حوضه آبریز گاوخونی
حوضه آبریز گاوخونی یکی از حوضه‌های بستهٔ ایران است که در تقسیم‌بندی حوضه‌های آبریز ایران، حوضهٔ فرعی به‌شمار می‌رود و زیرمجموعهٔ حوضهٔ آبریز فلات مرکزی است. مساحت این حوضه، ۴۱٬۵۵۰ کیلومتر مربع است[۱] و رود اصلی آن زاینده‌رود است. 87/3 درصد آن در استان اصفهان، 4/9 در استان چهارمحال و بختیاری، 4/6 در استان فارس و 3/2 در استان یزد واقع شده است. در سالهای اخیر، آورد حوضه‌ی زاینده رود به دلایل مختلف از جمله خشکسالی کاهش زیادی داشته است.[۲]
جغرافیا ویرایش
رود اصلی این حوضه، زاینده‌رود است که از ارتفاعات زردکوه در زاگرس سرچشمه می‌گیرد و پس از طی ۴۰۵ کیلومتر وارد گاوخونی می‌شود. حوضه گاوخونی نیز در شرق رشته‌کوه زاگرس قرار دارد و از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده‌است. بخش غربی آن، درهٔ زاینده‌رود است و با حرکت به سوی شرق، ارتفاع آن کاسته شده و دشت‌ها گسترش می‌یابد. رودهای این حوضه به تالاب گاوخونی می‌ریزند. وسعت این تالاب متغیر است و در دوران پرآبی به ۵۰۰ کیلومتر مربع می‌رسد.[۳]
قسمت عمده‌ای از حوضه به‌خصوص در پایین‌دست دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. حداکثر میزان بارش حوضه در کوهرنگ 1400 میلی‌متر و حداقل بارش حوضه در ورزنه 88 میلی‌متر می‌باشد. متوسط بارش در اصفهان 130 میلی‌متر در سال می‌باشد. بخش عمده‌ای از بارندگی حوضه در ماههای زمستان رخ می‌دهد و در فصل تابستان بارش موثری وجود ندارد. متوسط سالانه تبخیر و تعرق پتانسیل در حوضه 1500 میلی‌متر است. لذا بدون دسترسی به منابع قابل اطمینان آب، کشاورزی در سطح حوضه زاینده‌رود ممکن نخواهد بود.[۴]
زیرحوضه‌ها ویرایش
برپایهٔ دستورالعمل تقسیم‌بندی حوضه‌های ایران، حوضهٔ آبریز گاوخونی به زیرحوضه‌های زیر تقسیم می‌شود:[۵]
| کد | نام اختصاری زیرحوضه |
مساحت کیلومتر مربع |
تعداد زیرحوضه‌ها |
|---|---|---|---|
| ۴۲۱ | زاینده‌رود | ۲۶٬۸۶۴ | ۹ |
| ۴۲۲ | غرب باتلاق | ۱۱٬۰۱۹ | ۴ |
| ۴۲۳ | شرق باتلاق | ۳٬۱۷۸ | – |
| ۴۲۴ | باتلاق گاوخونی | ۴۸۹ | – |
منابع ویرایش
- ↑ دستورالعمل و ضوابط تقسیم بندی و کدگذاری حوضه‌های آبریز و محدوده‌های مطالعاتی در سطح کشور. شرکت مدیریت منابع ایران. دی ۱۳۸۳. ص. ۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۶.
- ↑ اسناد راهبردی برنامه ششم توسعه استان اصفهان (1400-1396 ) -جلد سوم: حوزه‌های فرابخشی (PDF). اصفهان: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان. ۱۳۹۶. ص. ۶۶. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۱.
- ↑ افشین، یدالله (۱۳۷۳). رودهای ایران. ج. ۱. وزارت نیرو - مهندسین مشاور جاماب. صص. ۵۹–۶۲.
- ↑ خاتون‌آبادی، سیداحمد (۱۳۸۸). «کاوش در تاریخچه رودخانه زاینده‌رود». مجموعه مقالات، سخنرانی‌هاو دیدگاههای همایش بررسی بحران زاینده‌رود. سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان: ۲۲.
- ↑ دستورالعمل و ضوابط تقسیم بندی و کدگذاری حوضه‌های آبریز و محدوده‌های مطالعاتی در سطح کشور. شرکت مدیریت منابع ایران. دی ۱۳۸۳. ص. ۱۱۲–۱۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۶.