کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران
کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران در سال ۱۳۷۹ با تصویب هیئت دولت ایران تشکیل گردید. هدف از تشکیل این کمیته سامان بخشیدن به نامهای جغرافیایی کشور و استانداردسازی آنها برای ناوبری جهانی است. این کمیته بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در مورد تلفظ درست و رومانیزه کردن نام‌ها است. این کمیته متشکل از نمایندگان چند سازمان ذیربط با مسئولیت سازمان نقشه‌برداری کشور است و نسبت به نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی سرزمین ایران اقدام می‌کند.
| دید کلی سازمان | |
|---|---|
| بنیان‌گذاری | ۱۳۷۹ خورشیدی |
| گونهٔ سازمان | کمیته وابسته به سازمان دولتی |
| حوزهٔ قدرت | ایران |
| ستاد | تهران، میدان آزادی، خیابان معراج |
| سازمان بالادست | سازمان نقشه‌برداری کشور |
| وبگاه | |
سابقه تشکیل کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران[۱]
کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران، نهادی ملی است که مطابق مصوبه هیأت محترم وزیران به شماره17566/ت 22544 هـ ، مورخ 2/5/1379و اصلاحیه آن به شماره22697/ت 58630هـ مورخ 2/3/1400مقرر داشت کمیته ای تحت عنوان «کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران» متشکل از نمایندگان سازمان‌های ذیربط با مسئولیت سازمان نقشه‌برداری کشور تشکیل شود تا نسبت به نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی سرزمین ایران اقدام نماید.
ایران از سال 1967 میلادی رسما در کنفرانس‌های بین المللی یکسانسازی نامهای جغرافیایی سازمان ملل متحد شرکت کرده و دستگاه‌های مختلفی از جمله وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت امور خارجه، موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران و سازمان نقشه‌برداری به عنوان نماینده کشور در این مجامع شرکت کرده و گزارش ملی را که حاوی فعالیت‌های داخلی در زمینه نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی بوده ارائه نموده‌اند.
ایران همچنین، به عنوان رئیس گروه زبانی - جغرافیایی جنوب‌غرب آسیا (به جز کشورهای عربی) از گروه متخصصان نامهای جغرافیایی سازمان ملل، می‌کوشد تا فعالیت‌های استانداردسازی نامهای جغرافیایی در کشورهای عضو این ناحیه را هماهنگ سازد.
اهداف
ویرایشاین کمیته مأموریت دارد زمینه‌های لازم برای نگارش صحیح و استفاده همسان نامهای جغرافیایی را در همهٔ وزارتخانهها، سازمان‌ها و دیگر نهادها و مؤسسات دولتی و خصوصی کشور فراهم سازد.
هدف‌های کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران عبارتند از:[۲]
- جمع‌آوری اطلاعات مربوط به نامهای جغرافیایی سرزمین
- ثبت صحیح و مستندسازی جغرافیایی و جلوگیری از تشتت در نامهای جغرافیایی
- تدوین دستورالعمل‌ها و روش‌های علمی ثبت صحیح نامهای جغرافیایی
- یکسان‌نمودن و همسان‌سازی نامهای جغرافیایی در اسناد مکتوب و نقشه‌ها
- ارتباط با دولت‌های عضو شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد و بهره‌گیری از تجارب آنها در این زمینه
- رفع مشکلات بین‌المللی ناشی از متفاوت بودن نامهای جغرافیایی در ترجمه از زبانی به زبان دیگر
ایجاد کارگروه‌ها مهم‌ترین اقدام در خصوص فعالیت‌های مربوط به توپونیمی در ایران بشمار می آید. بطور کلی ایجاد کمیته و فعالیت‌های متعاقب آن، منجمله ایجاد کارگروه‌ها، در نهایت باعث سازمان‌دهی، هدایت و تجمیع کلیه فعالیت‌ها در زمینه نامهای جغرافیایی کشور خواهد شد. از طرفی، ایجاد گروه‌های هفت گانه شامل کارگروه نامهای تاریخی، کارگروه نامهای دریایی و بستر دریا، کارگروه تقسیمات کشوری، کارگروه نشریات و آموزش، کارگروه نامهای خارجی(Exonym)، کارگروه پایگاه و وبسایت نامهای جغرافیایی ایران، کارگروه آوانگاری هم به منظور نیل به اهداف کمیته و هم در جهت توصیه کنفرانس‌های یکسانسازی نامهای جغرافیایی سازمان ملل متحد بوده و در نهایت ارائه نتایج حاصل از عملکرد گروه‌های فوق به سازمان ملل، ایران را در ردیف کشورهای پیشرو جهت انجام یکسانسازی نامهای جغرافیایی در خواهد آورد.
اعضاء
ویرایشاین کمیته از نُه وزارتخانه و سازمان تشکیل شده و سرپرستی آن را سازمان نقشه‌برداری کشور بر عهده دارد. در سال ۱۳۷۹ (۲۰۰۰ میلادی) طبق مصوبهٔ هیئت وزیران «کمیتهٔ تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران» به‌عنوان نهادی ملی با مسئولیت سازمان نقشه‌برداری کشور و با عضویت نمایندگان وزارتخانه‌های زیر تشکیل گردید:
- وزارت امور خارجه
- فرهنگ و ارشاد اسلامی
- وزارت علوم تحقیقات و فناوری
- جهاد کشاورزی
- وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز آمار ایران
بعدا و در اصلاحیه سال ۱۴۰۰ تعداد سازمان‌های عضو کمیته افزایش یافت و وزارت راه و شهرسازی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سازمان صدا و سیما به آن افزوده شدند.
اقدامات
ویرایشایران از سوی سازمان ملل به عنوان مقر جغرافیایی گروه غرب آسیا تعیین شده در نتیجه کمیته از زمان تأسیس کارهای مهمی انجام داده است. از جمله می‌توان به:
- آوانگاری بین‌المللی نامهای جغرافیایی ایران
- تصویب نام خزر و کاسپین
- حمایت از پیشنهاد نام گذاری روز ملی خلیج فارس در همایش ژئوماتیک ۱۳۸۲ [۱]
- برگزاری سمینار سالانه ژئوماتیک و همچنین سمینارهای منطقهٔ غرب آسیا در مورد نامهای جغرافیایی
کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران در جلسه مورخ ۱۳۸۱/۹/۱۸ این کمیته مستقر در سازمان نقشه‌برداری کشور متن ذیل را به تصویب رساند:
جهت جلوگیری از هرگونه سوء تفاهم احتمالی و جلوگیری از تشتت آراء در زمینهٔ نام پهنه آبی شمال کشور، از نام «خزر» در داخل کشور و Caspian در متون خارجی، قراردادها و معاهدات بین‌المللی استفاده گردد
علت صدور این مصوبه آن بود که در داخل کشور بعضی از وزارتخانهها و سازمان‌ها برای دریای شمال ایران نامهای جداگانه‌ای بکار می‌برد که این مغایر با مصوبات سازمان ملل و سازمان هوانوردی بین‌المللی و دریانوردی بین‌المللی بود. بنا بر استعلامی که از وزارت امور خارجه به عمل آمد، آن وزارتخانه اعلام کرد نام بین‌المللی دریای شمال ایران کاسپین و نام آن در زبان ترکی و فارسی خزر و در زبان عربی هر دو نام قزوین و خزر بکار می‌رود و در تمام اسناد بین‌المللی که یک طرف آن ایران بوده همواره نام خزر بکار رفته است و دریای مازندران هم یک نام محلی است که فقط درایران گاهی در متون رسمی بکار می‌رود.
پایگاه ملی نامهای جغرافیایی ایران
ویرایشپایگاه ملی نامهاي جغرافيایی ایران ذیل کارگروهی به همين نام تحت نظر کميته تخصصی نام‌نگاري و یکسان‌سازي نامهاي جغرافيایی و توسط سازمان نقشه‌برداري کشور به منظور ثبت صحيح و مستند نامهاي جغرافيایی سرزمينی و پيشگيري از تشتت و پراکنده‌کاري و نيز ثبت نادرست و نامستند نام‌ها ایجاد گردید. اطلاعات این پایگاه شامل کليه عوارض جغرافيایی می‌باشد که در شش کلاس اصلی مراکز جمعيتی، هيپسوگرافی، عوارض آبی، پوشش گياهی، عوارض عمومی و راهها تقسيم و وارد این پایگاه شده، است.
اهم اهداف ایجاد پایگاه نامهای جغرافیایی ایران:
1: ثبت صحيح و مستند نامهاي جغرافيایی سرزمينی در نقشه ها، اسناد و مدارك تاریخی و جغرافيایی
2: حفظ هویت ملی و تاریخی نامهای جغرافيایی
3 : شناسایی سرزمين و نشانی‌دار نمودن کليه نامهاي جغرافيایی کشور
4: ایجاد چارچوبی براي توجيه نام‌ها و موقعيت‌یابی پدیده‌ها و مکان‌ها
5: افزایش آگاهی از محيط زندگی و پدیده‌هاي جغرافيایی سرزمين ایران
6: دستيابی سریع به اطلاعات جغرافيایی مورد نياز در مدیریت بحران کشور مانند: زلزله، سيل، آتش سوزي و . . .
منابع
ویرایش- ↑ «کمیته نامنگاری». https://geonames.ncc.gov.ir/geonames·ncc·gov·ir. پیوند خارجی در
|وبگاه=وجود دارد (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «کمیته نامنگاری». https://geonames.ncc.gov.ir/geonames·ncc·gov·ir. پیوند خارجی در
|وبگاه=وجود دارد (کمک); پارامتر|پیوند=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «کارگروههای کمیته تخصصی نامنگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران». https://geonames.ncc.gov.ir/چارت-کارگروه‌ها. پیوند خارجی در
|وبگاه=وجود دارد (کمک)
- گزارشی از اهداف و برنامه‌های کمیته نام نگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی و گزارش همایش ژئوماتیک ۱۳۸۲ همایش (۲۱ و ۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۲). مجله رشد آموزش جغرافیا، آراء، هایده. تابستان ۱۳۸۲ - شماره ۶۵ (۴ صفحه - از ۵۰ تا ۵۳)[۲]
- آشنایی با اهداف و برنامه‌های کمیته تخصصی نام نگاری و یکسانسازی نامهای جغرافیایی ایران * [۳]
- ماهنامهٔ پیام دریا شماره‌های ۱۳۱ و ۱۳۳ مهر و آذر ۱۳۸۳
- عجم، محمد (۱۰ مهر ۱۳۸۳). «دروازه کاسپین اسناد هویت ملی». پیام دریا. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۳۹۰.