اِتوپوساید (انگلیسی: Etoposide) با نام تجاری اِتوفوفوس که در ایران به آن اتوپوزاید هم می‌گویند، یک داروی شیمی‌درمانی است که در درمان برخی سرطان‌ها کاربرد دارد.[۱]

اتوپوساید
داده‌های بالینی
تلفظ‎/ˌɛtˈpsd/‎
نام‌های تجاریEtopophos, Toposar, others
نام‌های دیگرVP-16; VP-16-213
AHFS/Drugs.commonograph
مدلاین پلاسa684055
رده‌بندی داروهای
بارداری
  • AU: D
روش مصرف داروخوراکی، داخل‌وریدی
کد ATC
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمیبشدت متغیر، ۲۵ تا ۷۵٪
پیوند پروتئینی۹۷٪
متابولیسمکبد (از طریق آنزیم CYP3A4)
نیمه‌عمر حذفخوراکی: ۶ ساعت
داخل‌وریدی: ۶ تا ۱۲ ساعت
داخل‌وریدی در کودکان: ۳ ساعت
دفعکلیه و مدفوع
شناسه‌ها
  • 4'-Demethyl-epipodophyllotoxin 9-[4,6-O-(R)-ethylidene-beta-D-glucopyranoside], 4' -(dihydrogen phosphate)
شمارهٔ سی‌ای‌اس
پاب‌کم CID
IUPHAR/BPS
دراگ‌بنک
کم‌اسپایدر
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.046.812 ویرایش در ویکی‌داده
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیاییC29H32O۱۳
جرم مولی588.557 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)
نقطه ذوب۲۴۳٫۵ درجه سلسیوس (۴۷۰٫۳ درجه فارنهایت)
  • C[C@@H]1OC[C@@H]2[C@@H](O1)[C@@H]([C@H]([C@@H](O2)O[C@@H]3c4cc5c(cc4[C@H]([C@@H]6[C@@H]3COC6=O)c7cc(c(c(c7)OC)O)OC)OCO5)O)O
  • InChI=1S/C29H32O13/c1-11-36-9-20-27(40-11)24(31)25(32)29(41-20)42-26-14-7-17-16(38-10-39-17)6-13(14)21(22-15(26)8-37-28(22)33)12-4-18(34-2)23(30)19(5-12)35-3/h4-7,11,15,20-22,24-27,29-32H,8-10H2,1-3H3/t11-,15+,20-,21-,22+,24-,25-,26-,27-,29+/m1/s1 ✔Y
  • Key:VJJPUSNTGOMMGY-MRVIYFEKSA-N ✔Y
  (صحت‌سنجی)

این دارو هم به صورت خوراکی و هم به صورت تزریق وریدی قابل تجویز است[۱] و عوارض جانبی بسیار شایع آن[۱] شامل کاهش تمامی انواع گلبول‌های خون، استفراغ، بی‌اشتهایی، اسهال، ریزش مو و تب است.[۱] عوارض جانبی شدید آن نیز شامل واکنش‌های آرژیک و فشار خون پایین است.[۱][۲] مصرف این دارو در دوران بارداری ممکن است به جنین صدمه بزند.[۱]

این دارو متعلق به خانوادهٔ «بازدارنده‌های توپوایزومراز» است[۱] و کارش از طریق آسیب‌رسانی به دی‌ان‌ای انجام می‌شود.[۱] این دارو در سال ۱۹۸۳ میلادی توسط سازمان غذا و دارو آمریکا پذیرفته شد[۱] و هم‌اکنون جزءِ داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت است که مجموعه‌ای از مؤثرترین و بی‌خطرترین داروها در سیستم سلامت هستند.[۳]

قیمت عمده‌فروشی آن در کشورهای در حال توسعه، بین ۳٫۲۴ تا ۵٫۱۸ دلار آمریکا برای هر ویال ۱۰۰ میلی‌گرمی است.[۴] همین میزان دارو در سال ۲۰۱۵ در انگلستان، ۱۲٫۱۵ پوند استرلینگ برای سرویس سلامت همگانی (ان‌اچ‌اس) هزینه داشت.[۵]

کاربردهای درمانی

ویرایش

برخی سرطان‌هایی که اتوپوساید در آن‌ها استفاده می‌شود عبارتند از:[۱]

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ "Etoposide". The American Society of Health-System Pharmacists. Archived from the original on 31 March 2016. Retrieved 8 December 2016.
  2. WHO Model Formulary 2008 (PDF). World Health Organization. 2009. p. 227. ISBN 9789241547659. Archived from the original (PDF) on 13 December 2016. Retrieved 8 December 2016.
  3. "WHO Model List of Essential Medicines (19th List)" (PDF). World Health Organization. April 2015. Archived from the original (PDF) on 13 December 2016. Retrieved 8 December 2016.
  4. "Etoposide".[پیوند مرده]|website=International Drug Price Indicator Guide|accessdate=8 December 2016}}
  5. British national formulary: BNF 69 (69 ed.). British Medical Association. 2015. p. 593. ISBN 978-0-85711-156-2.