ساتراپ

ساتراپ شکل یونانی‌شدهٔ واژهٔ خشتر پاون (به معنای نگهبان قلمرو)(به پارسی باستان: xšaθrapāwn) است که در زمان هخامنشیان به فرماندار یا استاندار یکی از بخش‌های شاهنشاهی گفته می‌شد.مثلا ساتراپ ایلام که همان خوزستان است.

ساتراپی های شاهنشاهی هخامنشی

ساتراپ‌های شاهنشاه هخامنشی

ریشه‌شناسی

واژهٔ خشترپاون از پارسی باستان، در پهلوی شَترپان و در زبان پارسی نو به شکل شَهربان درآمده است که این واژه در زبان یونانی به ساتراپ تبدیل شده‌است (Satrap). شهربان به چم(معنی) استاندار به کار می‌رفته‌ است و واژه عربی شرطة به معنی شهربان و پلیس از همین واژه پهلوی «شَتر» به معنی «شهر» گرفته شده است. شرطة همچنین نام بخشی از شهر بغداد است.

اسکندر و سلوکوس (۳۱۲–۲۸۱ پیش از میلاد) جانشین او نیز سرزمین‌های خود را به شهربانی‌های فراوانی بخش کرده بودند. سرزمین‌های سلوکوس ۷۲ بخش و برای هر کدام یک شهربان برگمارد ولی شهربانی‌های او کوچک‌تر از شهربانی‌های هخامنشی و اسکندر بوده است.

در دوران سلوکیان

از سال ۳۳۰ تا ۳۲۸ پیش از میلاد شماری از ایرانیان توسط اسکندر به عنوان ساتراپ گمارده می‌شوند و برخی از فرماندهان ایرانی در ارتش اسکندر مشغول به کار می‌گردند. به این ساتراپ‌ها، فَرَتَرَکه گفته می‌شد.