بیمارستان (نهاد تاریخی)
بیمارستان یک واژه فارسی است که در دوران شاهنشاهی ساسانیان در ایران و پس از آن در جهان اسلام برای «محلِ نگهداریِ بیماران» به کار می‌رفته‌است. بیمارستان‌ها تبدیل به نهادی شدند که نقش مهمی در گسترشِ علمِ پزشکی در دوران ساسانیان و سپس در جهان اسلامی ایفا کردند. زیرا بیمارستان‌ها دارای کتابخانه و داروخانه بودند و بسیاری از آنها به مراکز آموزش علمِ پزشکی تبدیل شده بودند.[۱]
واژه‌شناسی ویرایش
در لغت، بیمارستان از واژه پهلوی «بیمار یا وِمار» و پسوند مکانِ «ستان» تشکیل شده‌است که به معنای «محل بیمار» است.[۱] سپس واژه بیمارستان به همان شکل و همچنین «مارستان» وارد زبان عربی شد و در مورد محل نگهداری بیماران در تمامی سرزمین‌های اسلامی به کار گرفته شد.[۲]
تاریخچه ویرایش
پیدایش ویرایش
بیمارستان در معنای نخستین خودش در دنیای قبل از اسلام در مورد دانشگاه جندی شاپور در ایران استفاده می‌شده‌است. بیمارستان جندی شاپور نخستین بیمارستانِ دارای داروخانه و بخش داروسازی بوده‌است. دانشگاه جندی شاپور همچنین به‌طور رسمی، دارای مدرسهٔ پزشکی بوده‌است.[۱][۲]
گسترش ویرایش
پس از شروع دوران اسلامی، بیمارستان‌ها گسترش پیدا کردند و در سرزمین‌هایی همچون ایران، عراق، ترکیه، مصر، تونس، آندلس و هند ساخته شدند.[۳] از این رو، این نهاد به مرکز گسترش و آموزش علمِ پزشکی تبدیل شد.[۱] ابن جبیر و ابن بطوطه می‌گویند که در نیمه غربی جهان اسلام، نزدیک به ۳۴ بیمارستان قابل ذکر وجود داشته‌است.[۴]
زوال ویرایش
برخی از این بیمارستان‌ها به دلیل مشکلات سیاسی و نابودی شهرها، تنها دوره کوتاهی فعالیت کردند.[۵] اکثر بیمارستان‌ها از قرن سیزدهم میلادی رو به زوال نهادند. در قرن شانزدهم فعالیت‌های پزشکیِ علمی نیز در مصر و سوریه، و در قرن هجدهم در ایران رو به زوال نهاد.[۶]
منابع ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی:بیمارستان». www.cgie.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۷.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «BĪMĀRESTĀN – Encyclopaedia Iranica». www.iranicaonline.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۷.
- ↑ Roshdi Rashed (dir.), Histoire des sciences arabes, vol. 3: Technologie, alchimie et sciences de la vie, Seuil, 1997, p.161-162.
- ↑ Jean-Charles Sournia, La Médecine arabe, Albin Michel / Laffont / Tchou, 1977, p. 219-222. dans Histoire de la Médecine, tome II, dirigée par J. Pulet, J-C. Sournia et M. Martiny. کاراکتر line feed character در
|عنوان=در موقعیت 91 (کمک) - ↑ Roshdi Rashed (dir.), Histoire des sciences arabes, vol. 3: Technologie, alchimie et sciences de la vie, Seuil, 1997, p.239-240.
- ↑ Roshdi Rashed (dir.), Histoire des sciences arabes, vol. 3: Technologie, alchimie et sciences de la vie, Seuil, 1997, p.211-212.