الفبای آرامی

الفبای آرامی سامانه‌ای نوشتاری بود مشتق‌شده از الفبای فنیقی که از سدهٔ هشتم پیش از میلاد به کار می‌رفت. حرف‌های این الفبا همگی به صورت همخوان بوده‌اند.

الفبای آرامی اهمیتی بسزا داشت چرا که به تقریب بر روی همهٔ خط‌های خاور میانه ردی از خود برجای گذاشته‌است. آرامی خط بابل و سپس یکی از خط‌های رسمی هخامنشیان بود و در این دو امپراتوری نقش خط میانجی را بازی می‌کرد. از میان خط‌های کنونی جهان، الفبای عبری بیشترین تأثیر را از آرامی برده‌است.

خط آرامی برای نگارش زبان‌های آرامی، عبری، سریانی و مندایی به کار می‌رفته‌است. همچنین در آینده برای نگارش پهلوی از آن بهره گرفته شد. در آینده الفبای نبطی و عبری از آن مشتق شد.

اقوام آرامی تقریباً در هزاره دوم ق. م به بین‌النهرین و سوریه شمالی روی آورده آن سرزمین را مسکن خویش قرار دادند. این اقوام که در آغاز خطی نداشتند، ناچار زبان خویش را که یکی از لهجه‌های سامی بود بهخط موجود در آن نواحی، یعنی فنیقی می‌نوشتند. همین خط بود که پس از اندک تحولی به خط آرامی مشهور شد. آرامیان که مردمی تاجرپیشه بودند، بیشتر به زبانی ساده و بی‌پیرایه سخن می‌گفتند. شاید سادگی این زبان بود که باعث شد به سرعت در سراسر خاورمیانه انتشار یافته به صورت یک زبان بین‌المللی آن روزگار درآید. شاید آرامشی را که تسلط نظامی آشوریان برای تجارت و فرهنگ در آن نواحی به وجود آورده بود، بتوان علت اصلی این گسترش دانست.

در حدود ۵۰۰ پیش از میلاد پس از غلبه هخامنشیان بر میان‌رودان و آشور سیستم نوشتاری آرامی که تا آن زمان تنها در آن ساتراپی بزرگ بابیروش استفاده می‌شد تبدیل به ابزاری برای ارتباطات نوشتاری میان تمام ساتراپی‌ها با زبان گوناگون در کشور پهناور هخامنشی شد. آرامی امپراتوری نامی بود که به این خط می‌دادند و نیای مستقیم خط پهلوی گسسته است.

جدول سنجشی الفبای آرامی با عبری، پارسی و سریانی

نام حرف	شکل حرف	برابر عبری	برابر پارسی	برابر سریانی	آوا
آلَف		א	أ	ܐ	/ʔ/; /a:/، /e:/
بیث		ב	ب	ܒ	/b/, /v/
گامَل		ג	ج	ܓ	/ɡ/, /ɣ/
دالَث		ד	د	ܕ	/d/, /ð/
هی		ה	ه	ܗ	/h/
واو		ו	و	ܘ	/w/; /o:/، /u:/
زَین		ז	ز	ܙ	/z/
حیث		ח	خ، ح	ܚ	/ħ/
طیث		ט	ط	ܛ	/tˤ/ با فشار
یوذ		י	ی	ܝ	/j/; /i:/، /e:/
کاف		כ ך	ک	ܟܟ	/k/, /x/
لامَذ		ל	ل	ܠ	/l/
مِم		מ ם	م	ܡܡ	/m/
نون		נ ן	ن	ܢܢ ܢ	/n/
سمکَث		ס	س	ܣ	/s/
عین		ע	غ، ع	ܥ	/ʕ/
پی		פ ף	ف	ܦ	/p/, /f/
صاذی	،	צ ץ	ص	ܨ	با فشار /sˤ/
قاف		ק	ق	ܩ	/q/
ریش		ר	ر	ܪ	/r/
شین		ש	ش، س	ܫ	/ʃ/
تَو		ת	ت، ث	ܬ	/t/، /θ/

آرامی امپراتوری

منابع

Wikipedia contributors, "Aramaic alphabet," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Aramaic_alphabet&oldid=396775238 (accessed November ۲۱، ۲۰۱۰).

• آذرنوش، آذرتاش، راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی، چاپ سوم. تهران: انتشارات توس، ۱۳۸۸. شابک ۳-۴۳۶-۳۱۵-۹۶۴-۹۷۸