درگاه:اراک/گوناگون
شهر اراک از ابتدا با هدف شهرسازی و طبق یک اسلوب منظم شکل یافت که در آن تمام پیش بینی‌های لازم انجام گرفته بود. اراک از معدود شهرهای ایران است که طبق نقشه ساخته شده‌است. تریزر، مهندس فرانسوی که به همراه ژنرال گاردان از سوی ناپلئون به ایران آمده بود، اراک را مطابق شهر نیس فرانسه طراحی کرد.
بافت قدیم اراک بر اساس آخرین تحولات فنی شهرسازی عصر خود دارای ویژگی‌های با ارزشی بوده‌است. سلسله مراتبی بودن بخش خدمات و نیازمندی‌های عمومی، قطعه بندی منظم اراضی، بافت شطرنجی شهر، تقسیمات محله‌ای و تمایز محله‌ای مناسب، وجود بازار و عناصر وابسته آن به عنوان عامل موثر در حیات اقتصادی و اجتماعی شهر بوده‌است. به دلیل اینکه شیب شهر از طرف جنوب به شمال است و مظهر تمام قنات‌ها در جنوب بوده، لذا گسترش شهر در ابتدا به طرف جنوب و جنوب غرب متوجه شد و بسیاری از تجار و پیشه وران خانه‌های وسیع و مشجری را بخصوص در محله عباس آباد ساختند. یکی از علل نامنظم بودن کوچه‌ها و خیابان‌ها به این جهت بوده که اکثر باغ‌های شهر به منازل مسکونی تبدیل شد و چون حدود باغ‌ها با جوی‌های آب با مسیرهای غیر مستقیم معین می‌شد، منازل احداث شده به پیروی از آن نامنظم ساخته شدند.
درگاه:اراک/گوناگون/۲ لهجه اراکی یکی از لهجه‌های زبان فارسی است که در شهرستان اراک با آن صحبت می‌شود. در شهر اراک و حومه آن این لهجه را به صورت کمرنگ تر و در روستاهای اطراف به صورت غلیظ تر می‌توان مشاهده کرد. قبل از پیدایش شهر اراک گویش‌های متفاوتی در منطقه وجود داشت، اما با مهاجرت گروه‌های مختلف و اسکان آنها در شهر ترکیب خاصی از لهجه‌ها ی مختلف به وجود آمد که امروزه به نام لهجه اراکی شناخته می‌شود.
در لهجه اراکی همانند لهجه‌های دیگر گاهی جایگزینی برای بعضی از لغت‌های رایج در فارسی معیار آورده شده است.
| فارسی معیار | لهجه اراکی |
|---|---|
| گنجشک | مَلوچ |
| نفر آخر | قاق |
| ملاقه | چُمچه |
| کلاغ | قِلاق |
| پدر زن | خُسوره |
| دوزانو نشستن | چُتُلی |
| نردبان | پازگینه |
| داس | دَسغاله |
| ناودان | سول |
| دری وری | مله موتی |
| سوسک صحرایی با بال‌های براق | سوسوله برغینه |
| رودل (بیماری) | چالمه و سقل سرد |