جیت کان دو
جیت کان دو (به چینی: 截拳道) یکی از سبک‌های مدرن هنرهای رزمی است که توسط بروسلی، رزمی‌کار و هنرپیشه معروف سینما پایه‌گذاری شد. این سبک یکی از سبک‌های چینی مدرن و ترکیبی مختص دفاع شخصی است که تمامی فنون آن کابردی می باشد و از فنون نمایشی و مسابقاتی پرهیز کرده است.
پایه تکنیک‌های جیت کان دو براساس سبک وینگچون طراحی شده‌است، چرا که بروسلی تمرینات کلاسیک رزمی خود را از نوجوانی در هنگ‌کنگ زیر نظر استاد ایپ من استاد بزرگ این سبک انجام داده بود.
فنون وینگ چون در جیت کان دو به شکلی تغییر یافته‌اند که کاربردی‌تر باشند. این رشته توسط شاگردان بروسلی بعد از مرگ او به دو زیر شاخه ی “ جیت کاندو ی واقعی (اورجینال) “ و “ جیت کاندو ی کانسپت (کلی) “ تقسیم شد. در جیت کاندوی کانسپت استفاده از سلاح‌های سرد از جمله نانچیکو، چوب های کوتاه و بلند، چاقو و... نیز در آن بسیار گسترده‌تر است. همچنین بسیاری از ضربات و حرکات سایر هنرهای رزمی از جمله تای چی ووشو، کونگ فو شائولین، بوکس، کشتی، شمشیربازی، ساواته، تکواندو، پنچاک سیلات، کالی اسکریما، جودو، جوجیتسو، کاراته، آیکیدو، هاپکیدو و موی تای به جیت کان دو افزوده شده است. در واقع جیت کاندو ی کانسپت توسط برخی شاگردان بروسلی «دان اینوسانتو» ابداع شد و بیشتر تمرکزش بر روی گفته ها و نوسته های بروسلی بود تا چیزی که خودش تدریس میکرد. این در حالی است که جیت کان دو ی اورجینال بیشتر به چیزی که خود بروسلی تدریس میکرد نزدیک است و هیچ چیز اضافه ای را شامل نمیشود. تمرکز اصلی این زیرشاخه بر اصولی همانند خود کونگ فوی چینی، شمشیر بازی، بوکس غربی، و همینطور ترکیبی از تکنیک های ساده و در عین حال کاربردی تر دارد. برخی معتقدند که جیت کان دو همان “جان فان کونگ فو” هست. اما لازم به ذکر است که جیت کاندو پس از جان فان کونگ فو توسط بروسلی برای حذف و اضافه کردن برخی مباحث و اصول رزمی ابداع شد و درواقع جیت کان دو نسخه ی اصلاح شده و پیشرفته تر جان فان کونگ فو است.او بیشتر وینگچون را یاد گرفت و جیت کاندو را از طریق وینگچون ابداع کرد
احترام در جیت کان دو ویرایش
در جیت کان دو، قبل از هر کاری باید احترام و آداب و رسوم آن را آموخت زیرا به نظر بروس لی احترام به یک دیگر، مهم‌تر از خود جیت کان دو است همان‌طور که او بارها در کتاب تائوی جیت کان دو یاد آورد شده‌است که قبل از یادگرفتن جیت کان دو احترام را یاد بگیرید و هم زمان با یادگیری جیت کان دو درون خود را بشناسید. از این رو در جیت کان دو اهمیت زیادی به احترام داده می‌شود.
مراحل آموزش جیت کان دو ویرایش
- فنون مشت، لگد، آرنج، زانو
- فنون حیوانات
- ضربات سر
- ضربات پرشی
- ضربات تکل و قیچی
- زیرگیری، کمرگیری
- نبرد در خاک
- فنون قفل گردن
- قفل مفاصل و رهایی
- دستان چسپناک
- انواع سلاح سرد
تفاوت‌های جیت کان دو و وینگ چون ویرایش
یکی از تغییرهای اساسی که بروس لی در سیستم چی سائو وینگ چون انجام داد، شکل ایستادن هنگام انجام چی سائو بود. در وینگ چون سنتی پاها روبروی هم و به اندازه عرض شانه‌ها از هم جدا می‌باشند، پاشنه‌ها به طرف بیرون و زانوها به طرف داخل قرار می‌گیرند. به نظر بروس لی این ایستادن باعث کندی و سنگینی حرکت بدن بود و قسمت زیادی از بدن در معرض ضربه حریف قرار داشت، برای همین در جیت کان دو، چی سائو با پای راست یا چپ جلو ایستاده و پاشنه پای عقب بالا انجام می‌شود.
دیگر تغییر بروس لی روی فوک سائو بود که برخلاف وینگ چون سنتی، تکنیک‌های دست را با پشت دست، ساعد یا بند انگشتان که آن‌ها را غیرطبیعی و موجب زخمی شدن فرد می‌دانست، انجام نمی‌داد و ضربات دست را به سبک بوکسورها اجرا میکرد.
ابداع سبک جیت کان دو ویرایش
پس از سفر بروس لی از هنگ کنگ و عدم دسترسی به استاد ییپ من، او به فکر ایجاد روشی رزمی افتاد. ایده جیت کان دو در سال ۱۹۶۵ در ذهن بروسلی متولد شد. مبارزه با وان جک مان تأثیر بسزایی بر فلسفه مبارزه بروسلی گذاشت. با آن که بروس حریفش را به طرز فجیعی شکست داد، اما معتقد بود که آن مبارزه بیشتر از حد معمول طول کشیده و او نتوانسته‌است آن طور که انتظار دارد از تکنیک‌های وینگ چون استفاده کند، به علاوه او دیگر نمی‌توانست به یادگیری و تکمیل هنر رزمی وینگ چون بپردازد چون فرسنگ‌ها از استادش دور بود.
او به سیستمی احتیاج داشت تا به شکوفایی هرچه بیشتر داشته‌هایش بپردازد. به همین خاطر با تأکید بر «کاربردی بودن، انعطاف‌پذیری، سرعت و کارآمدی» به توسعهٔ سیستم جدیدی پرداخت. او شروع به استفاده از روش‌های آموزشی متفاوتی کرد: بدنسازی برای افزایش قدرت، دویدن برای افزایش استقامت، تمرینات کششی برای انعطاف‌پذیری و بسیاری از روش‌های دیگر که او دائماً در حال منطبق کردن با سیستمش بود.
لی بر آنچه که «روش بی روشی» می‌نامید بسیار تأکید داشت. ایده‌ای که بیان‌گر رهایی از روش‌های فرمالیته -همان سبک‌های سنتی- بود. بروس لی احساس میکرد سیستمی که او «جان فان ووشو» (آموخته‌های بروس لی از هنرهای رزمی) نامیده‌است، محدودکننده‌است و به همین خاطر آن را به آنچه که با نام جیت کان دو توصیفش کرد، تغییر شکل داد. نامی که بعدها از مطرح کردن آن اظهار پشیمانی کرد چون از نام جیت کان دو نیز ویژگی‌های خاصی برداشت می‌شد که هر سبکی به نوبه خود ادعا می‌کند، درحالی که ایدهٔ هنر رزمی او خروج از هر گونه عوامل محدودکننده بود.
پانویس ویرایش
- توکل شعار، حمیدرضا، ورزش‌های رزمی و بنیان‌گذاران بزرگ آن، تهران، انتشارات مهر، ۱۳۹۴.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Jeet Kune Do». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۲۱.