تخلخل گاز
تخلخل گاز عبارت است از نسبت حجمی از سنگ یا رسوب که ور شده از گاز می‌باشد.
تشخیص تخلخل واقعی (حجم فضای خالی) در سازندهای پر از گاز همواره یکی از مشکلات صنعت نفت بوده است. اگر چه گاز طبیعی یک هیدروکربن است و شباهت‌هایی به نفت دارد، اما خواص فیزیکی این سیالات بسیار متفاوت است و همین امر، اندازه‌گیری دقیق کل گاز موجود در یک سازند را بسیار دشوار می‌کند. تفسیر لاگ‌گیری چاه برای تعیین مقدار هیدروکربن موجود در فضای حفره‌های یک سازند، بر پایه فرض حضور نفت در آن فضا استوار است. گاز نسبت به نفت بسیار سبک‌تر است و همین باعث می‌شود لاگ‌گیری چگالی (که بر پایه حسگرهای ساطع کننده پرتو گاما عمل می‌کند) سیگنال‌های غیرمنتظره ای تولید کند. به‌طور مشابه، اندازه‌گیری‌هایی که بر تشخیص هیدروژن (حسگرهای ساطع کننده نوترون) تکیه دارند، به دلیل غلظت کمتر هیدروژن در گاز نسبت به نفت، ممکن است در تشخیص یا تفسیر صحیح وجود گاز دچار اشتباه شوند.
با ترکیب صحیح دو پاسخ اشتباه به دست آمده از چگالی و ثبت نوترونی، می‌توان به تخلخلی دقیقتر از آنچه با تفسیر جداگانه هر اندازه‌گیری امکان‌پذیر است دست یافت.
تخلخل واقعی گاز مخزن ویرایش
یکی از روش‌های رایج برای به دست آوردن میزان تخلخل (فضای خالی) در سازندهای سنگی، استفاده همزمان از چاهپایه‌های نوترونی و چگالی است. در شرایط عادی ثبت چاه نتایج به دست آمده از این ابزارها زمانی که روی نموداری با لیتولوژی (سنگ‌شناسی) و سیال مناسب رسم شوند، با هم مطابقت دارند با این حال، در صورتی که فضای خالی سنگ به جای آب یا نفت با گاز طبیعی پر شده باشد، قرایٔت‌های به دست آمده از این دو ابزار از هم جدا شده و پدیده ای به نام (کراس اوور) گازی رخ می‌دهد. در چنین شرایطی، تخلخل واقعی سازند بین مقادیر اندازه‌گیری شده توسط چاهپایه‌های نوترونی و چگالی قرار دارد. تحلیل گران چاهپایه (کارشناسان تفسیر اطلاعات چاه) اغلب در برآورد دقیق تخلخل واقعی سازند از این دو منحنی با مشکل مواجه می‌شوند.
ابزارهای چاه پایه نوترونی و چگالی به دلیل تفاوت در ماهیت فیزیکی اندازه‌گیری، واکنش‌های متفاوتی به وجود گاز در سازند نشان می‌دهند. کارکرد ابزار چاهپایه نوترونی عمدتاً به تعداد اتم‌های هیدروژن در سازند حساس است. در فرایند کالیبراسیون، از سازندهای پر از آب برای توسعه الگوریتم‌های تخلخل استفاده می‌شود و در این شرایطٰ تعداد کمتر اتم‌های هیدروژن معادل تخلخل کمتر است. در نتیجه، هنگامی که یک سازند پر از گاز ثبت می‌شود که تعداد اتم‌های هیدروژن آن نسبت به یک سازند پر از آب با تخلخل یکسان کمتر است، برآورد تخلخل کمتر از تخلخل واقعی خواهد بود.
از طرف دیگر، ابزار چگالی، کل تعداد الکترون‌های موجود در سازند را اندازه‌گیری می‌کند. مشابه ابزار نوترونی، از سازندهای پر از آب برای فرایند کالیبراسیون آن استفاده می‌شود. در چنین شرایطی، تعداد کمتر الکترون‌ها به معنی چگالی کمتر سازند یا تخلخل بیشتر سازند است؛ بنابراین، ثبت چاه در یک سازند پر از گاز منجر به برآورد تخلخلی می‌شود که بالاتر از تخلخل واقعی است. هم پوشانی منحنی‌های چاهپایه نوترونی و چگالی در یک زون گازی، منجر به جدایش متقاطع کلاسیک (کراس اوور گازی) می‌شود.
منابع ویرایش
- https://en.wikipedia.org/wiki/Casting_defect#Gas_porosity
- Gas Porosity in Aluminum Casting, Compiled AFS Literature, مارس ۲۰۰۲
- DasGupta, Toni; Method for determining porosity in an invaded gas reservoir, US Patent 5684299 Issued on November 4, 1997