خانا قبادی

خانا قبادی (۱۷۰۰ در درنه، ثلاث باباجانی - ۱۷۷۲ در سلیمانیه) شاعر نامدار کُرد در سدهٔ هجدهم بود، وی به زبان‌های کُردی، فارسی، ترکی و عربی آشنایی و تسلط داشته است.

خانا قبادی خانا قوبادی
زاده	۱۷۰۰ درنه، ثلاث باباجانی
درگذشته	۱۷۷۲ سلیمانیه، کردستان عراق
زمینه کاری	ادبیات
ملیت	کرد ایرانی
در زمان حکومت	افشاریان
کتاب‌ها	شیرین و خسرو، سلطان ابراهیم و نوش‌آفرین
دلیل سرشناسی	سرایش افسانه‌ها و داستان‌های کردان جنوب

زندگی

خانا از نوادگان قبادبیگ قبادی از خوانین ایل قبادی جاف و حاکم درنه و درتنگ در دولی ده‌ره در ثلاث باباجانی بوده‌است. وی یکی از عالمان و مترجمان منحصر به فرد در زمان خود بوده است. از چگونگی زندگی خانا در دوران کودکی و جوانی‌اش اطلاعات زیادی وجود ندارد، اما آن چنان‌که از نوشته‌هایش پیداست نابغه و متفکری نوگرا بوده‌است.

گفته می‌شود که قبادی در مسائل دین اسلام استاد بوده و همچنین در حوزه‌های کلام، فقه و عرفان صاحب‌نظر بوده‌است. از متن اشعار و آیات تضمین‌شده در آثار خانا پیداست که او بر قرآن تسلط داشته است. علی‌رغم مخالفت‌ها و ممانعت‌های عالمان دینی آن دوران، خانا برای تفهیم بیشتر و عمیق‌تر قرآن، اقدام به ترجمه این کتاب آسمانی به زبان کردی نمود که البته هیچ اثری از این کتاب پیدا نشده و ترجمۀ وی به کلی از بین رفته است.

گفته می‌شود که ترجمه وی توسط ملایان تندرو سوزانده و خود نیز برای حفظ جانش به امارت بابان (سلیمانیه) می‌رود و تا پایان عمر در سال ۱۷۷۲ میلادی در سلیمانیه در کردستان عراق زندگی می‌کند.

اشعار خانا قبادی به گویش هورامی (گورانی) سروده شده‌است که یکی از گویش‌های کُردی گورانی است. هو همچنین عربی و ترکی می‌دانسته و تسلط کاملی بر ادبیات و زبان فارسی داشته‌است.

آثار

مهم‌ترین اثر خانا قبادی «شیرین و خسرو» نام دارد. وی همچنین منظومه‌ای با نام سلطان ابراهیم و نوش‌آفرین سروده که به تصحیح محمد رشید امینی منتشر شده‌است.

پیوند به بیرون

• شیرین و خسرو - خانا قبادی