HG; Morr, H; Katz, N; Eigenbrodt, E (2003). "Fuzzy logic-based tumor marker profiles improved sensitivity of the detection of progression in small-cell lung cancer patients". Clinical and experimental medicine. 2 (4): 185–91. doi:10.1007/s102380300005. PMID 12624710.
- ↑ Hardt, PD; Ngoumou, BK; Rupp, J; Schnell-Kretschmer, H; Kloer, HU (2000). "Tumor M2-pyruvate kinase: A promising tumor marker in the diagnosis of gastro-intestinal cancer". Anticancer research. 20 (6D): 4965–8. PMID 11326648.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Kumar, Yogesh; Tapuria, Niteen; Kirmani, Naveed; Davidson, Brian R. (2007). "Tumour M2-pyruvate kinase: A gastrointestinal cancer marker". European Journal of Gastroenterology & Hepatology. 19 (3): 265. doi:10.1097/MEG.0b013e3280102f78.
- ↑ Kaura, B; Bagga, R; Patel, FD (2004). "Evaluation of the Pyruvate Kinase isoenzyme tumor (Tu M2-PK) as a tumor marker for cervical carcinoma". The journal of obstetrics and gynaecology research. 30 (3): 193–6. doi:10.1111/j.1447-0756.2004.00187.x. PMID 15210041.
- ↑ Ahmed, AS; Dew, T; Lawton, FG; Papadopoulos, AJ; Devaja, O; Raju, KS; Sherwood, RA (2007). "M2-PK as a novel marker in ovarian cancer. A prospective cohort study". European journal of gynaecological oncology. 28 (2): 83–8. PMID 17479666.