حمله ازبکها به ایران (۱۶۳۴)
به دستور شاه صفی، امیرخان در رجب ۱۰۴۳ ه.ق (۱۶۳۴ میلادی) برای دفع حملهی[۱] ازبکان به سرداری نیروههای خراسان گماشته و به آن ایالت اعزام شد. امیرخان در این ایام توانست مانع از نفوذ ازبکان به خراسان شود.[۲] بعد از پیروزی امیرخان نامهای مبنی بر گزارش اوضاع و عقبنشینی ازبکان برای شاه صفی ارسال کرد که به پاس آن مفتخر به دریافت خلعتهای فاخر با ارقام مطاعه شد.[۲][۳]
حمله ازبکها به ایران (۱۶۳۴) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
بخشی از حمله ازبکها به ایران در دوران صفویه | |||||||
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
امپراتوری صفوی | ازبکها | ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
امیرخان قورچیباشی | عبدالعزیز خان | ||||||
قوا | |||||||
نامعلوم | ۲۰۰۰۰ | ||||||
تلفات و خسارات | |||||||
نامعلوم | ۳۰۰۰ | ||||||
جنگهای شاه صفی
→ جنگهای شاه عباس یکم جنگهای شاه عباس دوم ← |
در همان سال بار دیگر ازبکان به فرماندهی عبدالعزیزخان فرزند ندر محمدخان به خراسان حمله کردند.[۲] در سال ۱۶۳۴میلادی، عبدالعزیز چهاربار به خراسان حمله کرد که در بعضی تقریباً موفق بود و در بعضی نتیجهای نگرفت. در یکی از این یورشها در سال ۱۰۴۴ ه. ق، بیست هزار سپاهی ازبک به قصد مشهد و سبزوار حرکت کردند؛ اما چون سردار خراسان، امیرخان قورچیباشی به موقع خبردار شد، طی نبردی توانست شکست سختی به ازبکان وارد کند و آنان با سه هزار کشته و تعداد زیادی اسیر عقبنشینی کردند.[۴] در این درگیری عبدالعزیزخان فرار کرد و خزاین او به دست نیروههای صفوی افتاد. وقتی خبر این پیروزی به شاه صفی رسید، شادمان شد و بریا قرچیباشی، امرا، مینباشیان و یوزباشیانی که در آن نبرد حضور داشتند، خلعتهای فاخر و انعام فرستاد. بخشی از غنایم این جنگ شامل سر و زندهای[یادداشت ۱] که امیرخان در جنگ بدست آورده بود همراه با کتابخانه و اسباب عبدالعزیزخان به نظر شاه صفی رسید و اسباب او را به رستم محمدخان،[یادداشت ۲] فرزند ولی محمدخان ازبک، والی ترکستان، انعام دادند.[۲][۵]
بین عثمانیها و ازبکان در حمله به ایران، نامه نگاریهایی بوده، اما معلوم نیست که تا چه حد حمایت واقعی از سوی عثمانیها در حمله ازبکها وجود داشتهاست.[۶]
یادداشتها
ویرایشپانویس
ویرایش- ↑ ثواب، سازمان سپاه و صاحبمنصبان نظامی عصر شاه صفی، ص۱۴.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ثواب، سازمان سپاه و صاحبمنصبان نظامی عصر شاه صفی، ص ۱۵.
- ↑ اصفهانی، خلدبرین، ۱۹۲.
- ↑ Audrey Burton, “Imam Quli”, The Bukharans: A Dynastic, Diplomatic, and Commercial History, 1550-1702, 184.
- ↑ اصفهانی، خلدبرین، ۲۰۷.
- ↑ Yuri Bregel، دانشنامه ایرانیکا.
منابع
ویرایش- اصفهانی، واله (۱۳۸۰). خلدبرین، تصحیح محمدرضا نصیری. انجمن آثار مفاخر ایرانی.
- ثواقب، جهانبخش (۱۳۹۱). «سازمان سپاه و صاحبمنصبان نظاهمی عصر شاه صفی». فصلنامه علمی- پژوهشی تاریخ اسلام وایران «دانشگاه الزهرا (س)». ۸ (شماره ۱۴): ۱–۲۴.
- Yuri Bregel. "BUKHARA iv. Khanate of Bukhara and Khorasan". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). online edition. Retrieved October 15, 2012.
- Audrey Burton (1997). "Imam Quli". The Bukharans: A Dynastic, Diplomatic, and Commercial History, 1550-1702 (به انگلیسی). Palgrave Macmillan. Retrieved October 15, 2012.