تنوره دیو
تنوره دیو[۱][۲][۳] (به انگلیسی: Dust devil) نوعی گردباد قوی، به خوبی شکل‌گرفته و نسبتاً کوتاه‌مدت است و به یک ستون هوای متلاطم ضعیف گویند که حرکت دورانی دارد و برخلاف توفانِ پیچنده به هیچ ابری متصل نیست.[۴]
| تنوره دیو | |
|---|---|
 یک تنوره دیو در آریزونا | |
| منطقه رخداد | عمدتا در مناطق معتدل و مناطق مدارگانی (حاره‌ای) |
| فصل | بیشتر در تابستان رایج است |
| اثر | خاک و زباله‌ها در هوا رها می‌شوند، احتمال آسیب باد |
اندازه تنوره دیو از کوچک (۱۸ اینچ / نیم متر عرض و چند یارد / متر ارتفاع) تا بزرگ (بیش از ۳۰ فوت / ۱۰ متر عرض و بیش از نیم مایل / ۱ کیلومتر ارتفاع) متغیر است. حرکت عمودی اولیه این پدیده به سمت بالا است. این جریان‌های بالاروندهٔ (فرازندهٔ) هوایی[۵] بر روی خشکی و در زیر آفتاب و هوای خشک به دور از شرایط متعارف توفانی ایجاد می‌شوند.[۴]
تنوره‌های دیو معمولاً بی‌ضرر هستند، اما در موارد نادر می‌توانند به اندازه ای بزرگ شوند که هم برای مردم و هم برای اموال تهدید محسوب شوند.[۶][۷]
تنوره دیو با پیچند قابل مقایسه است، از این نظر که هر دو یک پدیده وضع هوا هستند که شامل یک ستون چرخان باد با جهت عمودی است. بیشتر توفندها با گردش پدیده بزرگتر و اصلی خود یعنی میان‌چرخند در پشت توفان تندری ابرسلولی همراه هستند. تنوره دیو تحت شرایط آفتابی در طول هوای مناسب به صورت یک جریان صعودی چرخان تشکیل می‌شود، و شدت آن به ندرت به شدت یک پیچند نزدیک می‌شود.
نام‌گذاری
ویرایشترجمه تحت‌اللفظی تنوره دیو از انگلیسی، دیو گردوخاک است. این پدیده به نام دیو کثیف (dirt devil) نیز شناخته می‌شود. تنوره دیو در استرالیا بیشتر با عنوان "ویلی ویلی" شناخته می‌شود. در ایرلند، تنوره دیو به عنوان "sí gaoithe" یا "باد پری" شناخته می‌شود.
تنوره‌های دیو در مریخ
ویرایشتنورههای دیو مریخ، گردبادهای همرفتی اتمسفری هستند که در سطح مریخ روی می‌دهند. این پدیده‌ها با داده‌های ارسالی از برنامه وایکینگ ناسا کشف شده و توسط ماهواره‌های در حال گردش و مریخ‌نوردهای سطحی در مأموریت‌های بعدی عکسبرداری شده‌اند. اگرچه تنوره‌های دیو مریخی از نظر شکل‌گیری و ظاهر با تنوره‌های دیو زمینی قابل مقایسه هستند ولی تنوره‌های دیو مریخ می‌توانند چندین برابر بزرگتر از آنهایی باشند که روی زمین یافت می‌شوند. تنوره‌های دیو مریخی می‌توانند به اندازه کافی قدرتمند باشند که تهدیدی برای مریخ نوردها و سایر فناوری‌ها باشند،[۸] اگرچه برخی از رویارویی‌های مستندشده در واقع برای با تمیز کردن مریخ‌نوردها از گرد و غبار مفید بوده است.
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ «تنورهٔ دیو» [علوم جَوّ] هم‌ارزِ «dust devil»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۷-۰ (ذیل سرواژهٔ تنورهٔ دیو)
- ↑ محمدی، حسین (۱۳۸۶). مفاهیم و اصطلاحات آب و هواشناسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. شابک ۹۶۴-۰۳-۵۰۴۶-X.
- ↑ مُر، فرید؛ مدبری، سروش (۱۳۹۱). فرهنگ جامع علوم زمین. فرهنگ معاصر. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۱۰۵-۰۴۰-۴.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Ludlum, David M. (1997). National Audubon Society Field Guide to North American Weather. Knopf. ISBN 0-679-40851-7.
- ↑ updraft
- ↑ "dust devil". Glossary of Meteorology. American Meteorological Society. 2016.
- ↑ Glossary of Meteorology. American Meteorological Society. 2000. ISBN 978-1-878220-34-9. Archived from the original on 2009-01-30.
- ↑ Smith, Peter; Renno, Nilton (6 June 2001). "Studying Earth Dust Devils For Possible Mars Mission". UniSci News. Archived from the original on 19 April 2012. Retrieved December 1, 2006.
پیوند به بیرون
ویرایش
 | این یک مقالهٔ خرد درباره هواشناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |