سرطان پستان
سرطان پستان یا سرطان سینه (به انگلیسی: Breast cancer) به نوعی سرطان گفته میشود که از بافت پستان آغاز میشود.[۱] زن بودن، مهم‌ترین عامل احتمال بروز سرطان پستان است. اگرچه مردان نیز به این سرطان مبتلا می‌شوند اما احتمال آن در زنان ببیش از صد برابر است.[۲] سایر علائم سرطان پستان می‌تواند یک توده در پستان، تغییر شکل پستان، گودی پوست، ترشح مایع از نوک پستان، یا پوسته شدن قسمتی از پوست باشد.[۳] در افرادی که بیماری در اندام‌های دیگر آن‌ها گسترش پیدا کرده باشد، این علائم می‌توانند درد استخوان، غدد لنفاوی متورم، تنگی نفس، یا یرقان باشد.[۴]
نوع نادری از سرطان پستان به نام سرطان پستان التهابی، به ندرت موجب یک توده مجزا میشود. در عوض ممکن است پوست پستان ضخیم، قرمز یا مانند پوست پرتقال دچار حفره گردد. همچنین ممکن است در آن ناحیه گرمی، درد یا برجستگی‌های جوش مانند مشاهده گردد.[۵]
عوامل خطر ابتلاء به سرطان پستان عبارتند از مرض چاقی، عدم تمرین فیزیکی، نوشیدن نوشیدنی‌های الکلی، درمان جایگزینی هورمون در طول یائسگی، پرتوهای یونی، اولین قاعدگی در سنین پایین.[۳][۶] دلیل حدود ۵ تا ۱۰٪ موارد ابتلاء به این بیماری ژن‌هایی هستند که از والدین فرد به ارث رسیده‌اند، از جمله BRCA1 و BRCA2. معمولاً سرطان پستان در سلول‌های دیواره مجاری شیر و لوبول‌ها که تأمین‌کننده شیر مجاری هستند، ایجاد میشود.به سرطان‌هایی که از این مجاری شروع می‌شوند، کارسینوم پستان گفته میشود، در حالیکه سرطان‌های ایجاد شده از لوبول‌ها با نام سرطان لوبولار شناخته شده‌اند.[۳] به علاوه، بیش از ۱۸ زیر-نوع سرطان پستان وجود دارد.برخی از سرطان‌ها از ضایعات پیش-تهاجمی از قبیل کارسینوم مجرایی درجا ایجاد می‌شوند.[۶] تشخیص سرطان پستان با انجام یک نمونه‌برداری از توده مربوط تأیید میشود.پس از تشخیص سرطان، آزمایش‌های بیشتری انجام می‌شوند تا مشخص شود که آیا سرطان به قسمت‌های دیگر بدن نیز سرایت کرده‌است یا خیر و چه درمان‌هایی ممکن است نسبت به بیماری واکنش نشان دهند.[۳]
بر اساس نتایج یک تحقیق، داروهای ارزان قیمتی که معمولاً برای تقویت استخوان مصرف می‌شوند می‌توانند مرگ و میر ناشی از سرطان پستان را کاهش دهند. بیس فسفونات‌ها (Bisphosphonates) عمدتاً برای جلوگیری از تحلیل استخوان در افراد مبتلا به پوکی استخوان استفاده می‌شوند. این داروها از تغذیه هر سلول سرطانی که در استخوان گسترش می‌یابد، جلوگیری می‌کنند و به این ترتیب رشد سلول‌های سرطانی را متوقف می‌سازند.[۷]
توازن مزایا در مقابل مضرات غربالگری سرطان پستان بحث‌برانگیز است. بنیاد همیاری کوکران در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد که مشخص نیست آیا غربالگری ماموگرافی مزایای بیشتری دارد یا مضرات بیشتری.[۸] یک مرور برای گروه ضربت خدمات پیشگیری آمریکا در سال ۲۰۰۹ شواهدی را دربارهٔ مزایا در افراد ۴۰ تا ۷۰ ساله یافت،[۹] و سازمان توصیه می‌کند زنان ۵۰ تا ۷۴ ساله هر دو سال یک بار غربالگری را انجام دهند.[۱۰] برای پیشگیری از ابتلاء به سرطان پستان در افرادی که احتمال ابتلاء در آن‌ها بالا است، ممکن است از داروهای تاموکسیفن یا رالوکسیفن استفاده شود.[۶] برداشتن هر دو پستان از طریق جراحی یک اقدام پیشگیرانه مفید در برخی از زنان پر خطر است.[۶] برای افرادی که ابتلاء به سرطان در آن‌ها تشخیص داده شده‌است، می‌توان از تعدادی از درمان‌ها استفاده کرد، از قبیل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و درمان هدفمند.[۳] انواع جراحی عبارتست از عمل جراحی حفظ پستان یا ماستکتومی.[۱۱][۱۲] ممکن است در عمل جراحی یا در یک تاریخ دیگر عمل بازسازی پستانانجام شود. در افرادی که سرطان در سایر قسمت‌های بدن آن‌ها گسترش یافته‌است، درمان‌ها عمدتاً به منظور بهبود کیفیت زندگی و راحتی فرد انجام می‌گیرند.[۱۲] پزشکان و متخصصان اعتقاد دارند افزایش سن بارداری و عدم شیردهی دو عامل مهم در بروز سرطان پستان است، از همین رو بارداری و شیردهی احتمال بروز این سرطان را کاهش میدهد.[۱۳]
نتایج سرطان پستان بسته به نوع سرطان، میزان بیماری، و سن فرد متغیر است.[۱۲] نرخ بقا در کشورهای توسعه‌یافته بالا است،[۱۴] به گونه‌ای که ۸۰٪ و ۹۰٪ از افراد در انگلستان و آمریکا حداقل ۵ سال زنده هستند[۱۵][۱۶] نرخ بقا در کشورهای در حال توسعه پایین‌تر است.[۶] در سراسر دنیا، سرطان پستان مهم‌ترین نوع سرطان در زنان است، و ۲۵٪ از تمام موارد سرطان را به خود اختصاص میدهد.[۱۷] در سال ۲۰۱۲، 81.6[۶][۱۴][۱۷][۱۸] بر پایه گفته متخصصان در ایران سالانه هشت هزار نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و شیوع ابتلا به سرطان پستان در بین زنان ایرانی حدود ۳۰ تا ۳۵ مورد در ۱۰۰ هزار نفر است.[۱۹]
پیشینهویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
علائم و نشانه‌هاویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
توده‌های پستانویرایش
توده‌های پستانی در مراحل اولیه قابل تشخیص نیستند ولی بزرگتر شدن غده با لمس قابل بررسی هستند
درد پستانویرایش
ترشحات نوک پستانویرایش
تغییرات موضعی پوست پستانویرایش
تغییر یکطرفه اندازه و شکل پستانویرایش
انواعویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
عواملویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
عوامل خطر ابتلاء به سرطان پستان عبارتند از مرض چاقی، عدم تمرین فیزیکی، نوشیدن نوشیدنی‌های الکلی، درمان جایگزینی هورمون در طول یائسگی، پرتوهای یونی، اولین قاعدگی در سنین پایین، و دیر بچه دار شدن یا بچه دار نشدن.[۳][۶] دلیل حدود ۵ تا ۱۰٪ از موارد ابتلاء به این بیماری ژن‌هایی هستند که از والدین فرد به ارث رسیده‌اند، از جمله BRCA1 و BRCA2. معمولاً سرطان پستان در سلول‌های دیواره مجاری شیر و لوبول‌ها که تأمین‌کننده شیر مجاری هستند، ایجاد میشود.به سرطان‌هایی که از این مجاری شروع می‌شوند، کارسینوم پستان گفته میشود، در حالیکه سرطان‌های ایجاد شده از لوبول‌ها با نام سرطان لوبولار شناخته شده‌اند.[۳] به علاوه، بیش از ۱۸ زیر-نوع سرطان پستان دیگر وجود دارد.برخی از سرطان‌ها از ضایعات پیش-تهاجمی از قبیل کارسینوم مجرایی درجا ایجاد می‌شوند.[۶] تشخیص سرطان پستان با انجام یک نمونه برداری از توده مربوط تأیید میشود.پس از تشخیص سرطان، آزمایش‌های بیشتری انجام می‌شوند تا مشخص شود که آیا سرطان به قسمت‌های دیگر بدن نیز سرایت کرده‌است یا خیر و چه درمان‌هایی ممکن است نسبت به بیماری واکنش نشان دهند.[۳]
عوامل اجتناب ناپذیرویرایش
- سن
- جنسیت
- سطح آندروژن خون
- سطح استروژن خون: سطح بالای استروژن در خون زنان قبل از یائسگی[۲۰]
- سابقه فامیلی: سابقهٔ سرطان پستان در فامیل (تغییرات ارثی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 (نام اختصاری برای سرطان پستان ۱ و سرطان پستان ۲) در بسیاری از مبتلایان به سرطان‌های پستان و تخمدان وجود داشته‌است)[۲۱]
- تراکم استخوان:
- تراکم بافت پستان:
- افزایش مواجهه زنان با هورمون استروژن که در شرایط زیر رخ میدهد:
- بروز اولین دورهٔ قاعدگی قبل از ۱۳ سالگی
- یائسگی بعد از ۵۱ سالگی
- استفاده از درمان جایگزینی هورمون با استروژن
- افرادی که در طول زندگی باردار نشده‌اند یا اولین بارداری آن‌ها بعد از ۳۰ سالگی بوده‌است.
- سطح بالای فاکتور رشد شبه انسولینی در خون زنان پیش از یائسگی (insulinlike growth factor)
- سابقهٔ قبلی ابتلاء به سرطان پستان یا برخی موارد غیرطبیعی دیگر در بافت پستان
ژنتیکویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
زنانی که ژن جهش‌یافته BRCA1 وBRCA2 دارند، ۳ تا ۷ برابر بیشتر از زنانی که فاقد این ژن‌ها هستند دچار سرطان پستان می‌شوند.
شرایط پزشکیویرایش
عوامل قابل پیشگیریویرایش
سبک زندگیویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
- سن اولین بارداری و دفعات بارداری
- شروع پریود
- مصرف الکل
- قرص‌های ضدبارداری
- هورمون درمانی یائسگی
- چاقی: اضافه وزن و چاقی خصوصاً بعد از یائسگی
- نوع تغذیه: مصرف شیرینی علاوه بر احتمال ابتلا به چاقی، دیابت، بیماری‌های متابولسیم و بیماری‌های قلبی، با سرطان پستان و متاستاز تومور مرتبط است و احتمال بروز این عارضه را افزایش میدهد.[۲۲]
- زندگی بی تحرک و فعالیت بدنی کم
- به نظر متخصصان فاصله گرفتن از باروری و محدودکردن فرزندآوری در کنار عامل تغذیه موجب بالاتر رفتن آمار ابتلا به سرطان پستان میشود.[۲۳]
عوامل تحت بررسیویرایش
پاتوفیزیولوژیویرایش
تقسیم‌بندیویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
هیستوپاتولوژیویرایش
وضعیت گیرندهویرایش
آزمایش‌های DNAویرایش
درجهویرایش
درجه‌بندی بر اساس شکل سلول‌های تومور در زیر میکروسکوپ انجام میشود. این کار توسط پاتولوژیست صورت می‌گیرد. بعد از اینکه تشخیص نوع سرطان در نمونه قطعی شد، پاتولوژیست به مشاهده بیشتر جزئیات می‌پردازد و توده را به اصطلاح گرید بندی (درجه‌بندی) می‌کند. البته در برخی مواقع پزشک فوق تخصص خون و انکولوژی، جهت سرعت بخشیدن به درمان، خودش هم بررسی‌هایی را انجام میدهد. مطالعه زیر میکروسکوپ بافت سرطانی، سرعت تکثیر و میزان شباهت سلول‌ها به سلول‌های طبیعی را مشخص می‌کند. هر چه سلول‌های سرطانی به سلول‌های طبیعی شبیه تر باشند، سرعت تکثیر کمتری دارند و شانس موفقیت درمان بیشتر است. از نظر درجه‌بندی سلول‌های سرطانی به سه گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:[۲۶]
- درجه۱ (Well Diffrentiated):سلول‌های توده سرطانی تفاوت اندکی با سلول‌های طبیعی دارند و رشدشان آهسته‌تر است.
- درجه۲ (Intermediate/Moderate grade):سلول‌های توده شبیه سلول‌های طبیعی نیستند و ردشدشان کمی بیشتر از سلول‌های طبیعی است، گاهی از اصطلاح Moderatery diffrentiated هم برای این گروه از توده‌ها استفاده میشود.
- درجه۳ (Poorly Diffrentiated):سلول‌های توده بسیار متفاوت از سلول‌های طبیعی هستند و سرعت تکثیر بالایی دارند.
محدوده برش جراحیویرایش
در توده‌های جامد جراح حین جراحی سعی می‌کند همه تومور و بخشی از بافت طبیعی اطرافش (Margin) را خارج نماید. البته همیشه این کار امکانپذیر نیست. محدوده برش جراحی می‌تواند یکی از سه وضعیت زیر را داشته باشد:
- margin of resectionNegative: هیچ سلولی سرطانی در لبه‌ها دیده نمی‌شود. چنین حالتی نیاز به جراحی مجدد ندارد.
- Positive: سلول‌های سرطانی در لبه‌های بافت برداشته شده، مشاهده میشود. چنین حالتی ممکن است نیاز به جراحی مجدد یا سایر درمان‌های متداول داشته باشد.
- Close: سلول‌های سرطانی در نزدیکی لبه دیده میشود. این حالت هم ممکن است نیاز به جراحی مجدد داشته باشد.
میزان رشد سلولیویرایش
ممکن است در گزارش پاتولوژی، میزان رشد سلولی گزارش شود، که در واقع بخشی از سلول‌های توده است که رشد کرده، تکثیر می‌شوند و در نهایت سلول‌های سرطان جدید می‌سازند. این مقدار به درصد نشان داده میشود و اصطلاحاً Rate of cell growth نامیده میشود. هرچه میزان رشد سلولی بالاتر باشد توده مهاجم تر است.
تقسیم‌بندی TNMویرایش
یکی از ابزارهایی که پزشکان برای توصیف مراحل سرطان استفاده می‌کنند سیستم TNM است. این سیستم با استفاده از سه معیار، مرحله سرطان را مشخص می‌کند:
- اندازه خود تومور
- حضور سرطان در غدد لنفاوی اطراف تومور
- گسترش تومور به سایر نقاط بدن
نتایج بدست آمده با استفاده از این سه معیار مرحله سرطان هر فرد را تعیین می‌کند. پنج مرحله وجود دارد:
- مرحله ۰ (صفر) که کارسینومای داکتال غیر تهاجمی در محل (DCIS) است.
- مرحله یک تا چهار سرطان پستان تهاجمی را در بر می‌گیرد.
مرحله بندی یک روش مشترک برای توصیف سرطان است تا پزشکان بتوانند بهترین طرح درمانی را به کمک همدیگر مشخص کنند. TNM مخفف تومور (T)، غده (N)، متاستاز (M) است. پزشکان برای تعیین مرحله سرطان به این سه عامل توجه می‌کنند:
- چقدر تومور اولیه بزرگ است و در کجا قرار گرفته‌است؟ (تومور ،T)
- آیا تومور به غدد لنفاوی گسترش یافته‌است؟ (غده یا گره، N)
- آیا سرطان به سایر نقاط بدن متاستاز داده‌است؟ (متاستاز، M)
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مرحلهویرایش
مرحله بندی روشی است که سرطان را بر اساس محل درگیر یا محل انتشار و اثر سرطان بر عملکرد سایر ارگان‌های بدن توصیف می‌کند. پزشکان با استفاده از تست‌های تشخیصی، مرحله سرطان را تعیین می‌کنند؛ بنابراین مرحله بندی با انجام همه تست‌ها، تکمیل می‌گردد. دانستن مرحله سرطان، پزشکان را در انتخاب بهترین نوع درمان و همچنین پیش‌بینی پیش آگهی‌های بیمار کمک می‌کند. مراحل برای انواع مختلف سرطان متفاوت است.
مرحله سرطان پستان با ترکیب پارامترهای T, N و M تعیین میشود.
| مراحل سرطان پستان[۲۷] | |||
|---|---|---|---|
| مراحل | تصویر | ارزیابی TNM | توضیحات محصول |
| ۰ | _CRUK_115.svg)
|
Tis, N0, M0 (carcinoma ductal in situ) | A doença encontra-se restrita aos ductos e lóbulos do tecido mamário e ainda não se propagou para o tecido envolvente. Também se denomina cancro não invasivo. |
_CRUK_166.svg)
|
Tis, N0, M0 (carcinoma lobular in situ) | ||
| 1A | 
|
T1, N0, M0 | اندازه تومور ۲ سانتیمتر یا کمتر است و به خارج سینه منتشر نشده‌است.[۲۸] |
| 1B | 
|
T0 ou T1, N1mic, M0 | مقدار کمی از سلول‌های سرطان سینه در غدد لنفاوی نزدیک سینه دیده شده یا هیچ توده‌ای در سینه دیده نشده یا توده کوچکتر از ۲ سانتیمتر است.[۲۸] |
| 2A | 
|
T0, N1, M0 | شواهدی از تومور در پستان وجود ندارد، اما سرطان به گره‌های لنفاوی زیر باریک گسترش یافته‌است.[۲۸] |
| T1, N1, M0 | اندازه تومور کمتر از ۲ سانتیمتر و سلول‌های سرطانی در ۱ تا ۳ عدد از غدد لنفاوی نزدیک سینه دیده شده‌است.[۲۸] | ||
|
T2, N0, M0 | تومور بزرگتر از ۲ سانتیمتر و کوچکتر از ۵ سانتیمتر بدون شواهدی دال بر انتشار در غدد لنفاوی[۲۸] | |
| 2B | 
|
T2, N1, M0 | O tumor é maior que 20 mm, menor que 50 mm e espalhou-se para um a três gânglios linfáticos axilares. |
|
T3, N0, M0 | O tumor é maior que 50 mm, mas ainda não se espalhou para os gânglios linfáticos axilares. | |
| 3A | 
|
T0, T1, T2 ou T3, N2, M0 | هیچ توموری در سینه دیده نمی‌شود اما با هر اندازه‌ای ممکن است در ۴ تا ۹ عدد از غدد لنفاوی زیر بغل یا نزدیک سینه دیده شود.[۲۸] |
|
T3, N1, M0 | تومور بزرگتر از ۵ سانتیمتر و با یک خوشه از سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی یا تومور بزرگتر از ۵ سانتیمتر که به بیش از ۳ عدد از غدد لنفاوی زیر بغل یا نزدیک سینه منتشر شده‌است.[۲۸] | |
| 3B | 
|
T4; N0, N1 ou N2; M0 | تومور به پوست ناحیه سینه یا قفسه سینه منتشر شده‌است، که در صورت انتشار به پوست موجب زخم یا تورم شده‌است. همچنین ممکن است به بیش از ۹ عدد از غدد لنفاوی زیر بغل یا نزدیک زیر بغل منتشر شده باشد. سرطان‌هایی که به پوست منتشر شده‌اند ممکن است تبدیل به سرطان سینه التهابی (Infalmmatory Breast cancer) شوند.[۲۸] |
| 3C | 
|
qualquer T, N3, M0 | اندازه تومور ممکن است به هر اندازه‌ای باشد اما تومور به پوست منتشر شده و موجب تورم و التهاب شده‌است و همچنین: به بیش از ۱۰ عدد از غدد لنفاوی منتشر شده‌است. یا به غدد لنفاوی بالا یا پائین ترقوه منتشر شده‌است. یا به غدد لنفاوی زیر بغل یا نزدیک سینه منتشر شده‌است. از این مرحله به بعد سرطان‌ها حتماً نیاز به جراحی دارند و به سرطان‌های سینه نیازمند جراحی معروف هستند.[۲۸] |
| ۴ (متاستاتیک) | 
|
qualquer T, qualquer N, M1 | تومور ممکن است به هر اندازه‌ای باشد. غدد لنفاوی ممکن است دارای سلول سرطانی باشند. سرطان به سایر اندام‌های بدن مانند استخوان، ریه، کبد یا مغز منتشر شده‌است.[۲۸] |
جلوگیریویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
سبک زندگیویرایش
زنان می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پستان را با حفظ وزن، نوشیدن الکل کمتر، فعال شدن جسمی و شیر دادن فرزندان خود کاهش دهند.[۲۹] این تغییرات از ۳۸٪ سرطان پستان در ایالات متحده، ۴۲٪ در بریتانیا، ۲۸٪ در برزیل و ۲۰٪ در چین جلوگیری کرد.[۲۹] فواید تمرینات بدنی مانند پیاده‌روی سریع در تمام گروه‌های سنی از جمله زنان یائسه دیده میشود.[۲۹][۳۰] سطح بالای فعالیت بدنی خطر ابتلا به سرطان پستان را در حدود ۱۴ درصد کاهش میدهد.[۳۱] استراتژی‌هایی که فعالیت بدنی منظم را افزایش می‌دهند و چاقی را کاهش می‌دهند نیز می‌توانند از مزایای دیگری مانند کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت برخوردار باشند.[۳۲] مصرف بالای میوه‌های مرکبات با کاهش ۱۰ درصدی در معرض خطر سرطان پستان همراه است.[۳۳]
به نظر می‌رسد اسید چرب امگا ۳[۳۴] مصرف زیاد سویا در مواد غذایی نیز خطر ابتلا را کاهش می‌دهند.[۳۵]
جراحی پیشگیرانهویرایش
- ماستکتومی پیشگیرانه: نوعی پستان‌برداری اختیاری بوده که خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش میدهد.
داروهای پیشگیریویرایش
بر اساس نتایج یک تحقیق، داروهای ارزان قیمتی که معمولاً برای تقویت استخوان مصرف می‌شوند می‌توانند مرگ و میر ناشی از سرطان پستان را کاهش دهند. بیس فسفونات‌ها (Bisphosphonates) عمدتاً برای جلوگیری از تحلیل استخوان در افراد مبتلا به پوکی استخوان استفاده می‌شوند. این داروها از تغذیه هر سلول سرطانی که در استخوان گسترش می‌یابد، جلوگیری می‌کنند و به این ترتیب رشد سلول‌های سرطانی را متوقف می‌سازند.[۷]
- ترازتوزوماب: یکی از داروهای مورد استفاده در درمان سرطان پستان است.
- آسپرین و داروهای ضد التهاب:مصرف روزانه آسپرین و سایر ضد التهاب‌های غیر کورتونی، خطر سرطان پستان را کاهش می‌دهند.
بارداری و شیردهیویرایش
شیوع سرطان پستان در زنانی که بچه دار می‌شوند کمتر است، و این کاهش باتعداد بچه‌ها رابطه مستقیم دارد. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده‌است، به نظر می‌رسد بارداری و شیردهی از طریق مکانیسم‌های مختلفی مانع از بروز سرطان پستان می‌شوند. نقش پیشگیرانه شیردهی سال‌هاست مورد توجه محققین است. هر چه سن شروع شیر دهی، تعداد دفعات و مدت زمان آن بیشتر باشد، احتمال ابتلا کمتر است. در دوران شیردهی بافت پستان دچار تغییراتی میشود و سلول‌های تخصص یافته‌ای در آن شکل می‌گیرد، که این سلول‌ها در از بین بردن سلول‌های سرطانی نقش بسزایی دارند.
تغذیهویرایش
چربی‌های اشباع شده نقش بسزایی در افزایش خطر بروز سرطان پستان بازی می‌کنند اما این عامل ممکن است در ادغام با برخی عوامل دیگر موجب افزایش خطر سرطان شود.
- لبنیات: لبنیات از نظر کلسیم غنی هستند ممکن است این کاهش خطر با کلسیم رابطه داشته باشد.
- فیبر: سبزیجات و غلات کامل (مانند آرد سبوس دار و همه انواع نان و به ویژه گندم کامل) از نظر فیبر غنی هستند. مصرف روزانه ۲۵ گرم فیبر در زنان یاسه، به میزان زیادی از بروز سرطان پستان پیشگیری می‌کند. خوردن نان سبوس دار موجب کاهش استروژن خون در زنان غیر یاسه میشود، که این مسئله ممکن است موجب کاهش خطر سرطان پستان در این گروه از زنان شود.
- میوه: مصرف میوه زیاد خطر سرطان پستان را می‌کاهد؛ که ممکن است به دلیل فیبر و آنتی‌اکسیدان بالای میوه‌ها باشد. آنتی‌اکسیدان‌ها موادی هستند که از ایجاد واکنش‌های اکسیداسیونی جلوگیری می‌کنند. واکنش‌های اکسیداسیونی با آزاد کردن اکسیژن فعال موجب تخریب ژن‌ها و افزایش احتمال سرطان می‌شوند. برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها عبارتند از ویتامین A، C، E و سلنیوم.
- سویا: سویا دارای نوعی از فیتواستروژنها به نام ایزوفلاونوئیدها میباشد. سایر انواع فیتواستروژنها در فیبرها و غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و دانه‌های بزرک وجود دارند. شیر هم می‌تواند حاوی فیتوراستروژن‌ها باشد، مشروط به اینکه گاو از چنین غذاهایی تغذیه شود. مصرف سویا در جنوب شرقی آسیا متداول‌تر است. نتایج تحقیقات نشان میدهد بافت پستان زنان این منطقه از سفتی کمتری بر خوردار است، بافت پستان هر چه نرم‌تر باشد خطر سرطان پستان کمتر است.
- کاروتنوئید: کارتنوئیدها ترکیبات رنگی هستند که در برخی از گیاهان وجود دارند. منابع گیاهی غنی از کارتنوئید عبارتند از هویج، سیب زمینی شیرین، اسفناج، کلم قرمز، سبزیجات سبز، گوجه فرنگی، انبه هندی و فلفل‌های رنگی. مطالعات نشان میدهد که این مواد غذایی در کاهش خطر سرطان پستان نقش بسزایی دارند.
تشخیصویرایش
غربالگریویرایش
توازن مزایا در مقابل مضرات غربالگری سرطان پستان بحث‌برانگیز است. بنیاد همیاری کوکران در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد که مشخص نیست آیا غربالگری ماموگرافی مزایای بیشتری دارد یا مضرات بیشتری.[۸] یک مرور برای گروه ضربت خدمات پیشگیری آمریکا در سال ۲۰۰۹ شواهدی را دربارهٔ مزایا در افراد ۴۰ تا ۷۰ ساله یافت،[۹] و سازمان توصیه می‌کند زنان ۵۰ تا ۷۴ ساله هر دو سال یکبار غربالگری را انجام دهند.[۱۰] از روش‌های بیوپسی نیز از بافت پستان نمونه برداری کرده و با روش‌های پردازش تصویر وجود یا عدم وجود سرطان را تشخیص می‌دهند.
معاینه بالینی پزشکیویرایش
معاینه بالینی پزشکی (Clinical Breast Cancer)
خودآزمایی پستانویرایش
۱–۳: با دستان افتاده کنار بدن، بالا پشت سر و در بغل‌ها، بررسی بدن برای علائم ظاهری را آغاز کنید.
۴: مرحله چهارم لمس‌کردن پستان با کف انگشتان میباشد.
۵: در این مرحله باید نوک پستان همانند مرحله چهارم لمس و بررسی شود.
۶: مرحله ششم مرحله لمس‌کردن پستان در حالت خوابیده‌است.
خودآزمایی پستان (به اختصار BSE) یکی از انواع روش‌های شناسایی سرطان پستان اولیه میباشد. این روش فقط با خود زن سروکار دارد که باید هر قسمت از پستان را که برآمده، شکستگی یا تورم دارد بررسی کند.
BSE سابق به عنوان یکی از اصلی‌ترین روش‌های پیدا کردن سرطان در مراحل اولیه قابل علاج شناخته می‌شد، اما نتایج یکی از پژوهش‌های RCT بیانگر این مطلب بود که این روش در پیشگیری از مرگ‌ها بر اثر سرطان پستان تأثیرگذار نیست و در واقع باعث ضرر از طریق بی‌نیاز بودن به بیوپسی و جراحی میشود.
ماموگرافیویرایش
پستان نگاری یا ماموگرافی گونه‌ای روش پرتونگاری است که در علوم تصویربرداری پزشکی، به خصوص تشخیص سرطان پستان در زنان کاربرد فراوان دارد.[۳۶] ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان نقش محوری دارد. ماموگرافی یک عکس رادیوگرافی ساده از پستان و ابزاری برای کشف زودرس سرطان‌های غیرقابل لمس پستان است. ماموگرافی می‌تواند سرطان پستان را ده سال قبل از آن که قابل لمس شود، شناسایی کند. همه زنان پنجاه ساله و بیشتر باید هر دو سال یکبار ماموگرافی انجام دهند. زنانی که افراد درجه یک آن‌ها (یعنی مادر یا خواهرشان) مبتلا به سرطان باشند باید از ۳۵ سالگی ماموگرافی سالانه انجام دهند. ماموگرافی نمی‌تواند و نباید جایگزین معاینه توسط پزشک متخصص جراحی عمومی شود.
ام‌آرآی پستانویرایش
ام‌آرآی پستان، بهترین و ایمن‌ترین روش غربالگری سرطان پستان محسوب میشود. این روش، نسبت به ماموگرافی به دلیل عدم استفاده از اشعه یونیزان، ارجحیت بنیادی دارد. تشخیص به موقع در سرطان پستان، نقش حیاتی دارد، و شانس ابتلاء در زن‌هایی که سابقه فامیلی سرطان پستان دارند بالاست؛ بنابراین، همه زن‌هایی که شانس ابتلای بالایی دارند، باید تحت غربالگری پستان با MRI قرار بگیرند.
سونوگرافیویرایش
در این روش بوسیله انجام دادن سونوگرافی می‌توان به وجود بافت یا توده مخرب سرطانی پی برد.
مدیریتویرایش
برای پیشگیری از ابتلاء به سرطان پستان در افرادی که احتمال ابتلاء در آن‌ها بالا است، ممکن است از داروهای تاموکسیفن یا رالوکسیفن استفاده شود.[۶] برداشتن هر دو پستان از طریق جراحی یک اقدام پیشگیرانه مفید در برخی از زنان پر خطر است.[۶] برای افرادی که ابتلاء به سرطان در آن‌ها تشخیص داده شده‌است، می‌توان از تعدادی از درمان‌ها استفاده کرد، از قبیل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و درمان هدفمند.[۳] انواع جراحی عبارتست از عمل جراحی حفظ پستان یا ماستکتومی.[۱۱][۱۲] ممکن است در عمل جراحی یا در یک تاریخ دیگر عمل بازسازی پستانانجام شود. در افرادی که سرطان در سایر قسمت‌های بدن آن‌ها گسترش یافته‌است، درمان‌ها عمدتاً به منظور بهبود کیفیت زندگی و راحتی فرد انجام می‌گیرند.[۱۲] پزشکان متخصصان اعتقاد دارند افزایش سن بارداری و عدم شیردهی دو عامل مهم در بروز سرطان پستان است، از همین رو بارداری و شیردهی احتمال بروز این سرطان را کاهش میدهد.[۱۳]
درمانویرایش
در صورت احساس یک توده، اول از همه آرامش خود را حفظ کنید و مضطرب نشوید. ۸۰٪ توده‌های داخل پستان، سرطانی نیستند. این توده اغلب کیست‌های بی‌ضرر یا تغییرات بافتی در طول چرخه قاعدگی هستند. اما در صورت مشاهده هر چیز غیرعادی در پستان خود، به پزشک مراجعه کنید.[۲] سرطان پستان هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان راحت تری خواهد داشت. معمولاً برای درمان ابتدا عمل جراحی انجام خواهد گرفت که بسته به اندازه تومور قسمتی یا کل این بافت برداشته خواهد شد. بعد از آن در صورت نیاز، شیمی درمانی انجام خواهد شد و در صورت لزوم رادیوتراپی یا برق گذاشتن یا پرتو درمانی انجام میشود که بسته به نوع و اندازه تومور و تشخیص پزشک متفاوت خواهد بود.[۳۷]
کارشناسان اعلام کردند 'پالبوسیکلیب'Palbociclib یک داروی خوراکی جدید در درمان سرطان پستان است که ظرفیت مقابله با سایر انواع سرطان را نیز دارد. این دارو با جلوگیری از فعالیت آنزیم‌های CDK4 و CDK6، تقسیم سریع سلول‌های سرطانی را هدف قرار میدهد. این دارو به واقع نخستین بازدارنده در برابر فعالیت دو آنزیم یاد شده‌است که عملکرد آن برای درمان سرطان پستان تأیید شده‌است.[۳۸]
نمونه برداری از سرطان پستانویرایش
نمونه برداری ، روشی برای برای جدا نمودن نمونه کوچکی از بافت پستان برای تست های آزمایشگاهی میباشد .
با استفاده از این آزمایش ، پزشک تشخیص میدهد که ، توده یا بیماری موجود در سینه ، سرطانی میباشد یا خیر .
نمونه برداری از پستان ، نمونه ای از بافت پستان را ارایه میدهد که پزشک با استفاده از آن و یافته های آزمایش های سونوگرافی و ماموگرافی ، ناهنجاری های پستان را تشخیص میدهد .
گزارش آزمایشگاه از بیوپسی پستان می تواند در تعیین نیاز به جراحی اضافی یا درمان دیگری کمک کند.
چرا نمونه برداری پستان انجام میشود ؟ویرایش
پزشک ممکن است نمونه برداری را به دلایل زیر توصیه کند :
- شما یا پزشکتان احساس توده یا ضخیم شدن در پستان دارید و پزشک شما به سرطان پستان شک دارد .
- ماموگرافی شما یک منطقه مشکوک در پستان شما را نشان می دهد
- اسکن سونوگرافی یک یافته مشکوک را نشان می دهد
- MRI پستان شما یافته مشکوک را نشان می دهد
- شما دچار تغییرات غیرمعمول نوک سینه یا اطراف آن هستید ، از جمله پوسته پوسته شدن ، کمرنگ شدن پوست یا ترشحات خونین و…
چگونه برای نمونه برداری آماده شویم ؟ویرایش
قبل از نمونه برداری از پستان ، به پزشک خود بگویید اگر :
- آلرژی دارید
- در هفت روز گذشته آسپرین مصرف کرده اید
- داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقاد خون) مصرف می کنید
- برای مدت طولانی قادر به دراز کشیدن بر روی شکم نیستید
اگر نمونه برداری شما با استفاده از MRI انجام میشود ، در صورتی که هر گونه کاردیاک یا دستگاه الکترونیکی دیگری در داخل بدنتان قرار داداه شده باشد ، یا حتی در صورتی که باردار هستید ، با پزشک خود در میان بگذارید . معمولاً در این شرایط MRI توصیه نمی شود.
عمل جراحیویرایش
- ماستکتومی یا پستان‌برداری اصطلاح پزشکی شامل عمل جراحی جهت برداشتن یک یا هر دو پستان به‌طور کامل بوده و معمولاً جهت درمان سرطان پستان انجام می‌گیرد.[۳۹]
میزان برداشت بافت پستانی در عمل ماستکتومی، بستگی به گسترش تومور و درگیری بافت‌های اطراف دارد. گاهی افزوده بر برداشت توده سرطانی و بافت پستانی، گره‌های لنفاوی زیر بغل و عضلات سینه‌ای نیز برداشته میشود.[۴۰]
- لامپکتومی: یک عمل جراحی رایج میباشد که در آن سرطان یا دیگر بافت غیرطبیعی از پستان حذف میشود.[۴۱][۴۲] به لامپکتومی عمل جراحی حفظ پستان نیز گفته میشود زیرا بر خلاف ماستکتومی تنها بخشی از پستان برداشته میشود.[۴۳]
بافت مورد برش در این عمل جراحی معمولاً محدود است و تهاجم به بافت اطراف در طول جراحی وجود ندارد و روشی نسبتاً غیر تهاجمی میباشد.
درمان داروییویرایش
پرتودرمانیویرایش
یکی از مهم‌ترین شاخه‌های فیزیک پزشکی است. پرتودرمانی به درمان بیماری با استفاده از پرتوهای نافذ مانند پرتوهای ایکس و آلفا و بتا و گاما که یا از دستگاه تابیده می‌شوند یا از داروهای حاوی مواد نشاندار شده ساطع می‌شوند گویند. پرتو درمانی استفاده از پرتوهای یون‌ساز برای از بین بردن یا کوچک کردن بافت‌های سرطانی است. در این روش در اثر آسیب DNA، سلول‌های ناحیه درمان (بافت هدف) تخریب و ادامه رشد و تقسیم غیرممکن میشود. اگرچه پرتو علاوه بر سلول‌های سرطانی به سلول‌های سالم نیز آسیب می‌رساند ولی اکثر سلول‌های سالم بهبودی خود را دوباره بدست می‌آورند. هدف از پرتو درمانی از بین بردن حداکثر سلول‌های سرطانی با حداقل آسیب به بافت‌های سالم است. کاربرد اصلی پرتو درمانی در معالجه یا تقلیل امراض سرطانی میباشد.[۴۴]
پرتودرمانی پس از عمل جراحی به ناحیه تخت تومور و گره‌های لنفاوی داده میشود تا سلول‌های توموری میکروسکوپی را که ممکن است از جراحی فرار کنند را از بین ببرد. ممکن است اثر مثبتی بر میکرومحیط‌زیست تومور داشته باشد.[۴۵][۴۶] پرتودرمانی می‌تواند به صورت پرتودرمانی خارجی یا به عنوان براکی‌تراپی (رادیوتراپی داخلی) صورت گیرد. به‌طور معمول رادیوتراپی پس از عمل برای سرطان پستان انجام می‌گیرد. رادیوتراپی می‌تواند خطر ابتلا به بازگشت دوباره را تا ۵۰–۶۶٪ کاهش دهد.[۴۷]
پیش‌بینیویرایش
| این بخش نیازمند گسترش است. شما میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
عوامل پیش آگهیویرایش
جنبه‌های روانشناسیویرایش
اپیدمیولوژیویرایش
| no data <2 2–4 4–6 6–8 8–10 10–12 | 12–14 14–16 16–18 18–20 20–22 >22 |
نتایج سرطان پستان بسته به نوع سرطان، میزان بیماری، و سن فرد متغیر است.[۱۲] نرخ بقا در کشورهای توسعه‌یافته بالا است،[۱۴] به گونه‌ای که ۸۰٪ و ۹۰٪ از افراد در انگلستان و آمریکا حداقل ۵ سال زنده هستند[۱۶][۴۹] نرخ بقا در کشورهای در حال توسعه پایین‌تر است.[۶] در سراسر دنیا، سرطان پستان مهم‌ترین نوع سرطان در زنان است، و ۲۵٪ از تمام موارد سرطان را به خود اختصاص میدهد.[۱۷] در سال ۲۰۱۲، 81.6[۶][۱۴][۱۷][۱۸] بر پایه گفته متخصصان در ایران سالانه هشت هزار نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند و شیوع ابتلا به سرطان پستان در بین زنان ایرانی حدود ۳۰ تا ۳۵ مورد در ۱۰۰ هزار نفر است.[۱۹]
جامعه و فرهنگویرایش
روبان صورتیویرایش
روبان صورتی یک باریکه پارچه‌ای صورتی رنگ، یا شکلی نمادین از روبانی صورتی است که نماد بین‌المللی آگاهی‌بخش دربارهٔ سرطان پستان است.
در تقویمویرایش
در تقویم جهانی اکتبر، ماه جهانی آگاهی بخشی در مورد سرطان پستان نام گرفته‌است.
فرهنگ سرطان پستانویرایش
اهمیتویرایش
بارداریویرایش
هورمون‌هاویرایش
پژوهشویرایش
نگارخانهویرایش
_expression_in_normal_breast_and_breast_carcinoma_tissue.jpg)
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ "Breast Cancer". NCI. Retrieved 29 June 2014.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «Breast Cancer Health Center». WebMD.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ ۳٫۷ ۳٫۸ "Breast Cancer Treatment (PDQ®)". NCI. 2014-05-23. Retrieved 29 June 2014.
- ↑ Saunders, Christobel; Jassal, Sunil (2009). Breast cancer (1. ed. ed.). Oxford: Oxford University Press. p. Chapter 13. ISBN 978-0-19-955869-8.
- ↑ «سرطان پستان». مجله سلام سلامت. شرکت داروسازی اکتوور. ماهانه خرداد 1396. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۶٫۰۰ ۶٫۰۱ ۶٫۰۲ ۶٫۰۳ ۶٫۰۴ ۶٫۰۵ ۶٫۰۶ ۶٫۰۷ ۶٫۰۸ ۶٫۰۹ ۶٫۱۰ ۶٫۱۱ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 5.2. ISBN 92-832-0429-8.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ کاهش 18 درصدی مرگ و میر ناشی از سرطان پستان با مصرف داروهای تقویت استخوان . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Gøtzsche PC, Jørgensen KJ (4 Jun 2013). "Screening for breast cancer with mammography". The Cochrane database of systematic reviews. 6: CD001877. doi:10.1002/14651858.CD001877.pub5. PMID 23737396.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Nelson, HD; Tyne, K; Naik, A; Bougatsos, C; Chan, B; Nygren, P; Humphrey, L (November 2009). "Screening for Breast Cancer: Systematic Evidence Review Update for the US Preventive Services Task Force [Internet]". PMID 20722173.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ "Screening for Breast Cancer". US Preventative Services Task Force. December 2009. Archived from the original on 2 January 2013. Retrieved 24 December 2012.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ American College of Surgeons (September 2013), "Five Things Physicians and Patients Should Question", Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American College of Surgeons, retrieved 2 January 2013
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ ۱۲٫۴ ۱۲٫۵ "Breast Cancer Treatment (PDQ®)". NCI. 2014-06-26. Retrieved 29 June 2014.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ بارداری و شیردهی دو عامل مهم پیشگیری از سرطان پستان . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ "World Cancer Report" (PDF). International Agency for Research on Cancer. 2008. Archived from the original (PDF) on 20 July 2011. Retrieved 2011-02-26.
- ↑ "Cancer Survival in England: Patients Diagnosed 2007–2011 and Followed up to 2012" (PDF). Office for National Statistics. 29 October 2013. Retrieved 29 June 2014.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ "SEER Stat Fact Sheets: Breast Cancer". NCI. Retrieved 18 June 2014.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 1.1. ISBN 92-832-0429-8.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ "Male Breast Cancer Treatment". National Cancer Institute. 2014. Retrieved 2014-06-29.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ سالانه هشت هزار نفر در ایران به سرطان پستان مبتلا می‌شوند . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ Nicholson
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۴.
- ↑ شکر احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهد . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ تأثیر باروری در پیشگیری از سرطان پستان . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ "Bras and breast cancer risk". Cancer Research UK. Archived from the original on 6 April 2012. Retrieved April 6, 2013.
- ↑ "Breast cancer". A.D.A.M. Medical Encyclopedia, U.S. National Library of Medicine. November 17, 2012. Retrieved April 6, 2013.
- ↑ «درجه‌بندی و مرحله بندی سرطان». ایران آنکو. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۱۷.
- ↑ http://www.cancer.net/cancer-types/breast-cancer/stages. Unknown parameter
|acessodata=ignored (help); Unknown parameter|publicado=ignored (help); Unknown parameter|data=ignored (|date=suggested) (help); Unknown parameter|título=ignored (|title=suggested) (help); Missing or empty|title=(help) - ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ ۲۸٫۳ ۲۸٫۴ ۲۸٫۵ ۲۸٫۶ ۲۸٫۷ ۲۸٫۸ ۲۸٫۹ «مرحله بندی سرطان پستان». ایران آنکو. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۱۷.
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ American Institute for Cancer Research/ World Cancer Research Fund, Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective بایگانی‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine
- ↑ Eliassen AH, Hankinson SE, Rosner B, Holmes MD, Willett WC (October 2010). "Physical activity and risk of breast cancer among postmenopausal women". Arch. Intern. Med. 170 (19): 1758–64. doi:10.1001/archinternmed.2010.363. PMC 3142573. PMID 20975025.
- ↑ Kyu, Hmwe H; Bachman, Victoria F; Alexander, Lily T; Mumford, John Everett; Afshin, Ashkan; Estep, Kara; Veerman, J Lennert; Delwiche, Kristen; Iannarone, Marissa L; Moyer, Madeline L; Cercy, Kelly; Vos, Theo; Murray, Christopher J L; Forouzanfar, Mohammad H (9 August 2016). "Physical activity and risk of breast cancer, colon cancer, diabetes, ischemic heart disease, and ischemic stroke events: systematic review and dose-response meta-analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". BMJ. 354: i3857. doi:10.1136/bmj.i3857. PMC 4979358. PMID 27510511.
- ↑ Hayes,, James; Ricahrdson, Ann; Frampton, Chris (15 November 2013). "Population attributable risks for modifiable lifestyle factors and breast cancer in New Zealand women". IMJ. 43 (11): 1198–1204. doi:10.1111/imj.12256. PMID 23910051.
- ↑ Song, Jung-Kook; Bae, Jong-Myon (1 March 2013). "Citrus fruit intake and breast cancer risk: a quantitative systematic review". Journal of Breast Cancer. 16 (1): 72–76. doi:10.4048/jbc.2013.16.1.72. ISSN 1738-6756. PMC 3625773. PMID 23593085.
- ↑ Zheng JS, Hu XJ, Zhao YM, Yang J, Li D (2013). "Intake of fish and marine n-3 polyunsaturated fatty acids and risk of breast cancer: meta-analysis of data from 21 independent prospective cohort studies". BMJ. 346: f3706. doi:10.1136/bmj.f3706. PMID 23814120.
- ↑ Wu, AH; Yu, MC; Tseng, CC; Pike, MC (15 January 2008). "Epidemiology of soy exposures and breast cancer risk". British Journal of Cancer. 98 (1): 9–14. doi:10.1038/sj.bjc.6604145. PMC 2359677. PMID 18182974.
- ↑ «ماموگرافی چیست؟ - سایت جامع علوم رادیولوژی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۱۷.
- ↑ «با سرطان پستان آشنا شوید | You Can». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۷-۰۱.
- ↑ داروی جدید سرطان پستان ظرفیت درمان سایر سرطان‌ها را نیز دارد
- ↑ "ماستکتومی". A service of the U.S. National Library of Medicine National Institutes of Health. 24 May 2013.
- ↑ ساداتی، لیلا. گلچینی، احسان (۱۳۹۰)، «هفتم»، جامعه‌نگر، ص. ص۱۵۴٫، شابک ۹۷۸۶۰۰۱۰۱۱۴۰۵ پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ Random House Kernerman Webster's College Dictionary, © 2010 K Dictionaries Ltd. Copyright 2005, 1997, 1991 by Random House, Inc. All rights reserved.
- ↑ The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth Edition copyright ©2000 by Houghton Mifflin Company. Updated in 2009. Published by Houghton Mifflin Company. All rights reserved.
- ↑ «Lumpectomy». mayo clinic. دریافت‌شده در ۹ شهریور ۱۳۹۲.
- ↑ The Physics of Radiation Therapy, Faiz M Khan, Lippincott Williams & Wilkins, 3 edition, 2003
- ↑ Massarut S, Baldassare G, Belleti B, Reccanello S, D'Andrea S, Ezio C, Perin T, Roncadin M, Vaidya JS (2006). "Intraoperative radiotherapy impairs breast cancer cell motility induced by surgical wound fluid". J Clin Oncol. 24 (18S): 10611. Archived from the original on 12 January 2012. Retrieved 3 October 2017.
- ↑ Belletti B, Vaidya JS, D'Andrea S, Entschladen F, Roncadin M, Lovat F, Berton S, Perin T, Candiani E, Reccanello S, Veronesi A, Canzonieri V, Trovò MG, Zaenker KS, Colombatti A, Baldassarre G, Massarut S (March 2008). "Targeted intraoperative radiotherapy impairs the stimulation of breast cancer cell proliferation and invasion caused by surgical wounding". Clin. Cancer Res. 14 (5): 1325–32. doi:10.1158/1078-0432.CCR-07-4453. PMID 18316551.
- ↑ "Radiation Therapy". Breastcancer.org. Archived from the original on 17 November 2015. Retrieved 17 November 2015.
- ↑ "WHO Disease and injury country estimates". World Health Organization. 2009. Archived from the original on 11 November 2009. Retrieved 11 November 2009.
- ↑ "Cancer Survival in England: Patients Diagnosed 2007–2011 and Followed up to 2012" (PDF). Office for National Statistics. 29 October 2013. Retrieved 29 June 2014.
- https://web.archive.org/web/20070927091911/http://www.bcaction.org/Pages/GetInformed/Top10Myths.html
- Nicholson RI, Gee JM: Oestrogen and growth factor cross-talk and endocrine insensitivity and acquired resistance in breast cancer. Br J Cancer 2000 Feb; ۸۲(۳): ۵۰۱–۱۳