ساتراپ

ساتراپ شکل یونانی‌شدهٔ واژهٔ خشتر پاون (به پارسی باستان: xšaθrapāwn) است که در زمان هخامنشیان به فرماندار یا استاندار یکی از بخش‌های شاهنشاهی گفته می‌شد.مثلا ساتراپ ایلام،که همان خوزستان است.

ساتراپی‌های شاهنشاهی هخامنشی

سی شهربانی‌ ایران بر پایه سنگ‌نوشته دیو خشایارشا

ساتراپ‌های شاهنشاه هخامنشی

ریشه‌شناسی

واژهٔ خشترپاون از پارسی باستان، در پهلوی به شکل شَهرَب و در زبان پارسی نو نیز شَهرَب (به معنی شهربان)، درآمده‌است. شهرب به چم(معنی) استاندار به کار می‌رفته‌است. این واژه در زبان یونانی به ساتراپ تبدیل شده‌است (Satrap). اسکندر و سلوکوس (۳۱۲–۲۸۱ پیش از میلاد) جانشین او نیز سرزمین‌های خود را به شهربانی‌های فراوانی بخش کرده بودند. سرزمین‌های سلوکوس ۷۲ بخش و برای هر کدام یک شهربان برگمارد ولی شهربانی‌های او کوچک‌تر از شهربانی‌های هخامنشی و اسکندر بوده است.

در دوران سلوکیان

از سال ۳۳۰ تا ۳۲۸ پیش از میلاد شماری از ایرانیان توسط اسکندر به عنوان ساتراپ گمارده می‌شوند و برخی از فرماندهان ایرانی در ارتش اسکندر مشغول به کار می‌گردند. به این ساتراپ‌ها، فَرَتَرَکه گفته می‌شد.