آن کس که به دست جام دارد

غزلی با مطلع «آن کس که به دست جام دارد»، غزل شمارهٔ ۱۱۸ از دیوانِ حافظ در تصحیحِ محمد قزوینی و قاسم غنی است.

آن کس که به دست
زبانفارسی
شاعرحافظ[۱]
شمار ابیات۹
بحرهزج مسدس اخرب مقبوض محذوف
مفعول مفاعلن فعولن
متن

آنکس که بدست جام دارد
سلطانی جم مدام دارد
آبی که خضر حیات ازو یافت
در میکده جو که جام دارد
سررشتهٔ جان بجام بگذار
کاین رشته از او نظام دارد
ما و می و زاهدان و تقوی
تا یار سر کدام دارد
بیرون ز لب تو ساقیا نیست
در دور کسی که کام دارد
نرگس همه شیوهای مستی
از چشم خوشت بوام دارد
ذکر رُخ و زلف تو دلم را
وردیست که صبح و شام دارد
بر سینهٔ ریش دردمندان
لعلت نمکی تمام دارد
در چاه ذقن چو حافظ ای جان
حسن تو دو صد غلام دارد




۲



۴



۶



۸


نسخهٔ مبنا: تصحیحِ محمّد قزوینی و قاسم غنی

مفهوم و درون‌مایه ویرایش

وزن ویرایش

در اجراها ویرایش

ترجمه‌ها ویرایش

در دیگر آثار هنری ویرایش

بیت‌هایی از این غزل برروی سه جام مختلف نقش بسته‌است. اثر اول، جامی مسی مربوط به سدهٔ ۹–۱۰ ه‍.ق/۱۵–۱۶ م است که در خراسان حکاکی شده و هم‌اکنون در موزهٔ ویکتوریا و آلبرت نگهداری می‌شود. اثر دوم، جامی برنجی مربوط به سدهٔ ۱۱ ه‍.ق/۱۷ م است که در غرب ایران حکاکی شده و در حال حاضر نیز در موزهٔ ویکتوریا و آلبرت نگهداری می‌شود. اثر سوم نیز جامی مسی می‌باشد که هم‌اکنون در مجموعهٔ خصوصی‌ای در تهران نگهداری می‌شود.[۲]

پانویس ویرایش

منابع ویرایش

  • آذرنوش، آذرتاش؛ اینجنیتو، دومینیکو؛ باقری، بهادر؛ بلوکباشی، علی؛ بیات، علی؛ پاکتچی، احمد؛ خرمشاهی، بهاءالدین؛ دادبه، اصغر؛ ساجدی، طهمورث؛ سجادی، صادق؛ سمسار، محمدحسن؛ شمس، اسماعیل؛ عبدالله، صفر؛ کردمافی، سعید؛ کیوانی، مجدالدین؛ مسعودی آرانی، عبدالله؛ میثمی، حسین؛ میرانصاری، علی؛ نکوروح، حسن؛ هاشم‌پور سبحانی، توفیق؛ بخش هنر و معماری (۱۳۹۰). «حافظ». در سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۹. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۲۶۰۴۷.
  • حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد. قزوینی، محمد؛ غنی، قاسم، ویراستاران. دیوان حافظ. تهران: سینا.