تاوه قطبی

گردش چرخندی با مقیاس سیاره‌ای، معمولاً متمرکز در منطقهٔ قطبی، در گستره‌ای از وَردسپهر میانی تا پوشن‌سپهر
(تغییرمسیر از گردباد قطبی)

گردباد قطبی یا تاوهٔ قطبی[۱] (انگلیسی: Polar vortex) بسته‌ای بسیار بزرگ از هوای خیلی سرد است که در طول زمستان بر منطقه قطبی سوار است. دو نوع گردباد قطبی در سیاره زمین وجود دارد، یکی در اطراف قطب شمال، و دیگری در اطراف قطب جنوب. قطب جنوب سیاره کیوان (زحل) تنها جای منظومه خورشیدی ماست که در آن یک گردباد قطبی گرم روی می‌دهد.[۲]

گردباد قطبی شمالگان
Map of a compact blob over the Arctic
گردباد قطبی معمولی در نوامبر ۲۰۱۳.
Map of a blobs spreading from the Arcitc
گردباد قطبی ضعیف در ۵ ژانویه ۲۰۱۴.

تاوهٔ قطبی گردش چرخندی با مقیاس سیاره‌ای، معمولاً متمرکز در منطقهٔ قطبی، است که در گستره‌ای از وَردسپهر (تروپوسفر) میانی تا پوشَن‌سپهر (استراتوسفر) قرار می‌گیرد.[۳]

نام‌های دیگر ویرایش

برای گردباد قطبی این نام‌ها نیز در متون به‌کار رفته است: چرخ پیراقطبی (circumpolar whirl)، تاوهٔ پیراقطبی (circumpolar vortex)، چرخند قطبی (polar cyclone)، و کم‌فشار قطبی (polar low).[۳]

منابع ویرایش

  1. «تاوهٔ قطبی» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «polar vortex» مترادفِ: «چرخ پیراقطبی، تاوهٔ پیراقطبی، چرخند قطبی، کم‌فشار قطبی» هم‌ارزِ واژهٔ بیگانه‌ای دیگر (circumpolar whirl, circumpolar vortex, polar cyclone, polar low)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ تاوهٔ قطبی)
  2. "Saturn's Bull's-Eye Marks Its Hot Spot". NASA. 2005. Archived from the original on 25 November 2013. Retrieved January 8, 2014.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ واژه‌های مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر دوازدهم فرهنگ واژه‌های مصوّب

پیوند به بیرون ویرایش