ویکی‌پدیا:توسعه مقاله

بعضی از مقاله‌ها ویکی‌پدیا از همان ابتدا، مقالاتی جامعند. اما بیشتر آنها به عنوان مقاله‌ای خرد متولد می‌شوند و در حالت ایده‌آل، به مقالاتی روان و جامع تبدیل می‌شوند. این صفحه به مراحل تکاملی حیات یک مقاله پرداخته شده و به روش‌هایی اشاره شده است که می‌توانید به رشد مقاله‌ها و گُذارِ آنها به مراحل بعدی کمک کنید. البته پرش از این مراحل، مجاز است و حتی توصیه هم می‌شود. دسته‌بندی‌های زیر باید به شما اطلاعاتی دربارهٔ چگونگی رشد معمول مقالات در ویکی‌پدیا بدهد.

مراحل تکاملی یک مقاله

مقاله‌های ایجادنشده

هر مقاله با یک ایده در ذهن یکی از مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا شروع می‌شود. شما می‌توانید در مورد هرچیزی که به ویکی‌پدیا تعلق داشته باشد، مقاله بسازید. اما ابتدا جستجو کنید و مطمئن شوید که از قبل در ویکی‌پدیا موجود نباشد. اگر از قبل چنین مقاله‌ای وجود داشته باشد، می‌توانید از تغییر مسیر استفاده کنید. اگر به پیوند قرمزی برخوردید که علاقه شما را جلب کرد، مقاله‌اش را بسازید. البته اگر این اولین مقاله‌ای است که ایجاد می‌کنید، اولین مقاله شما را بخوانید.

برای یافتن پیشنهادهای بیشتر در مورد موضوعات مورد علاقه‌تان برای مشارکت، راهنمای همکاری را بخوانید.

پیش از شروع به کار، خوب است راهنماها و رهنمودهای ایجاد مقاله را بخوانید تا دریابید در ساخت مقاله‌های جدید، از حیث محدوده، ساختار و منابع، چه نکاتی را باید مد نظر قرار دهید.

برای این که مقاله‌های جدیدی پیدا کنید تا بسازید، می‌توانید راه‌های زیر را امتحان کنید:

مقاله‌های خرد

اگر فرصت ندارید که یک مقاله کامل و جامع بنویسید، به مقاله‌های خرد توجه کنید. مقاله‌های خرد، مقاله‌هایی خیلی کوتاهند که عمدتاً از چند جمله تشکیل شده‌اند. می‌توان گفت که اینها جوجه‌اردک‌های زشت ویکی‌پدیا هستند که با کمی تلاش به قو تبدیل می‌شوند.

برای یافتن و کار کردن روی مقاله‌های خرد راه‌های زیر را امتحان کنید:

برای یافتن الگوهای مناسب برای مقاله‌های خرد، ویکی‌پدیا:الگوهای خرد را ببینید. الگوی خرد پس از آخرین جمله مقاله قرار می‌گیرد:

آخرین جمله مقاله
خط خالی اول
خط خالی دوم
{{خرد}}

کیفیت مقاله‌ها را اعضای جامعه ویکی‌پدیا ارزیابی و در صفحه بحث مقاله تگ می‌کنند. برای شروع یک مقاله خرد، در الگوی {{پتوب}} مقاله که در صفحه بحث آن قرار می‌گیرد، پارامتر «کلاس» برابر با «خرد» در نظر گرفته می‌شود.

مقاله‌های در حال توسعه

وقتی که در یک مقاله خرد، محتوای مناسب اضافه شود، دیگر یک مقاله واقعی است و می‌توان الگوی خرد را از آن برداشت. اکثریت قابل توجهی از مقالات، در این گروه قرار دارند. آنها احتمالاً جامع نیستند و نقطه‌ضعف‌هایی دارند؛ بنابراین شما را به ویرایش و بهبود آنها تشویق می‌کنیم تا اگر دانش لازم را دارید یا تحقیقات لازم را انجام داده‌اید، محتوایی به آنها اضافه کنید.

راه‌هایی که می‌توانید از آنها برای یافتن و بهبود دادن مقاله‌های در حال توسعه استفاده کیند:

مقاله‌های خوب

چگونه مقاله‌مان را برگزیده کنیم؟

مقاله‌های برگزیده

مقاله‌های برگزیده را می‌توان بهترین مقاله‌های ویکی‌پدیا دانست. قبل از این که مقاله‌ای برگزیده شود، در ویکی‌پدیا:گزیدن مقاله‌های برگزیده ارزیابی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که نثر روان و گیرایی دارد، صحت دارد، دیدگاه بی‌طرف را رعایت کرده است و جامع و مانع است. این بررسی‌ها بر اساس ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده/معیارها صورت می‌گیرد. ویکی‌پدین‌ها به مقاله‌های برگزیده‌ای که در آنها مشارکت جدی داشته‌اند، می‌بالند.

هنگامی که مقاله‌ای برگزیده شد، به جمعی از محتواهای ویژه می‌پیوندد که در صفحات مختلف ویکی‌پدیا؛ از جمله پورتال‌ها و ویکی‌پروژه‌ها به نمایش گذاشته می‌شود. این مقاله همچنین می‌تواند به صورت کاملاً متمایز، در صفحه اصلی نشان داده شود.

مقاله‌های برگزیده بهترین کارهایی‌اند که می‌توان به افرادی که اطلاعی از ویکی‌پدیا ندارند، ارائه داد و برای جذب ویکی‌پدین‌های جدید و همچنین جذب کمک‌های مالی از آنها استفاده کرد، که هر دو در تداوم و بالندگی ویکی‌پدیا نقش اساسی دارند.

مقاله‌های برگزیده معمولاً خیلی خوب چکش‌کاری شده‌اند، اما باز هم می‌توان بهبودهای کوچکی در آنها ایجاد کرد. هرگز از این که اشتباهی را تصحیح کنید، مطلبی را بیفزایید یا اطلاعاتی را به‌روز کنید، نهراسید. با این که ویکی‌پدیا:مقاله کامل ^(en) هدف نهایی ماست، هیچ مقاله‌ای را نمی‌توان کامل و بی‌نقص دانست. ما یک روش رسمی برای تشویق ویکی‌پدین‌ها برای بررسی و بهبود مقاله‌هایی داریم که قبلاً برگزیده شده‌اند: ویکی‌پدیا:بازبینی مقاله‌های برگزیده.

راهنمای توسعه مقاله

فرض کنید می‌خواهید یک مقاله خوب و کامل بسازید که بتواند در فهرست مقاله‌های برگزیده قرار گیرد. پس باید معیارهای برگزیدگی را مراعات کنید. برای رسیدن به این هدف، راهنمای این بخش را مطالعه کنید.

تحقیق

وقتی تصمیم گرفتید روی مقاله‌ای کار کنید، ابتدا از موتور جستجوی ویکی‌پدیا استفاده کنید تا بفهمید چه مطالب مرتبطی در دسترس است. به این ترتیب، آنچه را که در حال حاضر وجود دارد، کشف می‌کنید و بعداً می‌توانید پیوندهای خوبی به سایر مقاله‌های مرتبط ایجاد کنید.

معمولاً برای نوشتن یک مقاله عالی لازم است تحقیق کنید. یک مقاله عالی باید قابل تأیید باشد و منابع معتبری را ذکر کند که بهتر است کتاب یا مقاله معتبر منتشر شده در مجلات علمی باشد. برای شناسایی و مطالعه بهترین منابع، مراجعه به دانشگاه یا کتابخانه عمومی را در دستور کار داشته باشید. جستجو در ویکی‌پدیا به زبان‌های دیگر، جستجو در موتورهای جستجو و مراجعه به سایر دانشنامه‌ها می‌تواند کمک کند که دریابید چه مطالبی را با چه عمق یا جزئیاتی باید در مقاله‌تان پوشش دهید. دقت کنید که مقاله شما باید هم پوشش جامعی داشته باشد و هم خلاصه باشد. سایت‌های زیر ممکن است به شما کمک کنند:

Encyclopedia.com (رایگان)
AllRefer Reference (رایگان)
Factmonster
Encyclopedia Britannica School & Library Site (بسیاری از کتابخانه‌هایش رایگان است)

یافتن مقاله‌های مرتبط

روش‌های مختلفی برای یافتن و بازیابی مقاله‌ها به صورت آنلاین و بدون نیاز به ترک خانه هست. گوگل اسکالر یک منبع عالی برای یافتن مقالاتی است که به دقت ارزیابی شده‌اند و گاهی رایگان و برخط در دسترسند. مقاله‌های رایگان در صفحه نتیجه به سرعت قابل شناسایی‌اند؛ چون پیوند «مشاهده به عنوان HTML» دارند. سایر موتورهای جستجو برای مقالات دسترسی آزاد علمی شامل CORE ^(en) و BASE ^(en) است. برای مشاهده انبوهی از روزنامه‌های رایگان و قابل جستجو ویکی‌پدیا:روزنامه‌های رایگان ^(en) را ببینید.

بسیاری از دانشگاه‌ها توافق‌نامه‌هایی با ارائه‌دهندگان پایگاه داده پی‌والد ^(en) دارند که بر اساس آن دانشجویان می‌توانند از طریق رایانه، به‌طور رایگان به پایگاه داده متصل شوند) با کتابخانه عمومی یا دانشگاهی محلی خود مشورت کنید تا دریابید که در کدام پایگاه داده مشترک است و آیا مکانیزمی برای دسترسی از راه دور دارد یا خیر. برخی از پایگاه‌های داده سطح بالا (مانند InfoTrac و ProQuest) حتی نسخه‌های اسکن‌شده مقالات را همان‌طور که در ابتدا چاپ شده‌اند، در اختیار قرار می‌دهند.

ویکی پدین‌ها همچنین می‌تواند از طریق ویکی‌پدیا:کتابخانه ویکی‌پدیا برای دسترسی به پایگاه داده‌های تحقیقاتی بدون پرداخت هزینه درخواست کنند. شرکای کتابخانه ویکی‌پدیا عبارتند از:

ابسکو: نسخه کاملاً دانشگاهی آن که میلیون‌ها مقاله کامل را از ۴۶۰۰ منبع گردآوری کرده است. همچنین نسخه کتابخانه عمومی آن، مقالات کامل ۲۱۰۰ منبع را پوشش می‌دهد.
جی‌استور حاوی متن کامل مقالات از صدها ژورنال دانشگاهی از آغاز انتشار تا حدوداً پنج سال پیش. این پایگاه را کنسرسیومی از دانشگاه‌ها اداره می‌کند و بیشتر مجلات معتبر در علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم طبیعی را پوشش می‌دهند.
کتابخانه برخط کوئستیا اجازه جستجوی متن کامل و دسترسی به خواندن به بیش از ۶۴۰۰۰ کتاب و و بیش از یک میلیون مقاله در مجلات و روزنامه‌ها را می‌دهد. نقطه قوت این پایگاه، متن کامل کتاب‌های دانشگاهی ناشران بزرگ مانند انتشارات دانشگاه آکسفورد، انتشارات دانشگاه کارولینای شمالی و مطبوعات گرینوود به همراه هزاران کتاب دانشگاهی قدیمی است که فقط در کتابخانه‌های بزرگ دانشگاه‌ها یافت می‌شوند. برخلاف اکثر سرویس‌های آنلاین، آنها اشتراک‌های کوتاه مدت انفرادی را برای دانشجویان و محققان ارائه می‌دهند.
Heritage Microfilm, Inc. ^(en) و انسستری که دو پایگاه مجزا برای روزنامه‌ها و نشریات دارند و هر کدام هزاران نسخه از نشریات را طی صدها سال گذشته پوشش می‌دهند.

پایگاه‌های دیگری که ممکن است از طریق دانشگاه یا کتابخانه شما در دسترس یاشد عبارتند از:

یافتن کتاب‌های مرتبط

اگر در مورد موضوع پیچیده یا بحث‌برانگیز تحقیق عمیقی انجام می‌دهید، باید علاوه بر مقالات، کتاب‌های مربوطه را نیز به دست آورید. اگر موضوع مورد توجه تاریخی باشد، ممکن است برای به دست آوردن مقالاتی که قبل از سال ۱۹۸۰ میلادی منتشر شده‌اند، مجبور شوید به یک کتابخانه مراجعه کنید؛ زیرا تعداد کمی از پایگاه‌های داده آنلاین شامل چنین مقالات قدیمی هستند.

برای یافتن کتاب‌ها یا نشریات دوره‌ای ذخیره‌شده با حجم محدود، بهترین نقطه برای شروع، کاتالوگ کتابخانه عمومی محلی شماست.

منتقدان فقط زمانی یک مقاله ویکی‌پدیا را جدی می‌گیرند که در آن از بهترین منابع معتبر استفاده شده باشد. برای اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع، به ویکی‌پدیا:تأییدپذیری مراجعه کنید.

اگر دارید مقاله‌ای کاملاً جدید می‌نویسید، به ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما مراجعه کنید. فراموش نکنید که قواعدی برای نامگذاری وجود دارد که باید از آنها پیروی کنید.

نوشتن مقاله

مقاله خود را با یک دیباچه یا بخش آغازین مختصر شروع کنید و در آن ضمن تعریف موضوع، مهم‌ترین نکات مقاله را شرح دهید. دیباچه باید بسته به حجم مقاله، بین یک تا چهار پاراگراف باشد و خواننده باید بتواند فقط با خواندن آن، یک دید کلی از همه مقاله به دست آورد. ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/بخش آغازین را ببینید.

ممکن است شما در مورد مقاله‌ای که می‌نویسید، اطلاعات کافی داشته باشید اما به یاد داشته باشید که همه خوانندگان اینطور نیستند. پس باید چارچوب موضوع مقاله خود را از همان ابتدا مشخص کنید. به عنوان مثال، اگر در حال نوشتن مقاله‌ای در مورد یک رویداد ورزشی هستید، باید به این ورزش و در صورت لزوم، جزئیات ملی اشاره کنید:

مثلاً به جای این که بگویید:

جام آزادگان میان سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰ و در ۱۰ دوره برگزار شد.

بگویید:

جام آزادگان بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران میان سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰ بود که ۱۰ دوره از آن برگزار شد.

یا به جای این که بگویید:

کیمیا علیزاده تکواندوکار برنده مدال برنز المپیک است.

بگویید:

کیمیا علیزاده تکواندوکار ایرانی و برنده مدال برنز در بازی‌های المپیک ریو ۲۰۱۶ در کلاس وزن ۵۷ کیلوگرم زنان است.

برای اطلاع از قالب‌هایی که برای ویکی‌سازی، تأکید، نشان‌گذاری، جدول، الگو و… به کار می‌رود، ویکی‌پدیا:راهنمای ویرایش صفحه‌ها را ببینید. خوب است که پس از ساختن مقاله خود، از متن مقاله‌های دیگر به آن پیوند دهید.

برای افزودن مطلب به مقاله، کپی‌پیست نکنید. ویکی‌پدیا:حق تکثیر را ببینید.

به املای صحیح واژگان حساس باشید. ویکی‌پدیا غلط‌نگار ندارد، اما می‌توانید متن خود را ابتدا در یک نرم‌افزار پردازشگر متن بنویسید و پس از کنترل املای واژگان، متن را در محیط ویکی‌پدیا جایگذاری کنید.

سبک و سیاق دانشنامه را در مقالات رعایت و حفظ کنید؛ اگر میسر بود ریشه‌شناسی، زمینه یا تاریخچه موضوع را به مقاله بیفزایید، از تمثیل بهره ببرید و مقایسه کنید. از اظهار نظر شخصی خودداری نمایید. از ضمیر اول شخص (من متوجه شده‌ام که…) استفاده نکنید. ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه می‌تواند به شما در نوشتن ضابطه‌مند به فارسی کمک کند. می‌توانید سوالات و ابهامات خود در مورد شیوه نگارش یا ترجمه را در ویکی‌پدیا:زبان‌شناسی و ترجمه مطرح کنید و از بقیه کاربران کمک بخواهید.

از حسن تعبیر اجتناب کنید؛ مثلاً به جای «درگذشت» ننویسید «وفات کرد» یا «جان به جان‌آفرین تسلیم کرد» یا به جای «رابطه جنسی برقرار کرد» ننویسید «عشق‌بازی کرد».

شما باید منابع خود را فهرست کنید و آن را به بهترین پیوند خارجی ممکن متصل کنید. این ارجاع به منابع، همان چیزی است که ویکی‌پدیا را به قابل اعتمادترین و قابل اتکاترین منبع ممکن مبدل می‌کند. ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع را ببینید.

بهبودهای نهایی

کار خود بر روی مقاله را با استفاده از عکس‌ها یا تصویرهای گرافیکی کامل کنید. آموختارهای گرافیکی ^(en) را ببینید. برای دریافت کمک عملی در ترسیم نمودار یا اصلاح عکس، به ویکی‌پدیا:کارگاه گرافیک مراجعه کنید. تعداد زیادی از تصاویر با حق نشر عمومی و آزاد در منابع حاوی تصاویر با دامنه عمومی ^(en) موجود است. لطفاً به تصاویر موجود در سرورهای دیگر پیوند ندهید و در عوض از صفحه بارگذاری استفاده کنید. اندازه و سایر مسائل مربوط به تصاویر در مقالات در ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه#تصویر آمده است.

یکی از راه‌های دستیابی به یک مقاله خوب آن است که با استفاده از نظرات ویکی‌پدین‌های دیگر، آن را به چالش بکشید. از صفحه بحث مقاله بدین منظور استفاده کنید. شاید کاربری از راه خیلی دور بتواند منابع را بررسی کند یا پیشنهادهایی ارائه دهد. خمیرمایه اصلی یک مقاله جدی ویکی‌پدیا، ترکیب کردن تفسیرهای مختلفی است که عموماً مورد تأیید افراد صاحب‌نظر قرار می‌گیرند.

یکی از کارهای مفید، این است که مقاله خود را در ویکی‌پدیا به زبان‌های دیگر (مثلا انگلیسی، آلمانی یا عربی) نیز جستجو کنید. این مقالات ممکن است عمق بیشتری داشته باشند و از حیث ساختار، محتوا یا منابع به شما دید بدهند؛ مخصوصاً اگر موضوع دارای اهمیت محلی باشد. حتی اگر زبان بلد نیستید، باز هم می‌توانید اطلاعاتی مانند تاریخ تولد، آمار، کتابشناسی یا نام اشخاص را از آنها استخراج کنید. حتماً در انتهای مقاله خود، ویکی‌پدیا:پیوندهای میان‌ویکی ^(en) را قرار دهید.

از بخش‌های پیوندهای خارجی و منابع غافل نشوید. مفیدترین و دقیق‌ترین مطالبی که با تحقیقات اینترنتی خود یافته‌اید، می‌تواند پیوندهای خوبی برای خواننده ایجاد کند. علاوه بر این، گاهی اوقات یک اثر معتبر یا استاندارد به‌طور مکرر در مقاله شما یاد می‌شود. نویسنده و تاریخ انتشار آن را ذکر کنید. حتی بهتر است مستقیماً یک نسخه از آن تهیه و محتوای آن را برای استفاده در مقاله استفاده کنید.

ممکن است لازم باشد برای مقاله خود، پیوندهای بیشتری به صورت تغییر مسیر ایجاد کنید. این صفحات تغییر مسیر شامل نام‌های دیگر، اختصارات، غلط‌های املایی یا مواردی از این دست می‌شود. این کار به مخاطبان کمک می‌کند تا این مقاله را با سرعت و سهولت بیشتری پیدا کنند. این کار ممکن است به شما کمک کند تا مقاله مشابهی پیدا کنید و تصمیم بگیرید این مقالات را با هم ادغام کنید.

بررسی دقیق

هر زمان که بخواهید، می‌توانید نظر و بازخورد بقیه ویراستاران ویکی‌پدیا را دربارهٔ کیفیت مقاله‌تان جویا شوید. در صفحه بحث مقاله، موارد برجسته و زمینه‌هایی برای بهبود فهرست کنید و از ویراستاران دیگر نظرخواهی کنید. شبکه‌سازی برای شناسایی ویکی‌پدین‌های دارای علایق مشترک، یکی از مهم‌ترین (و لذت بخش‌ترین) جنبه‌های پروژه است. قبل از انجام این کار بهتر است مقاله‌ای کاملاً مناسب داشته باشید تا کسانی که بازخورد می‌دهند مطلبی برای تحلیل و نظر دادن داشته باشند.