حسینعلی ملاح

مترجم و موسیقی‌دان ایرانی
(تغییرمسیر از حسین‌علی ملاح)

حسینعلی ملاح (زادهٔ ۴ تیر ۱۳۰۰[۱] در نوکنده – درگذشتهٔ ۲۷ تیر ۱۳۷۱ در تهراننقاش، موسیقی‌دان، مؤلف و پژوهشگر موسیقی اهل ایران بود.[۲][۳][۴][۵][۶][۷]

حسینعلی ملاح
اطلاعات پس‌زمینه
زاده۴ تیر ۱۳۰۰ خورشیدی
نوکنده توابع گرگان
درگذشته۲۷ تیر ۱۳۷۱ (۷۱ سال)
تهران
ساز(ها)سه‌تار، ویولن
استاد(ها)علینقی وزیری، ابوالحسن صبا، حسنعلی وزیری، روح‌الله خالقی

زندگی

ویرایش

حسینعلی ملاح در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در بندر گز متولد شد. او یکی از فرزندان آقابزرگ خان ملاح و خدیجه افضل وزیری و نوه دختری بی‌بی‌خانم استرآبادی بنیان‌گذار اولین دبستان دخترانه و یکی از نخستین پیشگامان حقوق زنان ایران بود. پدر وی آقابزرگ ملاح از طوائف اصیل منطقه بندرگز از توابع استرآباد و از کارمندان عالی‌رتبه وزارت کشور بود. نویسنده، ملاح نیز از کودکی خودش به موسیقی و فراگیری آن عشق و علاقه‌ای خاص داشت و لحظه‌ای از آن دوری نمی‌جست به طوری که هر وقت فرصت به جای بازی گوشی و شیطنت که خاص دوران کودکی هر انسان است به موسیقی روی می‌آورد و صفحه‌هایی را روی گرامافون می‌گذاشت و مدت‌ها به آن گوش فرا می‌داد و مات و مبهوت مجذوب موسیقی می‌گردید.

پدر و مادر وی که می‌دیدند فرزندشان چنین علاقه‌ای به موسیقی از خود نشان می‌دهد، برای بیشتر به شوق درآوردن وی، هر روز هنگام صرف صبحانه و ناهار و شام، صفحات متعددی را از هنرمندان آن زمان روی گرامافون گذارده و به نغمات آن گوش می‌دادند تا کودکشان هم از آن بهره‌مند گردد.

این وضع ادامه داشت تا این که وی به سن چهارده سالگی می‌رسد و از این زمان بود که پدرش برای او ویولونی تهیه می‌کند و او شروع به نواختن می‌کند. ملاح ابتدا نزد معلم نقاشی خود که از موسیقی هم بهره یی داشت تمرین را آغاز می‌نماید ولی چندی بعد نزد استادانی چون: ابوالحسن صبا، حسین یاحقی و علینقی وزیری رفته و به فراگیری علم موسیقی مشغول می‌گردد.

 
آرامگاه حسینعلی ملاح

زمانی که علینقی وزیری به ریاست مدرسه عالی موسیقی منصوب می‌گردد، ملاح به این مدرسه می‌رود و به‌طور مستمع آزاد ثبت نام می‌کند و در کلاس‌های این هنرستان شرکت می‌کند. در این هنگام که مدت هشت سال از نواختن و آشنایی وی با تار و سه تار و ویولون می‌گذشته، ابتدا نزد فروتن راد، تمرین و فراگیری ویلن، سپس هارمونی را نزد روح‌الله خالقی می‌آموزد و سرانجام از مدرسه عالی موسیقی کشور، موفق به دریافت دیپلم موسیقی می‌گردد. حسینعلی ملاح ضمن تحصیلات عالیه در هنر موسیقی، در دانشکده کشاورزی کرج نیز مشغول تحصیل و از همین دانشکده در رشته کشاورزی نیز فارغ‌التحصیل گردید ولی به جای اینکه با آب و خاک و گل و گیاه سرو کار پیدا کند چون عاشق موسیقی بود با ویولون، سه تار، تار و نت و آهنگ دمساز گردید و خدمات شایانی به موسیقی کشور نمود و آثار سرشناسی از خود در قسمت کتابت و تئوری موسیقی ایران از خود به جای نهاد که راه گشایی برای حال و نسل‌های آینده خواهد بود و شاید بتوان گفت بیش از هر نویسنده صاحب نامی در این راه گام برداشته و قلم زده که علاوه بر مطالب گوناگونی که در مجلات و روزنامه‌ها تحریر کرده باید از شرحی بر رساله موسیقی جامی، رساله موسیقی بهجت الروح، حافظ و موسیقی، تاریخ موسیقی ایران (جلد دوم)، سرگذشت کلنل وزیری، مشت زن، مونا و انا و دو اثر دیگر، انجمن دوستی و تفریح و چهار دختران فضل‌فروش و چهار نمایشنامه دیگر، زنده باد زندگی، فرهنگ سازها، ملکه ویکتوریا، و این اواخر، اثری بدیع و راهگشایی بزرگ به نام " پیوند موسیقی و شعر " که چاپ و منتشر گردید.

حسینعلی ملاح، علاوه بر موسیقی، با هنر نقاشی نیز آشنایی کامل دارد و آثار بزرگی از خود به جای نهاده که تصویرهای جالب و استثنایی کلنل وزیری و کمال الملک از آن جمله اند. با تمام این ویژگی‌ها، حسینعلی ملاح مردی است بی تکبر، خوش‌برخورد و مهماندوست، به طوری که درِ خانه‌اش همیشه به روی اهل موسیقی و علم و ادب باز بوده و هر کمکی که از وی به هنرآموزان موسیقی برمی‌آمده دریغ نمی‌ورزیده و چنین مردانی در کشورمان موجب پیشرفت موسیقی و علم و هنر است. بخشی از دستنوشته‌های حسینعلی ملاح توسط محقق و پژوهشگر جوان، جواد مهدویان در کتاب نخستین فرهنگستان به روایت اسناد به چاپ رسیده.

ملاح آهنگ‌های زیبا و جالبی ساخت که از آثار خوب و باارزشی موسیقی اصیل ایرانی است. وی علاوه بر نوازندگی با ویولون که ساز تخصصی‌اش می‌باشد با نواختن تار و سه تار نیز آشنایی کامل دارد و این سازها را نیکو می‌نواخت…

سرانجام به دنبال یک کسالت چندماهه در ساعت هشت شب ۲۷ تیر ۱۳۷۱ درگذشت.

تألیفات

ویرایش
  • «شرح زندگی غلامحسین درویش»
  • پیوند موسیقی و کلام
  • تاریخ موسیقی ایران
  • تاریخ موسیقی نظامی
  • حافظ و موسیقی
  • «منوچهری دامغانی و موسیقی»
  • فرهنگ سازها
  • شرح کامل صد غزل از حافظ
  • و مقالات بسیار در مجلات مختلف و دانش‌نامهٔ ایرانیکا

ترجمه‌ها

ویرایش
  • زنده باد زندگی
  • دختران فضل‌فروش
  • مونا و انا

آثار صوتی

ویرایش
  • رقص ژاله
  • رؤیای هستی

منابع

ویرایش
  1. [۱]
  2. 2521 (۲۰۲۰-۰۷-۱۸). «دربارهٔ حسینعلی ملاح». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۵.
  3. «یادنامه ای برای حسینعلی ملاح در سالروز درگذشتش». ایمنا. ۲۰۱۷-۰۷-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۵.
  4. «بازخوانی یادداشت علی تجویدی دربارهٔ حسینعلی ملاح». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۵.
  5. «4 تیر 1399 مصادف با سال روز تولد حسینعلی ملاح». موزه موسیقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۰.
  6. ««حسینعلی ملاح» منتقد و مفسر توانمند موسیقی». ایسنا. ۲۰۱۷-۰۷-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۵.
  7. «حسینعلی ملاح». rasekhoon.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۵.