لیلیت تریان
لیلیت تریان (ارمنی: Լիլիթ Տէրեան؛ زاده ۱۰ دی ۱۳۰۹ در تهران – درگذشته ۱۶ اسفند ۱۳۹۷)، هنرمند مجسمه‌ساز ایرانی ارمنی‌تبار بود که به نام «مادر مجسمه‌سازی ایران» شناخته می‌شود.
لیلیت تریان | |
|---|---|
 | |
| نام هنگام تولد | لیلیت تریان |
| زادهٔ | ۱۰ دی ۱۳۰۹ ۳۱ دسامبر ۱۹۳۰ |
| درگذشت | ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ (۸۸ سال) ۷ مارس ۲۰۱۹ ایران |
| ملیت | ایرانی ارمنی‌تبار |
| پیشه | مجسمه‌سازی |
| آثار برجسته | ساخت مجسمه برای کلیسای مریم مقدس تهران (۱۳۴۷) ساخت مجسمه یادبود مسروب ماشتوتس (۱۳۷۰) |
خانواده
ویرایشلیلیت تریان از پدر و مادری ارمنی در محله نادری تهران و در خانواده‌ای هنردوست به دنیا آمد.[۱][۲]
پدرش کارمند بانک ملی ایران بود و به زیبایی بنا و معماری اهمیت فراوان می‌داد و مادرش مدتی در فرانسه و در رشته هنر تحصیل کرده بود. از همین روی و با پیگیری‌های مادر با طراحی و نقاشی آشنا شد.[۲]
تحصیل
ویرایشپس از پایان تحصیلات متوسطه به مدت یک سال در رشتهٔ نقاشی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت.[۱][۳] سپس در سال ۱۳۳۱ برای تکمیل تحصیلات عالی راهی مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا (بوزار) پاریس شد.[۱][۴]
در مراحل آمادگی برای آزمون ورودی مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا به مجسمه‌سازی علاقه‌مند شد و به‌طور جدی‌تر مجسمه‌سازی را دنبال کرد تا اینکه مدرک برابر دکترا را از در سال ۱۳۳۹ (۱۹۶۰ میلادی) مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا گرفت.[۳][۵]
زندگی حرفه‌ای
ویرایشپس از بازگشت به تهران، بین سال‌های ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۹ در دانشکده‌های هنرهای تزیینی به آموزش پرداخت.[۱] وی ۲۳ سال به‌طور حرفه‌ای در دانشکده‌های هنری آموزش داده‌است.[۲] او در سال ۱۳۵۷ خانه پدری خود را به «کارگاه هنر» تبدیل کرد.[۶] در سال‌های نخست پس از انقلاب ۱۳۵۷ به علت تغییر در سیستم آموزشی، دیگر از تجربیات او در دانشکده‌ها استفاده نشد.[۲] وی سپس در بین سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۸ در رشتهٔ طراحی و مجسمه‌سازی دانشگاه آزاد اسلامی آموزش داده‌است.[۱][۳]
وی از سال ۱۳۶۸ (۱۹۸۹ میلادی) در نمایشگاه‌های بسیاری همکاری داشته‌است که از آنجمله می‌توان به «نمایشگاه اساتید دانشگاه آزاد اسلامی» در سال ۱۳۷۳ (۱۹۹۴ میلادی) اشاره نمود.[۱]
در اسفند ۱۳۸۵ (مارس ۲۰۰۷) همزمان با برگزاری نخستین سمپوزیوم بین‌المللی مجسمه‌سازی تهران در موزه امام علی مراسم بزرگداشتی برای لیلیت تریان که از نخستین مجسمه سازان زن ایران به‌شمار می‌آید، برگزار شد.[۲][۷]
لیلیت تریان عضو کمیسیون نصب مجسمه و بناهای یادبود ایران در وزارت فرهنگ و هنر و هنر پیشین، عضو هیئت داوری نخستین دوسالانه مجسمه‌سازی تهران و عضو هیئت مؤسس انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران بود که نمایشگاه‌های تَکی و گروهی بسیاری را نیز در زمینه مجسمه‌سازی برگزار کرده‌است.[۸][۹]
گفته‌ها
ویرایش«مثلاً من مجسمه (مادر و بچه) را که با گچ ساخته‌ام، تحت تأثیر به دنیا آمدن یک نوزاد در فامیلمان شروع کردم. مادر این نوزاد همواره او را در آغوش خود داشت و دیدن این لحظات حس ساختن این مجسمه را در من ایجاد کرد. البته از گُل‌ها هم زیاد الهام می‌گیرم. آگوست رودن یک مجسمه دارد با نام «کسی که راه می‌رود». فرانسه که بودم آن را به آتلیه آورده بودند که ما از روی آن کار و کپی کنیم. این مجسمه به قدری نسبت به آن محیط بزرگ بود که عظمت آن مرا مرعوب خود کرده بود.»
«با مجسمه‌سازی، آدم فضاهایی را خلق می‌کند که از زوایای مختلف قابل دید است و از هر طرف هم جلوه خاص خودش را دارد. این همان جذابیتی بود که سبب شد من به طرف مجسمه و مجسمه‌سازی گرایش پیدا کنم.»
درگذشت
ویرایشلیلیت تریان در ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ - ۷ مارس ۲۰۱۹ در ۸۸ سالگی درگذشت.[۱۱][۱۲][۶][۱۳] مراسم تشییع پیکر وی در ظهر روز شنبه ۲۵ اسفند در کلیسای سرکیس مقدس برگزار شد و در گورستان ارامنه تهران (بوراستان) به خاک سپرده شد.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]
آثار
ویرایشنمونهای از آثار وی، پیکرهٔ یپرم‌خان در محوطهٔ کلیسای مریم مقدس (تهران) و پیکرهٔ یادبود مسروپ ماشتوتس، پدیدآور الفبای ارمنی، در محوطهٔ کلیسای تارگمانچاتس مقدس تهران هستند.[۴][۱]
مستندهای ساخته‌شده دربارهٔ وی
ویرایشدر فروردین ۱۳۹۳ زاون قوکاسیان برای مراسم ویژه بزرگداشت ایشان در موزه امام علی مستند کوتاه گزارشی «نقش خیال» را در مورد تریان، تهیه و در همان مراسم با حضور خود هنرمند به نمایش گذاشت، همچنین پژوهش تصویری ۳۵ دقیقه‌ای «بانو» به کارگردانی محمد صفا، گزارش مستندی از زندگی لیلیت تریان است. این فیلم در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تهیه شده‌است.[۱۸][۱۹] در سال ۱۳۸۶ فیلم مستند «تجسم سکوت» به کارگردانی محمدسام اسدی از اعضای انجمن مستندسازان ایران با تهیه کنندگی مرجان چوپان و مینو چوپان با پشتیبانی مؤسسه فرهنگی، هنری وینا رسانه نیز در مورد شرح حال و چگونگی ساخت آثار و فعالیت‌های این هنرمند ساخته شده‌است.[۲۰]
توضیحات
ویرایش- ۱۳۳۱: ورود به مدرسه عالی ملی هنرهای زیبا.
- ۱۳۳۹: دریافت مدرک برابر دکترای مجسمه‌سازی و بازگشت به ایران.
- ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۹: آموزگار در دانشکده هنرهای تزیینی.
- ۱۳۴۷: ساخت نیم تنهٔ یپرم‌خان در صحن کلیسای مریم مقدس تهران.
- ۱۳۵۴: برپایی کارگاه ریخته‌گری در دانشکده هنرهای تزیینی.
- ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵: عضویت در کمیسیون نصب مجسمه‌ها و یادبودهای ایران (وزارت فرهنگ و هنر).
- ۱۳۷۰: ساخت مجسمه یادبود مسروب ماشتوتس و نصب در کلیسای تارگمانچاتس مقدس.
- ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۸: آموزگار در دانشگاه آزاد اسلامی.
- ۱۳۷۳: نمایشگاه گروهی دانشگاه آزاد اسلامی.
- ۱۳۷۴: عضو هیئت داوری بینال مجسمه‌سازی تهران.
- ۱۳۸۲: نمایشگاه انفرادی در نگارخانه هفت ثمر.
- ۱۳۸۵: بزرگداشت در موزه امام علی.
- ۱۳۹۴: دریافت تندیس «طوبای زرین»، هشتمین جشنوارهٔ هنرهای تجسمی فجر[۲۱]
جستارهای وابسته
ویرایشپانویس
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ لازاریان، ژانت دیگرانوهی (۱۳۸۲)، «مجسمه‌سازان»، دانشنامه ایرانیان ارمنی، تهران: انتشارات هیرمند، ص. ۳۷۳، شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ «زندگینامه: لیلیت تریان (1309-)». همشهری آنلاین. ۱۴ تیر ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۹ مارس ۲۰۱۹.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ . ۱۴ تیر ۱۳۹۰ http://www.hamshahrionline.ir/details/139511. از پارامتر ناشناخته
|زندگینامه: لیلیت تریان (1309-) ناشر=صرف‌نظر شد (کمک); پارامتر|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «چهره‌های معرفی شده در نمایشگاه هنرمندان ارمنی ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هفدهم (۶۴). تابستان ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- ↑ «لیلیت تریان مادر مجسمه‌سازی ایران». روزنامه ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۹ مارس ۲۰۱۹.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «لیلیت تریان از پیشتازان مجسمه‌سازی در ایران درگذشت». BBC Farsi. ۱۷ اسفند ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۷.
- ↑ «تقدیر از شصت سال هنرمندی بانوی مجسمه‌ساز ایرانی». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- ↑ «آثار جدید لیلیت تریان به شیوه باتیک». tandismag. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۹ مارس ۲۰۱۹.
- ↑ «نکوداشت «لیلیت تریان» در موزه هنرهای دینی امام علی (ع)». خبرگزاری فارس. ۹ شهریور ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۹ مارس ۲۰۱۹.
- ↑ «سالروز تولد مادر مجسمه‌سازی ایران». گاج مگ. ۲۰۱۸-۰۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۰۹.[پیوند مرده]
- ↑ «لیلیت تریان بانوی مجسمه‌ساز در ۸۸ سالگی درگذشت».
- ↑ «لیلیت تریان درگذشت». خبرگزاری هنر ایران. ۱۶ اسفند ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۰۸.
- ↑ «زمان و مکان مراسم تشییع و خاکسپاری لیلیت تریان اعلام شد». خبرگزاری مهر. ۲۰ اسفند ۱۳۹۷.
- ↑ «لیلیت تریان، مادر مجسمه‌سازی ایران تشییع شد». دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۹.
- ↑ «تشییع پیکر لیلیت تریان از کلیسای سرکیس مقدس».
- ↑ «خاکسپاری و نکوداشت «لیلیت تریان»، مجسمه‌ساز مدرن ایرانی ارمنی‌تبار (عکس)».
- ↑ «زمان و مکان مراسم تشییع و خاکسپاری لیلیت تریان اعلام شد». خبرگزاری مهر. ۲۰ اسفند ۱۳۹۷.
- ↑ «پژوهش تصویری «لیلیت تریان» ساخته می‌شود». خبرگزاری مهر. ۲۳ فروردین ۱۳۹۳.
- ↑ «زندگی بانوی مجسمه‌ساز، فرش خاکی و اسرار صوفیه روی پرده می‌رود». خبرگزاری مهر. ۳ آذر ۱۳۹۳.
- ↑ «مجسمه‌سازی هم در ایران مثل موسیقی به راه خود ادامه می‌دهد». روزنامه شرق-. ۲۱ تیر ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۰۸.
- ↑ «پایان هشتمین جشنواره تجسمی فجر/ طوبای زرین به ۸ هنرمند اهدا شد». خبرگزاری مهر. ۸ اسفند ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۶ دی ۱۳۹۵.
منابع
ویرایش- فارسی
- مشهدی زاده، عباس (تابستان ۱۳۹۲). «بانوی پیکره ساز». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هفدهم (۶۴).
- امیریان پطروسیان، شاکه (تابستان ۱۳۹۲). «دستانی برای بازآفرینی واقعیت و تخیل». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هفدهم (۶۴).
- لازاریان، ژانت د (۱۳۸۲). «مجسمه‌سازان». دانشنامه ایرانیان ارمنی. تهران: انتشارات هیرمند. ص. ۳۷۳. شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳.
- لازاریان، ژانت د (۱۳۸۲). «استادان دانشگاه». دانشنامه ایرانیان ارمنی. تهران: انتشارات هیرمند. ص. ۲۳۴. شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳.
- «پژوهش تصویری «لیلیت تریان» ساخته می‌شود». خبرگزاری مهر. ۲۳ فروردین ۱۳۹۳.
- «زندگی بانوی مجسمه‌ساز، فرش خاکی و اسرار صوفیه روی پرده می‌رود». خبرگزاری مهر. ۳ آذر ۱۳۹۳.
- «تقدیر از شصت سال هنرمندی بانوی مجسمه‌ساز ایرانی». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «لیلیت تریان مادر مجسمه‌سازی ایران». روزنامه ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «گفتگو با «لیلیت تریان»، مادر مجسمه‌سازی ایران». روزنامه اعتماد. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «نکوداشت «لیلیت تریان» در موزه هنرهای دینی امام علی (ع)». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- مادر پیکرتراشی
- انگلیسی و ارمنی
- «Անւանի քանդակագործ Լիլիթ Տէրեանը բոլորեց իր 83-ամեակը». Alikonline. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
- «Սրբազան Հօր այցը՝ Լիլիթ Տէրեանին». Alikonline. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷.
پیوند به بیرون
ویرایش