وی شمالی
وی شمالی (انگلیسی: Northern Wei) همچنین به عنوان توئوبا وی (拓跋魏)، بعدها وی (後魏) نیز شناخته می‌شود، یک سلسله از دودمان‌های تاریخ چین بود که توسط طایفه توئوبا[۷] (تَبگَش) از «شیان بیِ»،[۸] که از ۳۸۶ تا ۵۳۴ پس از میلاد بر شمال چین حکومت می‌کردند، تأسیس شد. قبایل شیان‌بی از مردمان غیرچینی بودند اما از سال ۳۸۶ قبیله توئوبا (از قبایل شیان‌بی) لقب چینی وئی را برای خود برگزید[۹].
وی 魏 وی شمالی | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۳۸۶–۵۳۵ | |||||||||||||||||||
 آسیا در ۵۰۰ میلادی، مناطق شمالی وی و همسایگان آنها را نشان می‌دهد | |||||||||||||||||||
 Northern Wei administrative divisions as of 464 AD | |||||||||||||||||||
| پایتخت | Shengle (386–398, capital of former Dai, near modern هوهوت) داتونگ (398–493) لوئویانگ (493–534) چانگ‌آن (534–535) | ||||||||||||||||||
| زبان(های) رایج | Tuoba، چینی میانه. | ||||||||||||||||||
| حکومت | Monarchy | ||||||||||||||||||
| Emperor | |||||||||||||||||||
• ۳۸۶–۴۰۹ | Emperor Daowu | ||||||||||||||||||
• ۴۲۴–۴۵۲ | Emperor Taiwu | ||||||||||||||||||
• ۴۵۲–۴۶۵ | Emperor Wencheng | ||||||||||||||||||
• ۴۷۱–۴۹۹ | Emperor Xiaowen | ||||||||||||||||||
• ۴۹۹–۵۱۵ | Emperor Xuanwu | ||||||||||||||||||
• ۵۲۸–۵۳۰ | Emperor Xiaozhuang | ||||||||||||||||||
• ۵۳۲–۵۳۵ | Emperor Xiaowu | ||||||||||||||||||
| تاریخ | |||||||||||||||||||
• بنیان‌گذاری | 20 February[۱] ۳۸۶ | ||||||||||||||||||
• Emperor Daowu's claim of imperial title | 24 January 399[۲] | ||||||||||||||||||
• Unification of سلسله‌های شمالی و جنوبی چین | ۴۳۹ | ||||||||||||||||||
• Movement of capital to لوئویانگ | 25 October 493[۳] | ||||||||||||||||||
• Erzhu Rong's massacre of ruling class | 17 May 528[۴] | ||||||||||||||||||
• Establishment of Eastern Wei, marking division | 8 November[۵] ۵۳۵ | ||||||||||||||||||
• Emperor Xiaowu's death | 3 February 535[۵] | ||||||||||||||||||
| مساحت | |||||||||||||||||||
| 450[۶] | ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۷۷۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||||||||||||
| واحد پول | Chinese coin, Chinese cash | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| امروز بخشی از | چین مغولستان | ||||||||||||||||||
فروپاشی
ویرایشدر سال ۵۳۴ یکی از فرماندهان وی شمالی به نام قائو خوآن[۱۰] دست به شورش زد. او پایتخت، لوئویانگ، را تصرف کرد و پادشاهی دست‌نشانده تعیین کرد اما پادشاه دست‌نشانده به چانگ‌آن در غرب لوئویانگ فرار کرد که در کنترل فرماندهی به نام یوی‌وین‌تایا بود. به این ترتیب قلمروی وی شمالی به دو نیمه غربی و شرقی تقسیم شد که تاریخ‌نگاران امروزی آن را وی غربی و شرقی می‌نامند. عمر هر دو سلسله کوتاه بود. وی غربی در سال ۵۵۷ توسط پسر یوی‌وین‌تایا برچیده شد و او سلسله ژو شمالی[۱۱] را تأسیس کرد. آخرین شاه وی شرقی نیز در سال ۵۵۰ توسط قائو یان،[۱۲] پسر قائو خوآن، مسموم شد و سلسله تسی شمالی[۱۳] را تأسیس کرد.[۹]
پانویس
ویرایش- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 106.
- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 110.
- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 138.
- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 152.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Zizhi Tongjian, vol. 156.
- ↑ Rein Taagepera "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.", Social Science History Vol. 3, 115–138 (1979)
- ↑ Tuoba
- ↑ Xianbei (در برخی ترجمه‌های فارسی به صورت سیانب ذکر شده است)
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ قومیلیو، ال. ان. تاریخ ترک‌های باستان. مترجم: بیوک سلطانی. صص. ۲۵-۲۶.
- ↑ Gao Huan
- ↑ Northern Zhou (در برخی کتب فارسی به صورت چژو شمالی ذکر شده است)
- ↑ Gao Yang
- ↑ Northern Qi
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Northern Wei». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲ نوامبر ۲۰۲۱.
پیوند به بیرون
ویرایش