پیام‌رسانی پاراکراین
پیام‌رسانی پاراکِراین یا پیرامون‌ریز (به انگلیسی: Paracrine Signaling)، گونه‌ای از پیام‌رسانی یاخته‌ای است که در آن یک یاخته، مولکول‌های پیام‌رسان (مانند سیتوکین‌ها، فاکتورهای رشد یا نوروترانسمیترها) را به فضای برون‌یاخته‌ای ترشح می‌کند. این مولکول‌ها از راه پخش در محیط پیرامون، بر یاخته‌های مجاور که گیرنده‌های اختصاصی این مولکول‌ها را دارند، اثر می‌گذارند و باعث دگرگونی در رفتار یا کارکرد آن‌ها می‌شوند.[۱]
سازوکار
ویرایشدر پیام‌رسانی پاراکراین، یاختۀ پیام‌رسان، مولکول‌های پیام‌رسان (لیگاندها) را به فضای برون‌یاخته‌ای آزاد می‌کند. این مولکول‌ها به دلیل فاصلۀ کوتاه، معمولاً از راه پخشِ غیرفعال به یاخته‌های هدف مجاور می‌رسند. یاخته‌های هدف دارای گیرنده‌های غشایی یا درون‌یاخته‌ای اختصاصی هستند که پس از اتصال لیگاند، آبشارهای ترارسانی پیام را فعال می‌کنند. این فرایند ممکن است منجر به دگرگونی‌های سریع (مانند باز شدن کانال یونی) یا دگرگونی‌های طولانی‌مدت (مانند تنظیم بیان ژن) شود.[۲]
نمونه‌های کلیدی
ویرایش- نورون‌ها: ترشح استیل کولین در سیناپس‌های عصبی-ماهیچه‌ای.[۳]
- ماست‌سل‌ها: آزادسازی هیستامین در پاسخ به التهاب که باعث گشاد شدن رگ‌های خونی مجاور می‌شود.[۴]
- فاکتورهای رشد: ترشح فاکتور رشد اپیدرمی (EGF) توسط یاخته‌های اپیتلیال برای برانگیختن تکثیر یاخته‌های همسایه.
دگرسانی با سایر گونه‌های پیام‌رسانی
ویرایش- پیام‌رسانی خودریز: یاختۀ پیام‌رسان، خود گیرندۀ مولکول پیام‌رسان را دارد.
- پیام‌رسانی درون‌ریز: مولکول‌های پیام‌رسان (هورمون‌ها) از راه گردش خون به یاخته‌های دوردست ترارسانی می‌شوند.
- پیام‌رسانی جوکستاکراین: تماس مستقیم میان یاخته‌ها از راه پیوستگاه‌های شکافی یا مولکول‌های سطحی.
اهمیت فیزیولوژیک و بالینی
ویرایشپیامرسانی پاراکراین در فرایندهای پرشماری نقش دارد:
تنظیم پیام‌رسانی پاراکراین
ویرایشکنترل این سیستم به روش‌های زیر انجام می‌شود:
- مهار انتشار: مولکول‌هایی مانند آنزیم‌های تجزیه‌کننده (مثلاً استیل کولین استراز).
- بازخورد منفی: گیرنده‌های مهارکننده پس از فعال‌شدن، پیام را خاموش می‌کنند.
- محدودیت نیمه‌عمر: مولکول‌های پیام‌رسان به سرعت تخریب می‌شوند تا اثر موضعی باقی بماند.
وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ Alberts, Bruce (2015). "Cell Communication". Molecular Biology of the Cell. Garland Science. ISBN 978-0815344322.
- ↑ Hausman, G.J. (2019). "The Role of Paracrine Signaling in Stem Cell Biology". Stem Cells and Development. 28 (1): 1–6. doi:10.1089/scd.2018.0112.
- ↑ Kandel, Eric R. (2021). Principles of Neural Science. McGraw-Hill. ISBN 978-1260457346.
- ↑ Galli, S.J. (2020). "Mast Cells in Paracrine Signaling". Journal of Allergy and Clinical Immunology. 145 (3): 833–840. doi:10.1016/j.jaci.2020.01.036.
- ↑ Ingham, P.W. (2019). "Paracrine Signaling in Development". Developmental Cell. 48 (5): 563–571. doi:10.1016/j.devcel.2019.01.014.
- ↑ Hanahan, D. (2020). "Paracrine Signaling in Cancer". Cancer Cell. 37 (3): 298–316. doi:10.1016/j.ccell.2020.01.014.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Paracrine Signaling». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
- Bradshaw, R.A. (2020). Cell Signaling in Health and Disease. Springer. ISBN 978-3030234195.
پیوند به بیرون
ویرایش- Paracrine Signaling در سرعنوان‌های موضوعی پزشکی (MeSH) در کتابخانهٔ ملی پزشکی ایالات متحدهٔ آمریکا
- "paracrine" at Dorland's Medical Dictionary
 | این یک مقالهٔ خرد زیست‌شناسی مولکولی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |