آبکره
آب‌سپهر، آب‌کُره[۱][۲] یا هیدروسفر (به انگلیسی: Hydrosphere) در جغرافیای فیزیکی بیانگر مجموعهٔ آب موجود در زیر، رو و فضای یک سیاره است.
جرم آب‌کرهٔ زمین ۱٫۴ × ۱۰۱۸ تن است که ۰٫۰۲۳٪ از جرم کل زمین را در بر می‌گیرد. نزدیک به ۲۰ × ۱۰۱۲ تن از این آبکره در جو زمین پراکنده شده است (حجم هر تن آب تقریباً یک مترمکعب است). اقیانوسها نزدیک به ۷۵٪ از سطح زمین برابر با ۳۶۱ میلیون کیلومتر مربع (۱۳۹٫۵ میلیون مایل مربع) را پوشانده‌اند. به ازای هر کیلوگرم آب دریا، ۳۵ گرم نمک در آن حل شده است (۳٫۵٪).[۳]
هیدروسفر شامل اقیانوسها و دریاها، دریاچه‌ها، رودها و بقیه آب‌های سطحی، آب‌های زیرزمینی، یخچال‌ها و نزولات جوی است.
ریشه‌شناسی
ویرایشواژهٔ هیدروسفر hydrosphere در انگلیسی از واژه‌های یونانی ὕδωρ - hydor به معنی آب و σφαῖρα - sphaira به معنی کره گرفته شده است.
اثرات انسان
ویرایشفعالیتهای انسان‌های امروزی تأثیرات شدیدی بر هیدروسفر دارد. به عنوان مثال، منحرف‌کردن آب، توسعه انسانی و آلودگی، همگی بر هیدروسفر و فرآیندهای طبیعی درون آن تأثیر می‌گذارند. انسان‌ها با سرعت بی‌سابقه‌ای آب را از سفره‌های زیرزمینی خارج کرده و رودخانه‌ها را با نرخ بی‌سابقه‌ای منحرف می‌کنند. در ایالات‌متحده آمریکا برای کشاورزی از مخزن آب سطحی اوگالا استفاده می‌شود، بطوری‌که اگر این مخزن خشک شود، بیش از ۲۰ میلیارد دلار غذا و فیبر از بازارهای جهان ناپدید خواهد شد.[۴] از آنجا که این مخزن آب، خیلی سریعتر از اینکه دوباره پر شود تخلیه می‌گردد، در نهایت خشک می‌شود. علاوه براین، به دلیل استفاده گسترده از سدها، خاکریزها، نیروگاه‌های آبی و تخریب زیستگاه، تنها یک سوم رودخانه‌ها جریان طبیعی و آزاد دارند.[۵]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ «آب‌کُره» [زمین‌شناسی] هم‌ارزِ «hydrosphere»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. دفتر دوم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۷-۰ (ذیل سرواژهٔ آب‌کُره)
- ↑ جعفری، عباس (۱۳۶۲). فرهنگ گیتاشناسی. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی. ص. ۶. دریافت‌شده در ۲۵ فروردین ۱۳۹۹.
- ↑ Kennish, Michael J. (2001). Practical handbook of marine science. Marine science series (3rd ed.). CRC Press. p. ۳۵. ISBN 0849323916.
- ↑ «The Ogallala Aquifer: Saving a Vital U.S. Water Source».
- ↑ «Only a third of world's great rivers remain free flowing, analysis finds».