پوسته (رایانه)

پوسته یا شِل (به انگلیسی: Shell) یک نرم‌افزار سیستم است که یک واسط کاربری برای استفاده از خدمات و برنامه‌های هستهٔ سیستم عامل ایجاد می‌کند. پوسته‌ها می‌توانند گرافیکی باشند یا فقط متنی باشند (نظیر خط فرمان در سیستم‌عامل لینوکس).

• پوسته متنی به کاربران اجازه می‌دهد دستورات را به‌صورت مستقیم وارد کنند و نتیجه آن را مشاهده کنند.
• پوسته گرافیکی از طریق واسط کاربری بصری تعامل با سیستم را تسهیل می‌کند.

تصویر پنجره Command line ویندوز با نمایش دستور نصب Stable Diffusion

مثال:

• خط فرمان لینوکس (Terminal) به‌عنوان یک پوسته متنی.
• Windows Explorer به‌عنوان یک پوسته گرافیکی.

تاریخچه و توسعه پوسته‌ها

پوسته‌ها از دهه ۱۹۷۰ به‌عنوان بخشی از سیستم‌عامل یونیکس توسعه یافتند. اولین پوسته متنی، sh (Bourne Shell)، توسط استیون بورن طراحی شد.

دهه ۱۹۸۰

معرفی C Shell (csh) که امکاناتی مانند دستورات شرطی و حلقه‌ها را بهبود داد.

دهه ۱۹۹۰

توسعه Bash (Bourne Again Shell) که در بسیاری از سیستم‌عامل‌های لینوکس پیش‌فرض شد.

دهه ۲۰۰۰

معرفی PowerShell توسط مایکروسافت برای مدیریت سرورها و سیستم‌های ویندوز.

نوآوری‌ها

• پشتیبانی از اسکریپت‌نویسی.
• تعامل پویا با هسته سیستم‌عامل.

انواع پوسته‌ها

پوسته‌ها بر اساس نوع تعامل به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• متنی (CLI): مانند Bash، Zsh، PowerShell.
• گرافیکی (GUI): مانند GNOME Shell در لینوکس یا Finder در macOS.

پوسته‌های متنی مهم

• Bash: پوسته پیش‌فرض بسیاری از توزیع‌های لینوکس.
• Zsh: با امکانات پیشرفته‌تر و سفارشی‌سازی بالا.
• PowerShell: مناسب برای اسکریپت‌نویسی در ویندوز.

پوسته‌های گرافیکی مهم

• GNOME Shell: برای محیط دسکتاپ لینوکس.
• Windows Explorer: مدیریت فایل‌ها و برنامه‌ها در ویندوز.

ویژگی‌ها و کاربردها

ویژگی‌های اصلی

اسکریپت‌نویسی

اجرای مجموعه‌ای از دستورات از طریق فایل‌های متنی.

اتوماسیون وظایف

تسریع کارهای تکراری مانند نصب نرم‌افزار یا پشتیبان‌گیری.

مدیریت سیستم

امکان تغییر تنظیمات سیستم از طریق دستورات.

کاربردها

• توسعه نرم‌افزار.
• مدیریت سرورها.
• اجرای دستورات در محیط‌های محدود مانند سرورهای ابری.

مقایسه پوسته‌های معروف

ویژگی‌ها	Bash	Zsh	PowerShell
سیستم‌عامل	لینوکس، مک	لینوکس، مک	ویندوز
قابلیت اسکریپت‌نویسی	قوی	پیشرفته‌تر	یکپارچه با .NET
سفارشی‌سازی	محدود	بالا	محدود

• Bash به دلیل سادگی و گستردگی استفاده، محبوب‌ترین پوسته CLI است.
• Zsh امکانات بیشتری مانند تکمیل خودکار بهتر دارد.
• PowerShell برای مدیریت ویندوز و محیط‌های سرور طراحی شده است.

چالش‌ها و محدودیت‌ها

• شیب یادگیری بالا: کاربران تازه‌کار ممکن است در استفاده از دستورات CLI دچار مشکل شوند.

• وابستگی به سیستم‌عامل: برخی پوسته‌ها فقط در سیستم‌عامل‌های خاصی قابل استفاده هستند.

مثال:

• PowerShell تنها در محیط ویندوز قابل استفاده است (گرچه نسخه‌هایی برای لینوکس نیز ارائه شده است).
• Zsh و Bash بیشتر در محیط‌های مبتنی بر یونیکس به کار می‌روند.

آینده پوسته‌ها

یکپارچه‌سازی بیشتر

پوسته‌ها به‌سمت تعامل بهتر با ابزارهای DevOps و محیط‌های ابری پیش می‌روند.

قابلیت‌های هوشمندتر

استفاده از یادگیری ماشین برای تکمیل دستورات و پیش‌بینی نیاز کاربر.

رابط‌های گرافیکی-متنی ترکیبی

ترکیب GUI و CLI برای استفاده آسان‌تر و قدرت بیشتر.

جستارهای وابسته

• تعامل انسان و رایانه
• ابرکاربر
• مدیر پنجره