خالد بن ولید

خالد بن ولید بن مغیره مخزومی ابو سلیمان، خالد بن ولید بن مغیره المخزومی (عربی: خالد بن الولید بن المغیرة المخزومی، رومی شده: خالد بن ولید بن المغیره المخزومی؛ متوفی ۶۴۲-م) فرمانده نظامی عرب. او در ابتدا از طرف قریش لشکرکشی علیه محمد را رهبری کرد. او بعداً مسلمان شد و بقیه عمر خود را در خدمت محمد و دو خلیفه اول راشدین: ابوبکر و عمر گذراند. خالد در جنگ ارتداد علیه قبایل شورشی در عربستان در سال‌های ۶۳۲-۶۳۳ حمله اعراب به ایران در سال‌های ۶۳۳-۶۳۴ و جنگ اعراب و بیزانس در سال‌های ۶۳۴-۶۳۸ نقش فرماندهی را بر عهده داشته .

خالد بن ولید
نام بومی	عربی: خالد بن الوليد بن المغيرة المخزومي
نام(های) دیگر	ابوسلیمان
زاده	ح. ۵۹۲ مکه
درگذشته	۶۴۲ مدینه یا حمص
آرامگاه احتمالی	مسجد خالد بن ولید، حمص، سوریه
وفاداری	قریش (۶۲۵–۶۲۷ یا ۶۲۹) محمد (۶۲۷ یا ۶۲۹–۶۳۲) خلافت راشدین (۶۳۲–۶۳۸)
شاخه نظامی	ارتش خلافت راشدین
سال‌های خدمت	۶۲۹–۶۳۸
فرماندهی	فرمانده میدانی در نجد و یمامه (۶۳۲–۶۳۳) فرمانده ارشد ارتش مسلمانان سوریه (۶۳۴–۶۳۶) فرمانده میدانی در شمال سوریه (۶۳۶–۶۳۸) فرماندار نظامی قنسرین (ح. ۶۳۸)
جنگ‌ها و عملیات‌ها	در برابر مسلمانان: غزوه بدر (۶۲۴) غزوه احد (۶۲۵) غزوه خندق (۶۲۷) با مسلمانان: سریه مؤته (۶۲۹) فتح مکه (۶۲۹/۳۰) غزوه حنین (۶۳۰) جنگ‌های ارتداد (۶۳۲م - ۶۳۳م) فتح شام به‌دست مسلمانان حمله اعراب به ایران
همسر(ان)	اسما بنت انس بن مدرک ام تمیم بنت منهل
فرزندان	عبدالرحمن مهاجر سلیمان

مقبرهٔ خالد در مسجد خالد بن ولید قرار دارد.

پیش از گرویدن به اسلام

او قبل از گرویدن به اسلام، با سپاهیان اسلام جنگ‌های سختی کرد و در غزوه احد، مسلمین را شکست داد. او همچنین در غزوه خندق به عنوان فرماندهٔ گُردان علیه مسلمین مدینه، جنگید. در غزوه حدیبیه به عنوان آخرین جنگش علیه پیغمبر و مسلمین، نقش مهمی ایفا کرد و بنا بر قول مشهورتر و قوی‌تر میان اهل سنت، تا چندی قبل از فتح مکه اسلام نیاورد.

پس از گرویدن به اسلام

او در سال ۷ هجری قمری پس از صلح حدیبیه اسلام آورد و در جنگ موته رهبری سپاه مغلوب مسلمانان را تا مدینه به‌عهده داشت. پس از کشته‌شدن سه فرمانده آن نبرد، جعفر بن ابیطالب و زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه، از سوی سپاهیان و جنگجویان موته به فرماندهی برگزیده شد و با عقب‌نشینی، سپاهیان مسلمان را به مدینه بازگرداند. بنا بر منابع تاریخی اهل سنت، خالد در مدینه با واکنش‌های منفی مسلمانان مواجه شد. مردم مدینه از وی به عنوان فراری از جهاد یاد کردند و خاک بر سر و روی وی پاشیدند. وی در همان سال در جريان فتح مکه شرکت کرد.

متعاقباً خالد علیه قبایل عمدتاً عرب مسیحی و پادگان‌های ایران ساسانی دره فرات در عراق حرکت کرد. او توسط ابوبکر به فرماندهی ارتش مسلمانان در سوریه منصوب شد. او افراد خود را در یک راهپیمایی غیرمتعارف در طول مسیر طولانی و بی آب از بیابان شام رهبری کرد و شهرت او را به عنوان یک استراتژیست نظامی افزایش داد. در نتیجه پیروزی‌های قاطع به رهبری خالد علیه بیزانس در اجنادین (۶۳۴)، فحل (۶۳۴ یا ۶۳۵)، دمشق (۶۳۴–۶۳۵)، و یرموک (۶۳۶)، ارتش راشدین بیشتر شام را فتح کرد.

خالد متعاقباً توسط عمر تنزل رتبه و از فرماندهی عالی ارتش برکنار شد. با این حال، او به عنوان یک ستوان کلیدی جانشین نظامی خود، ابوعبیده جراح به خدمت ادامه داد. در زمان ابوعبیده، خالد در اولین محاصره حمص در سال ۶۳۵ و دومین محاصره امساء (حمص) در سال ۶۳۸ و همچنین در محاصره حلب و نبرد قین‌سرین در سال ۶۳۷ شرکت کرد; این درگیری‌های پی در پی به طور جمعی باعث عقب‌نشینی نیروهای بیزانسی از شام تحت فرمان هراکلیوس شد. در حدود سال ۶۳۸ وی با به قدرت رسیدن عمر از فرماندهی لشکر شام (جند قین‌سرین)، عزل شد. خالد در مدینه یا حمص در سال ۶۴۲ درگذشت. مقبره‌ای منسوب به او در مسجد خالد بن ولید در شهر حمص در سوريه قرار دارد.

یادواره

• ورزشگاهی ۳۰ هزار نفری در شهر حمص سوریه به افتخار او، ورزشگاه خالد بن ولید نام‌گذاری شده‌است.
• یک تانک اصلی میدان نبرد نیروی زمینی پاکستان به یاد وی الخالد نام گرفته‌است.

منابع

• تاریخ صحابه، مهدی اخوانی، چاپ سوم، مشهد، ۱۳۳۹
• اسدالغابه، ج ۲، ص ۱۰۹
• قاموس الرجال، ج ۴، ص ۱۴۳
• فروغ ابدیت، ج ۳، ص ۳۴۷–۳۴۹
• الطبقات، ج ۴، ص ۲۵۳
• الاستیعاب، ج ۳، ص ۴۳۷
• ب
• کتاب تاریخ طبری؛ جلد چهارم – کتاب تاریخ ده هزار ساله ایران؛ جلد دوم

کتاب اسرار خاندان محمد (ص)، سلیم بن قیس؛ ترجمه مهدی صبلغی: ص ۳۸۸

علل الشرایع: ص ۱۹۰

احتجاج طبرسی: ج ۱ ص ۸۹

# الخرائج: ج ۲ ص ۷۵۷

بحار الانوار: ج ۲۹ ص ۱۲۵، ۱۳۲، ۱۳۶، ۱۵۹؛ ج۲۸، ص۳۰۹

# الأنساب :۳/۹۵، ط. دارالجنان ـ بیروت و۶/۱۷۰، نشر محمد أمین دمج - بیروت - ۱۴۰۰ هـ.