درگاه:حافظ/آثار
دیوان حافظ مجموعه اشعار حافظ را در بر میگیرد. اکنون، بیش از دویست سال از اوّلین چاپ رسمی این دیوان گذشتهاست، که در فاصله ۱۲۰۰ تا ۱۲۰۶ ه.ق در کلکته صورت گرفت.دیوان حافظ به تصحیح علامه قزوینی و دکتر غنی مشهورترین چاپ دیوان حافظ است. تصحیح خانلری و تصحیح عیوضی نیز دو تصحیح علمی و معتبر بهشمار میآیند.
دیوان غربی-شرقی کتاب شعری است از گوته —شاعر، فیلسوف و دانشمند آلمانی— که در سال ۱۸۱۹ منتشر شد. این کتاب که گفتارهای گوناگون آن از حافظ و فرهنگ ایرانی الهام گرفته، از یکسو بازتابانندهٔ باورها و اندیشههای ایرانی و به ویژه حافظ، و از سوی دیگر بازتابدهندهٔ نگاه منتقدانهٔ گوته به آنهاست. گفتهها و پندارها، اندیشهها، شخصیت و نام حافظ در سراسر این دیوان مشاهده میگردد؛ گویی، گوته برای سرودن بیشتر شعرهای دیوان غربی-شرقی از حافظ یاری جستهاست. در این دیوان واژگان فارسی و عربی بسیاری یافت میشود که به همان وجه به کار رفتهاند نظیر «الله» بلبل، ساقی، درویش، حوری، مشک، میرزا، مفتی، فتوامپنبه وزیر، ترک و غیره.
آشنایی گوته با حافظ و فرهنگ ایرانی را باید گونهای خوشاختری معنوی-تاریخی برای هردو فرهنگ مشرقزمین و مغربزمین تلقی کرد، که خود به آفرینش تعداد بیشماری از آثار ادبی در سدههای نوزده و بیست میلادی انجامید. دیوان غربی-شرقی جزء واپسین آفریدههای گوته بشمار میرود، وی آن را در جایی به عنوان «برآیند زندگی خود» معرفی میکند. گوته، نابغهترین ادیب آلمانی، «دیوان غربی-شرقی» خود را تحت تأثیر «دیوان حافظ» سرود، و فصل دوم آن را با نام «حافظنامه» به اشعاری در مدح حافظ اختصاص داد که از جملهٔ آنها میتوان به دو شعر زیر اشاره کرد:
- حافظا، در غزلهایت میشنوم
- که شاعران را بزرگ داشتهای.
- بنگر که اینک پاسخی فراخورت میدهم:
- بزرگ اویی است که این سپاس به بزرگداشتِ اوست.