پنج چرا
این مقاله به هیچ منبع و مرجعی استناد نمی‌کند. |
۵ چرا یک روش سؤال پرسی برای برای پی بردن به روابط علت و معلولی در مورد یک مسئله یا مشکل خاص است. هدف اصلی این روش، یافتن علت اصلی وقوع یک نقص یا مشکل است. از دو تکنیک دیاگرام استخوان ماهی(ایشیکاوا) و یک قالب جدولی برای نمایش این اصل استفاده می‌شود.
مثال ویرایش
مثال پایین، یک پروسه ساده را نمایش می‌دهد.
- ماشین روشن نمی‌شود. (مسئله)
- چرا؟ - شارژ باتری تمام شده. (چرای اول)
- چرا؟ - دینام از کار افتاده است. (چرای دوم)
- چرا؟ - نوار تسمه دینام پاره شده‌است. (چرای سوم)
- چرا؟ - عمر مفید نوار تسمه دینام مدت هاست به پایان رسیده ولی تسمه تعویض نشده‌است. (چرای چهارم)
- چرا؟ - ماشین طبق دستور العمل استاندارد و توصیه شده نگهداری نشده‌است. (چرای پنجم، یک دلیل ریشه‌ای)
- چرا؟ - قطعات یدکی ماشین به علت عمر زیاد آن به راحتی یا اصلاً یافت نمی‌شود. (چرای ششم، نکته اختیاری)
- تعمیرات ماشین را با تکیه بر دستور العمل استاندارد از سر گرفته شود. (پاسخ احتمالی برای چرای پنجم)
- یک ماشین جدید خریداری شود. (پاسخ احتمالی برای چرای ششم)
پروسه پرسش سؤال برای این مسئله می‌تواند به چرای هفتم، هشتم یا بیشتر نیز ادامه پیدا کند، تعداد پنج سؤال برای این روش مطلق نیست و می‌توان تعداد سؤالات را طبق نیاز افزایش داد، ولی معمولاً ۵ سؤال برای یافتن علت اصلی کفایت می‌کند. نکته این روش در این است که سؤال‌کننده از فرضیات خود داری کند، و زنجیره علت‌ها در هر مرحله تا رسیدن به علت اصلی دنبال کند.
نکته جالب در این مسئله این است که پاسخ نهایی به یک پروسه اشاره می‌کند. این یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تکنیک ۵ چرا است. علت اصلی باید به یک پروسه که درست کار نمی‌کند، یا اصلاً وجود ندارد اشاره کند.
تاریخچه ویرایش
تکنیک پنج چرا توسط ساکیشی تویودا ابداع شد و سپس شرکت تویوتا هنگام ارزیابی عملکرد روش‌های ساختش از آن استفاده کرد. مدیر بخش تولیدات شرکت تویوتا می‌گوید: " پایه و اساس نگرش علمی شرکت تویوتا، همین تکنیک ۵ چرا است. با استفاده از این چراها، نه تنها به علت اصلی مشکلات می‌رسیم بلکه راه حل هم بر ما آشکار می‌شود."
انتقادات ویرایش
در حالیکه تکنیک ۵ چرا یک ابزار قدرتمند در دست مهندسان، برای یافتن ریشه اصلی مشکلات است، توسط افرادی نظیر تریوکی مینورا، یکی از مدیران سابق تویوتا، مورد انتقاد قرار گرفته‌است. مینورا معتقد است ۵ چرا ابزاری بیش از حد ساده و ابتدایی برای یافتن ریشه اصلی مشکل تا عمقی است که بتوان از آن در مسائل تخصصی و مهندسی استفاده کرد.