بازار تهران
بازار تهران بازار قدیمی تاریخی است که در منطقه ۱۲ در مرکز شهر تهران واقع شده است. این بازار به چندین راهرو به طول بیش از ۱۰ کیلومتر (۶.۲ مایل) تقسیم شده است که هر کدام در انواع کالاها تخصص دارند[۱] و همچنین دارای چندین ورودی است، که ورودی اصلی آن سبزه میدان است.[۲][۳]
| بازار تهران | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام | بازار تهران |
| کشور | ایران |
| استان | استان تهران |
| شهرستان | تهران |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | بازار، مجموعه تاریخی |
| دیرینگی | دوره صفوی |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۵۴۰ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲ آبان ۱۳۵۶ |
بازار تهران علاوه بر مغازه‌ها، دارای مسجد، مهمان‌سرا و بانک نیز می‌باشد. از طریق ایستگاه‌های خیام و پانزده خرداد به سامانه حمل‌ونقل سریع متروی تهران دسترسی دارد.
پیشینه ویرایش
بازار تهران در دوره قاجار بنا شده است. حدود ۱۱۰ هکتار مساحت دارد و هم‌اکنون ۷۰ هزار واحد نیز در آن مستقر است.[۴][۵] سر توماس هربرت، در سفرنامهٔ خود در سال ۱۱۰۸ قمری (دورهٔ صفویه) بازارهای تهران را فاقد سقف توصیف می‌کند.[۶]در میان اماکن بازار تهران، بازار بین‌الحرمین از ساخته‌های دورهٔ محمدشاه قاجار و بازار امیر، سرای امیر و بازار کفاش‌ها از ساخته‌های دورهٔ ناصرالدین‌شاه است.[۷][۸]
موقعیت ویرایش
این بازار در میان خیابان‌های مولوی در جنوب، امام خمینی در شرق، پانزده خرداد در شمال و خیام در غرب قرار گرفته‌است. در تقاطع این خیابان‌ها میدان محمدیه، چهارراه مولوی و چهارراه سیروس قرار گرفته‌اند.
میدان پانزده خرداد در بیرون از محدودهٔ بازار و سبزه‌میدان در محدودهٔ بازار قرار گرفته‌است. از گذرهای اصلی درون بازار می‌توان از گذر لوطی صالح نام برد.
گذرگاه‌های اصلی مسقف ویرایش
بازار بزرگ، بازار امیر، بازار عباس‌آباد، بازار زرگرها،پاساژ جواهری، بازار کفاش‌ها، حمام چال، مزینی، بازار زید، پاچنار، فراش‌باشی (نظام)، کبابی‌ها، باقرپور، بازار نجارها، حضرتی، نوروزخان، بازار مسجد جامع، بازار بین‌الحرمین، چهارسوق، خیاط‌ها، احمدی (حاجی ابوالفضل)، غریبان و منوچهرخانی.
بخش‌های بازار تهران ویرایش
| بازار تهران | |
|---|---|
| سراها |
رویال گذر - لوطی صالح - اوت وحید - اباچی - ابوتراب - اتحاد - احمدی - اربابی - آزادی - اسلامی - اعظم - افراشته - افسر - اقبال - اکبریه - امیرکبیر - امین اقدس - انقلاب - ایوبیان - با تقوی - بابک - بازرگانان - بهار - بهنودی - بوعلی - بیهقی نو - پارسا - پارک - پایدار - پیروز - تقی‌زاده - تکیه - تهرانچی - توکلی - تیموری - جلیلی - جمهوری - جنتی - جواهریان - جوریز - چهاربازار - چهل‌تن - حاج ملاعلی کنی - حاج نادعلی -موسوی حاج‌حسن - حاجی حسن اول - حاجی حسن دوم - حاجی زمان - حافظ - حجاز - حدید - حریری - حسن‌نژاد - حمام قبله - خالقی - خدایی - خرم - خوانساری‌ها - خورشید - دالان‌دراز - دشتی - دلگشا - دوستعلی‌خان - رازی - راستی - رحیمیه ۱ - رحیمیه ۲ - رحیمیه ۳ - روحانی - روحانی قدیم (اخلاقی) - روحیه - روغنی‌ها - سادات - ساعتچی - سجاد - سعادت - سلاحی - سلطانیون - سلیقه - سلیمانی - سید محسن آهنگی - شکروی - شکروی جدید - شیخ جعفر - شیرازی - صادقیه - صدر - صدریه - صدیق - صلحی - صمدیه - ضرابی - ضیافت - عادلی - عالی نو - عباسی - عبدالوهاب - عدل اسلامی - عربزاده - عزیزیان - عطاران - غرب - غفاری - فتاح - فرزانه - فولاد - قائم بزرگ - قائم کوچک - قدیانی - قیصر - کرباسی - کرمی - کیهان - گردن‌کج - گلستان - گلشن - گلشن‌شکن - لاله - ماشاءالله - ماهرو - محمدی - محیط - مریم - مستوفی - مشکات - مصباح - ملی - ممتاز - منصور - مهدی - مهدی‌زاده - موسوی مهر - میر علی‌نقی - میرزا اسماعیل - میرزاعباس - ناصری - نقالخانه - نو قزوینی‌ها - نواب - نور - نیازی - وحید - وزیری - وهابیه - یزدی‌ها - یمین |
| پاساژها |
موثقی- ۱۱۰ - احمدی - ارباب‌زاده - آرش - آزادی - اسلامیه - اقدسیه - امیر - آنتیک - آهن - ایدئال - ایده‌آلی - ایران‌یراق - برقعی - بری - بهبهانی - بهرامی - بوستان - پردیس - تجارت - جعفری - جهان - جوادیون - جواهریان - حاتمی - حضرتی - حمید - دربنده - دیانت - رحمتی - رحیمی - رز - رضا - زاد - زمرد - سعادت - سعید - سیدجعفر - شیرازی - شریف - شمس - شناور - شهرابی - شیروانی - صدف - صدقیانی - صفا - صنایع - ظفر - عادلی - عظیمی - علوی - علی کراچیان - غنی‌آبادی - فجر - فرد حسینی - قادری - قدسی - قیصریه - کاشانی - کاشی‌ها - کامیاب - کاووسی - کلاهدوز - کمالی - کمیلیان - کویتی‌ها - کویتی‌های جدید - گل‌ها - لطفی‌پور - مباشر - مسعود - منصور - مهتاش - موقوفه خازن الملک آهنگی- میلاد - ناصر - نصیری - نور - نیکبخت - وحدت - وطن - وین - یکتا مو |
| بازار و بازارچه |
امیر - آهنگران - بزرگ - بین‌الحرمین - پردیس - پرسپولیس - خلیج فارس - خیاط‌ها - دروازه نو - دوبی - رضا - زرگرها - زید - سرپولک - طوسی - عباس‌آباد - قیصریه - کفاش‌ها - کیش - کیلوئی‌ها - لوازم تحریر - مسجد جامع - مسگرها - ملی - نجارها - نوروزخان - نیک-جواهری |
| مرکز و مجتمع تجاری |
احسان - ایران - پوشاک کویتی‌ها - تندیس - توحید - حافظ - خیام - دلشاد - سرپولک - صداقت - قائم - کارآمد - گلستان - محمد - میلاد |
| تیمچه‌ها |
باوفا - توجه - حاجی ابوتراب - فرد -حاجب الدوله |
| دالان‌ها |
سوم - توتون‌فروشان |
چهار سوق بزرگ بازار تهران ویرایش
چارسوق بزرگ بازار تهران حدود ۲۲۰ سال قدمت دارد. در گذشته اداره امور امنیتی شهرها بر عهده اداره‌ای به نام دیوان بیگی بود که ریاست آن را بیگلربیگی (فرماندار امروزی) بر عهده داشت. بیگلربیگی داروغه‌ای برای شهر تعیین می‌کرد و او نیز زیردستانی با سلسه مراتب محتسب، عسس، شحنه، گزمه و شبگرد داشت و با کمک این افراد امنیت شهر را برقرار می‌کرد.در آن زمان چهارسوق‌‌ها محل تجمع و فرماندهی داروغه‌ها بود. چارسو بزرگ نیز در گذشته همین کاربری را در شهر تهران داشته است. در زمان‌های گذشته که هنوز بازار و خیابان‌ها برق کشی نداشتند؛ داروغه در چهارسوق مستقر می‌شد و گزمه‌ها و شبگردها مشعل آتش به دست در بازار تهران که مهمترین نقطه شهر بود گشت می‌زدند تا امنیت بازار برقرار شود.
چهارسوق بزرگ، قلب بازار تهران و از میراث مهم و با ارزش تاریخی تهران است. طاقی ضربی که گوشه‌‌های پایین آن با گچ‌بری، کاشی‌کاری و مقرنس تزئین شده‌اند. این منطقه از قدیم یکی از نقاط حیاتی بازار به لحاظ اقتصادی بوده است؛ به این دلیل که این چهارراه به عنوان مرکز و قلب بازار تهران شناخته می‌شد و تاکنون نیز چنین است.
چهارسوقِ ۲۲۰ ساله به قدری از لحاظ ملی مهم و ارزشمند است که در دوم آبان ماه سال ۱۳۵۶ خورشیدی در فهرست آثار ملی به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید. این بنا در سال ۱۳۹۶ به همکاری سه معمار داخلی و ۸ معمار از دانشکده آخن آلمان مرمت گردید.
به غیر از این چهارسوق، چهارسوق دیگری نیز وجود دارد که با نام چهارسوق کوچک شناخته می‌شود و در تقاطع بازار بزازها با بازار چهارسوق‌بزرگ قرار دارد. [۹]
بازار زرگرها ویرایش
قدمت بازار زرگرها به حدود ۴۰۰ سال پیش می‌رسد. این بازار اولین بازار رسمی طلا فروش‌های تهران محسوب می‌شود که تا امروز رونق خود را حفظ کرده‌است. در رابطه با تاریخچه آن باید بگوییم که سنگ بنای بازار زرگرها در زمان شاه‌تهماسب صفوی گذاشته شد. اما توسط شاه عباس اول پنجمین شاه صفویان گسترش داده شد.
خوشبختانه بازار زرگرها از دوران صفوی تا حال حاضر فعالیت خود را حفظ کرده است و در آن انواع طلا، جواهر و ساعت فروخته می‌شود. به طور کلی این بازار با هیچ کدام از بازارها و بازارچه‌های طلای سطح شهر قابل مقایسه نیست. تجمع طلا فروش‌ها و طلا فروشی‌های قدیمی در این محل، بازار زرگرها را به مهمترین مرکز عرضه طلا در تهران تبدیل کرده است.[۱۰]
بازار بزازها ویرایش
بازار بزازها از قدیمی‌ترین راسته‌های بازار تهران است و امروزه به عنوان یکی از راسته‌های شلوغ و پرتردد بازار تهران شناخته می‌شود. این بازار قدیمی شمالی‌جنوبی در گذشته از خیابان ۱۵ خرداد (جباخانه) در شمال شروع می‌شد و تا دروازه نو ادامه می‌یافت و یکی از راسته‌های طولانی بازار تهران بود که به صنف بزازها تعلق داشت.
امروزه از خیابان ۱۵ خرداد تا چهارسوق کوچک، بازار بزازها نام دارد و از آن پایین تر به بازار امیر و از کوچه حمام‌چال به بازار عباس‌آباد شهرت دارد. سراها و گذرهای مشهور زیادی در بازار در مسیر بازار بزازها قرار دارد که مهمترین آنها عبارتند از: خیابان ۱۵ خرداد، بازار سلطانی، تیمچه حاجب‌الدوله، جلوخان غربی مسجد امام، بازار امین‌الملک، بازار چهارسوق بزرگ، پشت سرای رشتیها و… [۱۱]
بازار نجارها ویرایش
بازار نجارها از قدیمی‌ترین قسمت های بازار تهران است. این بازار قدیمی مرکز فروش انواع پوشاک، لوازم خانگی، لوازم خرازی و اسباب‌بازی است.[۱۲]
بازار سید اسماعیل ویرایش
بازار سید اسماعیل را شاید بتوانیم مشهورترین بخش بازار بزرگ تهران بنامیم که بیش از ۱۶۰ سال قدمت دارد. بازار سید اسماعیل یا سد اسمال آنقدر مشهور است که حتی به فرهنگ عامیانه تهرانی نیز راه یافته و کنایه از جای شلوغ و پر از همهمه است. دلیل اینکه این بازار با نام سید اسماعیل شناخته می‌شود محل قرارگیری آن در قسمت جنوبی امامزاده سید اسماعیل است. در گذشته بازار سد اسمال به میدان کاه‌فروش‌ها و بعد از آن به بازارچه مسگرها نیز شهرت داشت. در بنای این بازار از مصالح ساختمانی سنتی ایران استفاده شده است. این مصالح شامل آجر، گچ، کاشی و ساروج می‌شود. ساروج که به نام چاروک نیز شناخته می‌شود. چاروک مخلوطی از خاک رس و آهک است.
از مهمترین اماکن بازار سید اسماعیل می‌توان به آرامگاه امامزاده اسماعیل، میدان سید اسماعیل، آب‌انبار سید اسماعیل، مدرسه فیلسوف‌الدوله و سرای حاج‌هادی اشاره کرد که هر کدام از قدیمی‌ترین ابنیه‌های موجود در بازار تهران هستند.[۱۳]
بازار عباس آباد ویرایش
بازار عباس‌آباد از قدیمی‌ترین راسته‌های بازار تهران است که در امتداد جنوبی بازار بزازها و بازار امیر قرارگرفته است. بازار عباس آباد از کوچه حمام‌چال در شمال آغاز می‌شود و تا تقاطع بازار کوچه رضایی با بازار آل یاسین در جنوب امتداد می‌یابد. [۱۴]
بازار بین الحرمین ویرایش
این بازار در زمان محمدشاه قاجار تاسیس شده‌است. پیش از مدرن سازی شهر تهران در این بازار انواع مشاغل، از نانوایی تا عطاری گرفته در آن مشغول فعالیت بودند. بیشتر کسبه علاوه بر داشتن حجره در این بازار، خانه‌ای نیز در نزدیکی حجره داشتند.با گذشت زمان بازار بین الحرمین به محلی برای تجمع حلبی‌سازها تبدیل شد. البته خرپاکوب‌ها و شیروانی کوب‌ها نیز در این محل کسب و کار خود را داشتند و کنار حلبی سازها فعالیت می‌کردند. خرپاکوب حرفه‌ای است که در آن زیرآهن و چوب‌بندی سقف شیروانی انجام شده و به یکدیگر متصل می‌شوند. به همین دلیل در آن زمان در بازار بین الحرمین همانند بازار مسگرها تنها صدای چکش شنیده می‌شد.بازار بین الحرمین از مهمترین راسته‌های بازار تهران است و به دلیل قرارگیری بین مسجد امام و مسجد جامع به نام بازار بین الحرمین شهرت یافته است. [۱۵]
بازار کفاش‌ها ویرایش
بازار کفاش ها از قدیمی‌ترین قسمت‌های بازار تهران است که قدمت آن به دوران ناصرالدین‌شاه قاجار بازمی‌گردد. این بازار درگذشته به بازار اورسی‌دوزها شهرت داشت که در حال حاضر به دلیل اشتغال اصناف مختلف در آن یکدستی گذشته را ندارد.در گذشته بازار کفاش‌ها در کنار سبزه میدان و خندق جنوبی ارگ بود که با پر کردن خندق در زمان ناصرالدین‌شاه خیابان جباخانه (۱۵ خرداد) از سه‌راه ناصریه (خیابان ناصرخسرو) تا چهارراه گلوبندک بوجود آمد که این روزها این قسمت از شلوغ‌ترین بخش‌های بازار بزرگ تهران است. اراضی موقوفه سید ولی، مدرسه و خرابه‌های قبرستان قدیمی تهران در غرب بازار کفاش ها قرار داشت که در زمان مظفرالدین‌شاه قاجار حادثه انتقال آن به بانک استقراضی روس و بعد از آن اعتراض مردم که باعث تخریب عمارت بانک شده از مشهورترین حوادث تاریخ ایران در دوران قاجاریه است. همچنین آتش‌سوزی در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰ در بازار لوازم خانگی تیمچه حاجب‌الدوله از مهمترین حوادثی است که بازار کفاش‌ها به خود دیده است. در این آتش‌سوزی حدودا ۳۰ مغازه فروش لوازم‌خانگی در آتش سوختند. [۱۶]
بازار حضرتی ویرایش
بازار حضرتی از گذشته تا به امروز به عنوان یکی از گذرهای مهم بازار تهران شناخته می‌شود. این بازار از تقاطع بازار سید اسماعیل و بازار نجارها از شمال آغاز می‌شود و به خیابان مولوی و بازار مولوی می‌رسد. کوچه ارامنه یا کوچه موسوی از مهمترین گذرهای بازار نیز یکی از تقاطع‌های مهم با بازار حضرتی است که اهمیت این بازار را بیشتر می‌کند. در اکتشافات باستان‌شناسی از این بازار آثاری متعلق به دوره تیموریان، صفویه و قاجاریه به دست آمد که افق جدیدی در بررسی تاریخ تهران بوده‌است.بخشی از اکتشافات در این بازار متعلق به دیوار خشتی دوره شاه‌تهماسب اول صفوی را نشان می‌داد که روزگاری برای محافظت از شهر احداث شده بود. این موضوع می‌تواند صحت این موضوع را که یکی از چهار دروازه تهران در زمان شاه‌تهماسب در دهانه این بازار قرار داشت را تایید کند؛ دروازه‌ای که در روزگاران قدیم به دروازه شاه‌عبدالعظیم (یا دروازه اصفهان) شهرت داشت. نام حضرتی در واقع اشاره‌ای به همین دروازه است.سرای گلشن‌شکن و عالم‌شکن ازجمله سراهای قدیمی این بازار و پاساژ عادلی از پاساژهای امروزی این بازار هستند. [۱۷]
بازار مولوی ویرایش
بازار مولوی از گذشته از به امروز یکی از نقاط مهم شهر برای مردم تهران بوده است؛ قدمت این بازار به اواخر دوران قاجاریه بازمی‌گردد و از آن روز تا به حالا به حیات اقتصادی خود ادامه داده است. بازار مولوی که جنوبی ترین نقطه بازار تهران را تسکیل می‌دهد مرکز خریدی برای بسیاری از کالاهاست؛ پرده، پارچه، آجیل و خشکبار ، پوشاک و مواد غذایی از مهترین کالاهایی است که در بازار مولوی به فروش می‌رسند[۱۸].
بازار امین السلطان ویرایش
بازار امین‌السلطان از قدیمی‌ترین مراکز خرید تهران است که حدود ۱۵۰ سال پیش «میرزا ابراهیم‌خان امین‌السلطان» آن را تاسیس کرد. این بازار مسقف از خیابان مولوی آغاز شده و به باقی‌مانده میدان امین‌السلطان در خیابان صاحب جمع ختم می‌شود و در درون بازار مولوی قرار می‌گیرد. [۱۹]
طرح انتقال و ساماندهی بازار تهران ویرایش
در مرداد ماه ۱۴۰۲، علیرضا زاکانی شهردار تهران، از آغاز مطالعات طرح جابه‌جایی بازار تهران به نقطه‌ای دیگر از شهر به دلیل نبود ظرفیت‌های ایمنی لازم و با هدف تامین تجهیزات برای اطفاء حریق، احداث ایستگاه آتش‌نشانی، اصلاح معابر، ایمن‌سازی واحدها و... خبر داد. و اظهار داشت «این موضوع در حد بررسی است و الگوهای جایگزین و مختلف مد نظر قرار گرفته است.»[۴][۵][۲۰][۲۱][۲۲]
نگارخانه ویرایش
-
ترسیمی از بازار بزرگ تهران در سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی
-
ورودی بازار تهران (اثر والتر میتل‌هولتسر حوالی سال ۱۳۰۴)
-
نمایی از ورودی بازار (۱۳۰۳)
-
خیابان روبروی بازار زرگرها
-
بازار سنتی تهران
-
بازار مسگرها
-
بازار فرش فروش‌ها
-
بازار پارچه فروش‌ها
-
بازار بزرگ تهران در سال ۱۳۸۳
-
بازار بزرگ تهران در سال ۱۳۹۰
-
در سال ۱۳۳۳
-
بازار فرش فروش‌ها
-
بازار لباس زنانه
-
ورودی شمالی بازار تهران
-
مسجد شاه تهران
-
مسجد شاه تهران
-
فروشنده بلور در بازار تهران
-
بازار بزرگ تهران در سال ۱۳۹۴
.jpg)
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- نقشه چندمنظورهٔ تهران بزرگ با آخرین اصلاحات، مرکز اطلاع‌رسانی ایران، تهران: تابستان ۱۳۸۳خ.
- ↑ «Iransaga - Some Places of Interest in Tehran». www.artarena.force9.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۶-۱۲.
- ↑ «BBC News | MIDDLE EAST | Tehran bazaar feels winds of change». news.bbc.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۶-۱۲.
- ↑ «Tourism attractin in Tehran Province ::: ITTO.org :::». web.archive.org. ۲۰۰۶-۰۷-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئیه ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۶-۱۲.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «جزییات انتقال بازار بزرگ از زبان شهردار تهران». همشهری آنلاین. ۲۰۲۳-۰۸-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۱۸.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «طرح انتقال بازار تهران در مرحله کارشناسی است». shahr.ir. ۲۰۲۳-۰۸-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۱۸.
- ↑ اتو اطلس تهران، تهران: گیتاشناسی: پائیز ۱۳۷۳.
- ↑ masterweb (۲۰۲۲-۰۱-۲۶). «مناطق مسکونی که تبدیل به تجاری اداری شده‌اند». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۲۸.
- ↑ همان.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «چهار سوق بزرگ». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «تهرانیکا». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار بزازهای بازار تهران». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار نجارهای بازار تهران». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار سید اسماعیل بازار تهران». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار عباس آباد بازار تهران». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار بین الحرمین بازار؛ بورس لوازم‌تحریر، ابزار نقاشی و لوازم آرایشی».
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار کفاش های بازار؛ پر ترددترین راسته بازار تهران». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار حضرتی بازار تهران». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار مولوی». تهرانیکا.
- ↑ تهرانیکا (۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳). «بازار امین السلطان». تهرانیکا.
- ↑ میزان، خبرگزاری (۱۴۰۲/۰۵/۲۷ - ۱۹:۴۳). «زاکانی: طرح انتقال و ساماندهی بازار تهران در مرحله کارشناسی قرار دارد». fa. دریافت‌شده در 2023-08-18. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «انتقال بازار تهران پس از مطالعات کارشناسی/ بهره برداری از متروی پرند در هفته دولت». ایسنا. ۲۰۲۳-۰۸-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۱۸.
- ↑ «جا به جایی بخشی از مشاغل بازار بزرگ تهران در دستور کار | تشکیل پرونده ساخت و سازهای غیرمجاز در قوه قضاییه». صاحب‌خبر. ۲۰۲۳-۰۸-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۱۸.
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ بازار تهران موجود است. |
