عمو فیتیله‌ای‌ها

گروه فیتیله نام گروهی متشکل از محمد مسلمی، حمید گلی و علی فروتن بود. آنها اعضای پیشین گروه تئاتر «چهره‌نما» بودند که با هم به صورت مستقل با عنوان هنری (گروه فتیله‌ها) در مجموعه‌های تلویزیونی و تئاترها برای کودکان نقش اصلی را اجرا می‌کردند. این گروه در فروردین 1381 فعالیت خود را در تلویزیون ایران آغاز کرد و تا زمان فعالیت کاری خود چندین مجموعهٔ تلویزیونی در شبکه‌های وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ساختند. این گروه سرانجام در ۱۵ آبان ۱۳۹۴ پس از حواشی برنامه فیتیله و با تعطیلی این برنامه رسماً به کار خود در صدا و سیما پایان دادند.

از راست به چپ: حمید گلی، محمد مسلمی، علی فروتن

فیتیله، جمعه تعطیله

در فروردین ۱۳۸۱ گروه تئاتر «چهره‌نما» که «علی فروتن، محمد مسلمی و حمید گلی» اعضای آن بودند، تصمیم گرفتند که از تجربیات خود استفاده و برنامه‌ای درست کنند که صبح‌ها از شبکه‌دو سیما پخش شده و مخصوص کودکان باشد. این برنامه از فروردین ۱۳۸۱ تا اسفند ۱۳۸۹ اجرا شد. چند ماه پس از جدایی مجید قناد مجری و تهیه‌کننده این برنامه از این گروه این برنامه در بهمن ۱۳۸۹ توقف یافت این برنامه همکاری ناموفق با مجید قناد بود. سال‌های ۱۳۸۶، ۱۳۸۷، ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ پرکارترین، محبوب‌ترین و پراهمیت‌ترین سال‌های فعالیت این گروه بود. پس از ۳ ماه تعطیلی این برنامه، دوباره فیتیله‌ای‌ها با برنامه ای به اسم فیتیله ۲ که جمعه شب‌ها ساعت ۲۱:۰۰ پخش می‌شد به تلویزیون ایران و شبکه ۲ بازگشتند.

"فیتیله ۲"

این برنامه نیز با حضور «محمد مسلمی»، «حمید گلی» و «علی فروتن» اجرا شد، و از خردادماه ۱۳۹۰ در جمعه شب‌ها ساعت ۲۱:۰۰ پخش می‌شد؛ این برنامه هم در سال ۱۳۹۱ به کار خود پایان داد؛ ولی برای نوروز ۱۳۹۲ دوباره فیتیله‌ای‌ها به تلویزیون آمدند و با برنامه «فیتیله، عیدا تعطیله» شروع به کار کردند. این‌بار این برنامه به جای ساعت ۲۱، ساعت ۱۴:۰۰ پخش می‌شد، و محمود شهریاری مجری این برنامه بود. در اواسط سال ۱۳۹۲ مهرداد نظام آبادی مجری‌گری این برنامه را برعهده گرفت و تا ۱۵ آبان ۱۳۹۴ برنامهٔ "فیتیله"، به‌طور رسمی ادامه داشت.

در ۱۵ آبان ۱۳۹۴ نمایشی به نام هتل فیتیله‌ای اجرا شد که این برنامه با اعتراض گروهی از ترک‌زبانان روبرو شده و تولید این برنامه متوقف شد.

تاریخچه

مسلمی، گلی و فروتن در سال ۱۳۶۴ زمانی که در مدرسهٔ هنر و ادبیات صدا و سیما بودند، گروهی به نام گروه تئاتر چهره‌نما تشکیل دادند. اولین کار حرفه‌ای این گروه با نام جنگ زنگ بیداری برای گروه کودک شبکه یک در سال ۱۳۶۷ انجام شد. از آن زمان فعّالیت این گروه عمدتاً به صورت اجراهای زنده در برنامه‌های کودکان در تلویزیون ایران بوده‌است، اگر چه اجراهای زندهٔ دیگری نیز به صورت سیّار داشته‌اند، از جمله در اردوگاه‌های افغان پس از جنگ افغانستان.

اولین برنامهٔ این گروه در سری فیتیله‌ای‌ها برنامهٔ فیتیله جمعه تعطیله بود که از فروردین سال ۱۳۸۱ با تهیه‌کنندگی مجید قناد تولید و از شبکه دو تلویزیون ایران پخش می‌شد. در اسفند ۱۳۸۹ خبرهای ضد و نقیضی راجع به پایان تولید این برنامه منتشر شد که بعداً به اختلاف نظرها بین گروه فیتیله‌ای‌ها و تهیه‌کنندهٔ برنامه مربوط دانسته شد. این در حالی است که در ده ماه همان سال خبر جدایی قناد از این برنامه داده شده بود و رفتن قناد برای «حفظ جذابیت برنامه» توصیف شده‌بود.

در سال ۱۳۹۰ خبر از بازگشت این برنامه به شبکه دو داده شد. برنامهٔ جدید با نام فیتیله ۲ و در زمانی جدید (جمعه‌ها ساعت ۲ بعد از ظهر) از شبکه ۲ پخش می‌شود. این برنامه ابتدا قرار بود با نام «فیتیله شبانه» و برای پخش از شبکه دو در جمعه شب‌ها تولید شود اما بعداً ساعت پخش آن به بعد از ظهر جمعه تغییر کرد.این برنامه تا سال ۱۳۹۲ توسط محمود شهریاری اجرا می‌شد و پس از آن مهرداد نظام آبادی اجرای آن را بر عهده گرفت. این برنامه سرانجام در تاریخ ۱۵ آبان ۱۳۹۴ به دلیل پخش سکانس جنجالی هتل فیتیله ای و توهین به ترک‌زبانان توسط صدا و سیما تعطیل اعلام شد. پخش این سکانس جز جنجالی‌ترین حواشی‌های صدا و سیما محسوب شد و اعتراض اقوام ترک ایران را به همراه داشت.

همچنین در سال ۱۳۹۰ این گروه از شروع فعالیت سینمایی خوب خبر داد. اولین فیلم این گروه «فیتیله و ماه‌پیشونی» نام داشت که در سال ۱۳۹۰ تصویربرداری آن آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ در سینماهای ایران به نمایش درآمده که کارگردانی آن را آرش معیریان بر عهده داشت که با استقبال خوبی مواجه شد.

حواشی

مقالهٔ اصلی: جنجال برنامه فیتیله

سکانسی که باعث توقیف برنامه تلویزیونی فیتیله شد.

پس از پخش نمایش هتل فیتیله‌ای در ۱۵ آبان ۱۳۹۴ و انتقاداتی که به دیالوگ‌های این نمایش از سوی ترک‌زبانان ایران، انجام شد، پخش این مجموعه متوقف شد. صدا و سیمای ایران در بیانه‌ای رسمی، دلیل توقف پخش این مجموعه را وجود «دیالوگ‌هایی به زبان ترکی آذربایجانی» در این مجموعه اعلام کرد که «باعث تمسخر و در نتیجه رنجش خاطر و ناراحتی» ایرانیان ترک‌زبان را به دنبال داشت. برخی منابع توقف فوری پخش برنامه را تلاشی برای جلوگیری از دامنه‌دار شدن خشم ترک‌زبانان ایران دانسته‌اند. شورای امنیت کشور به تلویزیون ایران دربارهٔ این برنامه هشدار داد و از رئیس سازمان صدا و سیما خواست که از مردم عذرخواهی کند. با این حال، و علی‌رغم عذرخواهی رئیس صدا و سیما بابت این اتفاق، برخی خبرگزاری‌ها از تجمّع ترک‌زبان‌های در چند شهر ایران در اعتراض به این رویداد خبر دادند. یکی از نمایندگان ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز در واکنش به این برنامه آن را توهین آمیز خواند.

اعضای گروه

محمد مسلمی

محمد مسلمی در ۸ تیر ۱۳۴۸ در انزلی متولد شد و اصالتاً آذربایجانی و از خطهٔ اردبیل است. او در مجتمع آموزشی سینما در رشته کارگردانی و بازیگری فارغ‌التحصیل شد و نیز دوره‌های آموزشی حمید سمندریان را طی کرد و از سال ۱۳۶۴ به صورت حرفه‌ای در صحنه تلویزیون به فعالیت پرداخت. وی کارگردان برنامه فیتیله بوده‌است.

حمید گلی

حمید گلی در ۱۰ فروردین ۱۳۴۸ در تهران به دنیا آمد. او در مجتمع آموزشی سینما در رشته کارگردانی و بازیگری فارغ‌التحصیل شد و از سال ۱۳۶۴ به صورت حرفه‌ای در صحنه تلویزیون به فعالیت پرداخت.

علی فروتن

علی فروتن در ۳ بهمن ۱۳۴۶ در بروجرد متولد شد و اصالتاً بروجردی است. او در مجتمع آموزشی سینما در رشته کارگردانی و بازیگری فارغ‌التحصیل شد و نیز دوره‌های آموزشی حمید سمندریان را طی کرد و از سال ۱۳۷۳ به صورت حرفه‌ای در صحنه تلویزیون به فعالیت پرداخت. او به غیر از برنامه‌های مرتبط با مجموعهٔ فیتیله‌ای‌ها، در مجموعهٔ «کارگاه خصوصی من» (شبکه دو)، قاتینگا و پاتینگا در شهر، و سریال عکاسخانه. نیز نقش‌آفرینی کرده‌است.

آثار

• فیتیله، جمعه تعطیله شبکه دو. (۱۳۸۱–۱۳۸۹)
• فیتیله ۲، شبکه دو. (۱۳۹۰—۱۳۹۴)
• فیلم سینمایی فیتیله و ماه پیشونی.
• آسه آسه قصه قصه
• چای‌خانه باغ پریان، تئاتر
• دوقلوها.
• قاطینگا و پاتینگا در شهر
• فی تی لند

تک‌آهنگ‌ها

• ایران
• خنده
• ستاره بارون
• دوستی

و نکته جالب این گروه تولید بالغ بر ۸۰۰ قطعه موسیقی شاد، ملایم، مذهبی و… کرده‌است.

جوایز

از دستاوردهای این گروه می‌توان به دریافت دو جایزه رادیویی و تلویزیونی اتحادیه رادیو تلویزیونی آسیا-اقیانوسیه و کسب موفقیت‌های مختلف در جشنواره‌های تئاتر کشوری در دو حوزه بزرگسال و کودک اشاره کرد. همچنین برنامه این گروه جزو اولین برنامه‌هایی بود که از شبکه جام جم آمریکا پخش شد و توانست با جذب مخاطبان بسیار حوزه مخاطبان خود را از سطح ملی به بین‌المللی برساند. از دیگر افتخارات این گروه می‌توان به ساخت پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون در نوروز سال ۸۸ اشاره کرد.

برنامه‌های غیرمرتبط با مجموعه «فیتیله‌ای‌ها»

• فیلم «قاطینگا و پاتینگا در شهر» در سال ۱۳۹۰
• سریال «دوقلوها» در سال ۱۳۹۸

جستارهای وابسته

• فیتیله ۲
• جنجال برنامه فیتیله

پیوند به بیرون

• نوری، سهیلا (۱۳ آوریل ۲۰۱۵). «روزنامه ایران۹۴/۱/۲۴: تلاش سه روزه فیتیله ای‌ها برای بخشش». مگ‌ایران. دریافت‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۱۵.نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (رده)
• «دلخوری یک نماینده مجلس از «فیتیله» - مشرق نیوز». مشرق‌نیوز. ۴ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۱۵.
• «فیتیله‌ای‌ها در ویتامین ۳ =». خبرگزاری دانشجو. ۲۸ بهمن ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۶ ژوئیه ۲۰۱۵.
• فیتیله ۲