برکه یوسف خان

اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران

برکه یوسف‌خان یک آب‌انبار تاریخی مربوط به دوره قاجار است که در شهر بستک، استان هرمزگان قرار دارد. این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۵۳۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. [۱] این برکه در انتهای خیابان کاروانسرا، شمال‌غربی کاروانسرا قرار دارد.[۲][۳]

برکه یوسف خان
نامبرکه یوسف خان
کشورایران
استاناستان هرمزگان
شهرستانبستک
بخشمرکزی
اطلاعات اثر
کاربریآب‌انبار
دیرینگیقاجاریه
دورهٔ ساخت اثرقاجاریه
بانی اثریوسف‌خان
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۱۵۳۶۱
تاریخ ثبت ملی۲۴ اسفند ۱۳۸۴
اطلاعات بازدید
امکان بازدیدآری
برکه یوسف خان بر ایران واقع شده‌است
برکه یوسف خان
روی نقشه ایران
۲۷°۱۱′۵۶″شمالی ۵۴°۲۲′۳۲″شرقی / ۲۷٫۱۹۸۸۲۰۸°شمالی ۵۴٫۳۷۵۴۳۱۹°شرقی / 27.1988208; 54.3754319

آب‌انبار در شهرستان بستک مانند دیگر مناطق جنوب ایران مطمئن‌ترین و رایج‌ترین وسیله تأمین آب مشروب است یک اختلاف مهم آب‌انبارهای جنوب با آب‌انبارهای معمولی در سایر نقاط ایران در منبع آب است در سایر نقاط ایران آب قنات یا رودخانه و چاه را در آب‌انبار بدو منظور ذخیره یا تصفیه انبار می‌کنند، ولی در بستک مانند همه جنوب ایران آب باران را در آب‌انبار ذخیره می‌کنند و دومین اختلاف نیز این است که در آب‌انبارهای جنوب پله و شیر آب به‌شكل آب‌انبارهای دیگر مرسوم نیست که البته علت آن برای جلوگیری از اتلاف آب است.[۴]

معماری و ساختار برکه

ویرایش

ساختمان آب‌انبارهای منطقه بستک از سنگ و ساروج تشکیل یافته و بیرون آنها را معمولا هر چند سالی با گچ سفید می‌کنند عمق آبگیر آنها تا سطح زمین از ۴ متر تا ۱۲ متر و قطر آنها از ۶ متر تا ۲۰ متر دیده می‌شود که دارای سه دریچه است که از آنها برای برداشتن آب بوسیله سطل و طناب استفاده می‌کنند. همچنین هر برکه دارای یک تا سه دریچه مخصوص ورود آب باران می‌باشد. قسمت آبگیر برکه معمولاً بصورت استوانه با مقطع دایره‌ای است ولی گاهی اوقات با مقطع بیضی و یا مربع و مربع‌مستطیل می‌باشد بندرت هم از دو مربع‌مستطیل که به‌صورت بعلاوه قرار گرفته‌اند ساخته می‌شود در هر حال سقف همه آنها مقطع نيم‌دایره‌ای دارد. مطلب اساسی و قابل توجه در ساختمان این برکه‌ها موقعیت آن است بدین معنی که باید در مسیر جریان آب باران قرار گیرد و باصطلاح هر برکه‌ای دارای یک مَمَر و یا چند ممری است که آب باران آن حوالی را جمع‌آوری کرده و بداخل برکه هدایت می‌کند این ممرها مانند خود برکه‌ها وقف و جزو اراضی عمومی بوده و تغییر و هر نوع تصرف در آنها ممنوع است. برکه‌ها توسط اشخاص خیّر ساخته، تعمير، لایروبی و نگهداری می‌شوند آب برکه‌ها نیز برای استفاده عموم وقف است.[۵]

نگارخانه

ویرایش

جستارهای وابسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. * «آثار ثبت شده». اداره‌کل میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی استان هرمزگان. ۲۰ دی ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱.
  2. پیام، بستکی، حاج علی اکبر (۱۳۵۹فرهنگ بستکی، تهران: هفته، ص. ۲۳۷-۲۳۸-۲۳۹-۲۴۰
  3. «دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱.
  4. مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۹ خورشیدی.
  5. مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۹ خورشیدی.

منابع

ویرایش
  • «آثار ثبت شده». اداره‌کل میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی استان هرمزگان. ۲۰ دی ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱.
  • حاج علی اکبر پیام بستکی (۱۳۵۹فرهنگ بستکی، تهران: انتشارات هفته، ص. ۲۳۷-۲۳۸-۲۳۹-۲۴۰
  • مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۹ خورشیدی.
  • «دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱.