راهنما:ساخت مقاله به کمک الگوی شخصی با ابزار به ویکی‌فا انبوه
توسعه روش‌هایی برای ساخت سریع دسته‌ای از مقالات با ساختار تکراری یکی از مسائلی بوده که همواره مورد توجه کاربران بوده‌است. برای این منظور ابزارهای گوناگونی ایجاد شده‌اند. یکی از این ابزارها که توسط تعدادی از کاربران ویکی‌پدیای فارسی ایجاد شده‌است به ویکی‌فا انبوه نام دارد که کار را برای ایجاد مقالات با ساختار تکراری بسیار آسان‌تر کرده‌است. این ابزار به صورت توکار قابلیت ساخت مقالات شهرها، اشخاص و گونه‌های زیستی را دارد. در این نوشتار می‌خواهیم چگونگی استفاده از این ابزار برای ساخت مقالات دلخواه را شرح دهیم.
پیشینه و معرفی ویرایش
مقالاتِ برخی از موضوعات در ویکی‌پدیا دارای قالبی خاص و تکراری هستند، به گونه‌ای که همهٔ آن‌ها به‌طور حداقل دارای مجموعه اطلاعاتی معین و استاندارد می‌باشند. برای نمونه، مقالات مربوط به شهرها و روستاها را در نظر بگیرید. برای یک شهر حداقل اطلاعاتی که معمولاً وجود دارد شامل نام کشور، ایالت و منطقه یا شهرستانی که شهر در آن قرار گرفته، مختصات آن، و اطلاعاتی نظیر جمعیت شهر، ارتفاع از سطح دریا، زبان و دین مردم شهر، و تصویری از شهر است. مثال دیگر، مقالات مربوط به هواگردها است. در یک مقاله هواگرد در ویکی‌پدیا معمولاً اطلاعاتی نظیر نوع کاربری (جنگنده، شناسایی و …)، شرکت سازنده، تاریخ اولین پرواز، تعداد تولیدشده و نظایر آن وجود دارد (مثلا آلباتروس دی۳ و آلباتروس جی.۳) و قالب کلی مقاله شکل کاملاً ثابتی دارد. این اطلاعات به‌طور منظم و طبقه‌بندی‌شده در قالب Infobox یا جعبه اطلاعات در مقالات قرار دارند و به صورت خودکار از مقالهٔ متناظر در ویکی انگلیسی (یا ویکی‌داده یا وب‌سایتی نظیر دی‌بی‌پدیا) قابل استخراج هستند؛ بنابراین با فرض داشتن این اطلاعات برای تعداد زیادی مقالهٔ شهر یا هواگرد یا…، حداقل در تئوری می‌توان همهٔ این مقالات را به‌صورت خودکار و به سرعت ایجاد کرد.
برای این منظور، در گذشته کاربران مجبور بودند پس از جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز، برای ایجاد مقاله‌ها به‌طور مستقیم از کدهای کتاب‌خانه pywikibot استفاده کنند که کار را برای عموم کاربران دشوار می‌کرد و نقایصی هم داشت. ابزار به ویکی‌فا انبوه ابزاری تحت وب است که توسط تعدادی از کاربران خوبِ ویکی‌فا برای حل این مشکل و سریع و آسان نمودن کار برای عموم کاربران ایجاد شده‌است. قابلیت ساخت مقالات شهرها، اشخاص و گونه‌های زیستی به طور پیش‌فرض در این ابزار گنجانده شده و با انتخاب گزینهٔ «شهرها و مکان‌های مسکونی» یا «اشخاص،..» ابزار خودش کار استخراج اطلاعات از ویکی انگلیسی را هم انجام می‌دهد. اما این ابزار قابلیت ایجاد مقالات با موضوعات دیگر را هم داراست که موضوع این راهنما است، اما کار استخراج اطلاعات و ایجاد فرمت کلی مقاله با خودِ کاربر است.
ساخت مقالات به کمک به‌ویکی‌فا انبوه به کمک الگوی شخصی ویرایش
در اینجا در قالب یک مثال ساده (ساخت مقاله برای معرفی تعدادی از کاربرانِ خوبِ ویکی‌پدیای فارسی) و سپس دو مثال واقعی چگونگی استفاده از ابزار را شرح می‌دهیم.
مقالات ساده ویرایش
فرض کنید می‌خواهیم مقالات برای کاربرانِ خوب ویکی‌فا با قالبی مشخص به کمک به‌ویکی‌فا ایجاد کنیم. برای این منظور، در ابتدا فرمت کلی مقاله را ایجاد می‌کنیم، در آن متغیرهای مقاله را به صورت شماره‌گذاری‌شده به شکل {{{1}}} و {{{2}}} و {{{3}}} الی آخر قرار می‌دهیم و آن را در زیرصفحهٔ کاربری خود ذخیره می‌کنیم. مثلاً متن می‌تواند به شکل زیر باشد:
'''{{{1}}}''' نام یکی از کاربران خوب [[ویکی‌پدیای فارسی]] است. {{{1}}} اولین ویرایش خود را در سال {{{2}}} انجام داد.
و این متن را در جایی زیر صفحه کاربری خود (مثلا کاربر:Mensis_Mirabilis/Tofawiki1) ذخیره می‌کنیم. سپس نوبت به جمع‌آوری اطلاعات می‌رسد. فهرستی از این اطلاعات را در جدولی (مثلا در اکسل) ذخیره می‌کنیم. برای مثال ما، چیزی شبیه این:
{{{1}}} |
{{{2}}}
|
|---|---|
| Ladsgroup | ۲۰۰۶ |
| Reza1615 | ۲۰۱۱ |
| Ebrahim | ۲۰۰۶ |
| Huji | ۲۰۰۶ |
| نوژن | ۲۰۰۹ |
حال صفحهٔ توفاویکی را باز می‌کنیم و گزینهٔ «شخصی (پیشرفته)» را انتخاب می‌کنیم. در قسمت «الگو برای تراگنجایش» آدرس صفحهٔ ذخیرهٔ فرمت مقاله را می‌دهیم. (در مثال ما، کاربر:Mensis_Mirabilis/Tofawiki1). سپس اطلاعات گردآوری‌شده را در کادر اصلی ابزار وارد می‌کنیم، به صورتی که متغیرها با کاراکتر انتخاب‌شده در قسمت «جداکننده» ابزار (که پیش‌فرض آن Tab است) از هم جدا شده باشند. مثلاً در مثال ما، با فرض استفاده از جداکنندهٔ Tab، اطلاعات را به صورت زیر وارد ابزار می‌کنیم:
کاربر امیر ۲۰۰۶
کاربر رضا۱۶۱۵ ۲۰۱۱
کاربر ابراهیم ۲۰۰۶
کاربر حجت ۲۰۰۶
کاربر نوژن ۲۰۰۹
که متغیرها با جداکنندهٔ Tab از هم جدا شده‌اند (وقتی از اکسل اطلاعات را به ویکی‌پدیا کپی می‌کنیم، ورودی‌ها به طور خودکار با Tab از هم جدا شده‌اند). می‌توان در ابزار به‌ویکی‌فا نوع جداکننده را چیز دیگری نظیر @ انتخاب و از آن برای ورود اطلاعات استفاده کرد:
کاربر امیر@۲۰۰۶
کاربر رضا۱۶۱۵@۲۰۱۱
کاربر ابراهیم@۲۰۰۶
کاربر حجت@۲۰۰۶
کاربر نوژن@۲۰۰۹
توجه کنید که اولین متغیر وارد شده، برای عنوان مقاله استفاده می‌شود. پس از ورود اطلاعات (و دادن آدرس صفحه برای تراگنجایش)، ابتدا بر روی «بررسی» (برای مشخص شدن ایرادات احتمالی) و سپس بر روی «درخواست» کلیک می‌کنیم. ابزار اطلاعات ما را در جاهای مشخص‌شده در الگو وارد کرده و پیش‌نمایش مقاله‌ها را به ما نشان می‌دهد (تصویر شماره ۲). با کلیک بر روی ایجاد می‌توان صفحه را ذخیره کرد، توجه کنید که هرگز برای موارد آزمایشی، بر روی دکمهٔ «ایجاد» کلیک نکنید، زیرا صفحات در فضای نام اصلی ایجاد می‌شوند.
متغیرهای شرطی ویرایش
وقتی می‌خواهیم برای تعداد زیادی عنوان، مقاله ایجاد کنیم، در اغلب موارد برای برخی اطلاعات کمتر یا بیشتر از بقیه وجود دارد. مثلاً در مثال ما، فرض کنید می‌خواهیم تاریخ مدیر شدن را ـدر صورتی که کاربر مدیر شده‌است‌ــ و تاریخ بازنشستگی کاربر را هم ـدر صورتی که کاربر بازنشسته شده‌است‌ــ را هم اضافه کنیم، برای این‌کار، متغیر سال بازنشستگی را به جای {{{3}}} به شکل شرطی وارد می‌کنیم:
{{{{{|safesubst:}}}#اگر:{{{3}}}| این کاربر در تاریخ {{{3}}} به عنوان مدیر انتخاب شد.}}{{{{{|safesubst:}}}#اگر:{{{4}}}| {{{1}}} در تاریخ {{{4}}} از مشارکت در ویکی‌فا کناره‌گیری کرد.}}
این عبارت به این معناست که اگر متغیر ۳ (یا ۴) وجود داشت و خالی نبود، این جمله را هم اضافه کن؛ بنابراین الگوی ما به صورت کاربر:Mensis Mirabilis/Tofawiki2 در می‌آید. حال اطلاعات هر کاربر را (که ۴ تا متغیر دارد) جمع‌آوری و مجددا با انتخاب جداکنندهٔ مورد نظر (مثلا@) وارد می‌کنیم:
کاربر امیر@۲۰۰۶@۲۰۱۰@
کاربر رضا۱۶۱۵@۲۰۱۱@@۲۰۱۳
کاربر ابراهیم@۲۰۰۶@@
کاربر حجت@۲۰۰۶@۲۰۱۲@
کاربر نوژن@۲۰۰۹@@۲۰۱۵
در این صورت، با کلیک روی «درخواست» متن تولیدشده برای این کاربران (به ترتیب) به صورت زیر می‌شود:
کاربر امیر نام یکی از کاربران خوب ویکی‌پدیای فارسی است. کاربر امیر اولین ویرایش خود را در سال ۲۰۰۶ انجام داد. این کاربر در سال ۲۰۱۰ به عنوان دیوان‌سالار انتخاب شد.
کاربر رضا۱۶۱۵ نام یکی از کاربران خوب ویکی‌پدیای فارسی است. کاربر رضا۱۶۱۵ اولین ویرایش خود را در سال ۲۰۱۱ انجام داد. کاربر رضا۱۶۱۵ در سال ۲۰۱۳ از مشارکت در ویکی‌فا کناره‌گیری کرد.
کاربر ابراهیم نام یکی از کاربران خوب ویکی‌پدیای فارسی است. کاربر ابراهیم اولین ویرایش خود را در سال ۲۰۰۶ انجام داد.
کاربر حجت نام یکی از کاربران خوب ویکی‌پدیای فارسی است. کاربر حجت اولین ویرایش خود را در سال ۲۰۰۶ انجام داد. این کاربر در تاریخ ۲۰۱۲ به عنوان دیوان‌سالار انتخاب شد.
کاربر نوژن نام یکی از کاربران خوب ویکی‌پدیای فارسی است. کاربر نوژن اولین ویرایش خود را در سال ۲۰۰۹ انجام داد. کاربر نوژن در تاریخ ۲۰۱۵ از مشارکت در ویکی‌فا کناره‌گیری کرد.
- توجه مهم: دقت کنید که هر سطرِ اطلاعاتی که در ابزار وارد می‌کنید، به تعداد پارامترهای استفاده شده در الگو ورودی داشته باشد. مثلاً در مثال بالا، هر سطر ۴ متغیر دارد (معادلِ ۳ تا
@) که برابر پارامترهای الگوی کاربر:Mensis Mirabilis/Tofawiki2 است. برای اطمینان از این مسئله، پیش از کلیک روی درخواست، روی دکمه «بررسی» کلیک می‌کنیم، و در صورت یکسان نبودن تعداد متغیرهای سطرهای گوناگون با هم، هشدار می‌دهد که تعداد متغیرهای سطرهای مختلف یکسان نیست.
مثال‌های دنیای واقعی ویرایش
از این ابزار قبلاً برای ساخت تعداد زیادی مقاله استفاده شده‌است. نکتهٔ مهمی که هنگام ساخت این مقالات باید توجه کرد، افزودن میان‌ویکی در پایان مقاله به صورت [[en:نام انگلیسی مقاله]] است تا ربات‌ها بتوانند مقاله را به آیتم ویکی‌داده‌اش متصل و رده‌های مرتبط را اضافه کنند. مثال‌هایی از مقالات ساخته شده به کمک این ابزار چنین است:
- مقالات سیگار
- الگوی استفاده شده: کاربر:Mensis_Mirabilis/cigarette
- جداکننده:
@ - نمونه مقالات: ساکورا (سیگار)، دث (سیگار)، ۵۲۰ (سیگار)
- مقالات هواگردها
- الگوی استفاده شده: کاربر:Mensis_Mirabilis/aircraft2
- نمونه اطلاعات ورودی:
آرادو آر ۲۳۴@Arado_Ar_234@File:Arado 234B 1.jpg@عملیات شناسایی هوایی jet بمب‌افکن@آرادو فلوکتسایک‌ورک@والتر بلومه@15 June 1943@September 1944@@نیروی هوایی آلمان نازی@@214@@@@//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Arado_Ar_234&oldid=829870249 - جداکننده:
@ - نمونه مقالات: آرادو آر ۶۸، آرادو آر ۲۳۲، کای-۴۳ هایابوسا
مقالات بسیاری نظیر ایستگاه‌های قطارها، موتورهای هواگردها و خودروها، بِرَندهای گوناگون، شرکت‌ها و … به کمک این ابزار قابل ساخت است.
استخراج اطلاعات از ویکی انگلیسی ویرایش
برای آماده‌سازی اطلاعات راه‌های زیادی نظیر استخراج دستی اطلاعات وجود دارد، اما برای استخراج خودکار اطلاعات از ویکی انگلیسی می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از کد boxfinder.py (راهنمای کامل)
- استفاده از کتاب‌خانهٔ پایتون mwparserfromhell در کنار pywikibot برای خواندن اطلاعات Infoboxها از مقالات متناظر در ویکی انگلیسی
- کوئری گرفتن از وب‌سایت‌هایی نظیر دی‌بی‌پدیا که از قبل اطلاعات همه مقالات را استخراج و دسته‌بندی کرده‌اند.
- کمک گرفتن از کاربران دیگر، مثلاً در ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه/فنی
جستارهای وابسته ویرایش
- صفحه‌ی ابزار
- راهنما:ابزار/به ویکی‌فا
- ویکی‌پدیا:درخواست ایجاد مقاله (رباتیک) (با وجود ابزار «به ویکی‌فا» دیگر استفاده نمی‌شود)