هماورد[۱][۲] یا آنتاگونیست (برگرفته از واژه یونانی antagonistēs به معنیِ رقیب) (واژه‌گزینی: ضدقهرمان)،[۳] شخصیتی در نمایش است که بیش از همه می‌خواهد قهرمان را از رسیدن به اهداف و آرزویش بازدارد.[۴]

ساخت و وجود هماورد برای ایجاد، پرداخت و پیش بردن یک داستان از نوع حماسی لازم و ضروری است. هماورد ممکن است وجودش مانعی ذاتی بر سر راه قهرمان اصلی داستان باشد و لزوماً به‌طور عمدی با قهرمان داستان مخالفتی نکند.[نیازمند منبع]

شخصیت اصلی نمایش که با هماوردها در بطن کنش و کشمکش قرار دارد قهرمان اصلی نامیده می‌شود. برای نمونه‌ای از آنتاگونیست‌ها می‌توان سارومان در ارباب حلقه‌ها یا لرد ولدمورت در هری پاتر یا دیوی جونز در دزدان دریای کارائیب را نام برد.

در اصل مفهوم آنتاگونیست و پروتاگونیست به تراژدی‌های یونان باستان بازمی‌گردد؛ و تراژدی در اصل مختص به شهر آتن و دولتشهر دارد. کسی که طرف دولتشهر دارای یک آگون باشد، پروتاگونیست و کسی که در مقابل پروتاگونیست باشد، آنتاگونیست نام دارد.[نیازمند منبع]

روایت‌شناسی

ویرایش

اصطلاح آنتاگونیست در فارسی به اشتباه با ویلن (به انگلیسی: Villain) در نظر گرفته می شود. در علم روایت‌شناسی، واژه آنتاگونیست در برابر پروتاگونیست است و اشاره به شخصیتی (از لحاظ اخلاقی، خوبی یا بدی ملاک نیست) دارد که با پروتاگونیست (به انگلیسی: Protagonist) در تنش (به انگلیسی: Conflict) است و خط روایی داستان معمولا پروتاگونیست را از دیدگاه اول شخص یا سوم شخص روایی دنبال می‌کند.

در روایت‌شناسی، آنتاگونیست واژه‌ای است مخالف پروتاگونیست.

جستارهای وابسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. ملکیان، معصومه؛ ساسانی، فرهاد (۱۳۹۶). «مفهوم‌سازی خشم در زبان فارسی» (PDF). پژوهش‌های زبان‌شناسی (۲): ۳۷ تا ۵۶. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۱۷.
  2. ««جیمی فاکس» هماورد «مرد عنکبوتی» می‌شود». سینما خبر. ۱۲ آبان ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۱۷.
  3. «ضدقهرمان» [هنرهای نمایشی] هم‌ارزِ «antagonist»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر ششم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۸۵-۶ (ذیل سرواژهٔ ضدقهرمان)
  4. گذرآبادی، محمد. فرهنگ فیلم‌نامه صفحهٔ ۱۳۰

منابع

ویرایش
  • Joseph Campbell: Der Heros in tausend Gestalten. Frankfurt am Main und Leipzig 1999. S.79ff.