ساتوشی کن

ساتوشی کُن (به ژاپنی: 今 敏 Kon Satoshi) (زاده ۱۲ اکتبر ۱۹۶۳ - درگذشته ۲۴ اوت ۲۰۱۰) کارگردان، انیماتور، فیلم‌نامه‌نویس و هنرمند مانگا ژاپنی اهل ساپورو، هوکایدو و عضو انجمن سازندگان انیمیشن ژاپن (JAniCA) بود. از وی به عنوان کارگردان نابغه دنیای انیمیشن یاد می‌شود. تمام فیلم‌هایی که کن در دوران حیاتش کارگردانی کرده بود در استودیوی مدهاوس ساخته شده‌اند.

ساتوشی کُن
زادهٔ	۱۲ اکتبر ۱۹۶۳ ساپورو، ژاپن
درگذشت	۲۴ اوت ۲۰۱۰ (۴۶ سال) توکیو
علت مرگ	سرطان لوزالمعده
دیگر نام‌ها	Yoshihiro Wanibuchi
محل تحصیل	Musashino Art University
پیشه	پویانما، کارگردان فیلم، فیلم‌نامه‌نویس، مانگاکا
سال‌های فعالیت	۱۹۸۴ تا ۲۰۱۰
شناخته‌شده برای	پرفکت بلو، بازیگر هزاره، پدرخوانده های توکیو، عامل پارانویا (انیمه)، پاپریکا
همسر(ها)	کیوکو کُن (۲۰۱۰ تا مرگ او)
وبگاه	konstone.s-kon.net

زندگی‌نامه

طراحی مانگا

ساتوشی کن در سال ۱۹۸۲ وارد رشته طراحی گرافیک در دانشگاه هنر موساشینو (Musashino) شد. در دوران کالج، کن اولین کار خود را به عنوان یک هنرمند مانگا با مانگای کوتاه Toriko (1984) انجام داد و در دهمین دوره جوایز سالانه Tetsuya Chiba که توسط مجله جوان Kodansha برگزار می‌شد، نایب قهرمان شد. پس از آن، او دستیار کاتسوهیرو اوتومو (کارگردان انیمه آکیرا) شد. پس از فارغ‌التحصیلی از کالج در سال ۱۹۸۷، کن مانگای تک جلدی Kaikisen (1990) را نوشت و بر روی فیلمنامه فیلم لایو اکشن اوتومو کار کرد.

در سال ۱۹۹۱، کن برای اولین بار به عنوان انیماتور و طراحی پس زمینه برای فیلم Roujin Z که توسط Otomo نوشته شده بود، کار کرد. او در سال ۱۹۹۲ انیمه خاطرات (فیلم کوتاه: گل رز مغناطیسی) را فیلمنامه‌نویسی و صفحه آرایی کرد که در سال ۱۹۹۵ منتشر شد. کن در سال ۱۹۹۳ یکی از پنج هنرمند طراح در فیلم Patlabor2:The Movie اثر مامورو اوشی (کارگردان انیمه شبح درون پوسته) بود.

او اولین تجربه کارگردانی خود را با ساختن قسمت ۵ ام از مجموعه سریالی ماجراجویی عجیب و غریب جوجو در سال ۱۹۹۳–۱۹۹۴ آغاز کرد و فیلمنامه و طراحی آن را انجام داد. سپس کن با مامورو اوشی روی مانگای Seraphim: Wings of 266,613,336 که توسط Oshii نوشته و توسط Kon کشیده شده بود کار کرد. این مانگا در سال ۱۹۹۴ در مجله ماهانه انیمیشن Animage پخش شد. با این حال با پیشرفت مجموعه، نظرات کن و اوشی تقسیم شد و سریال متوقف شد و ناتمام به پایان رسید.

پس از آن، به کار خود به عنوان یک هنرمند مانگا پایان داد و خود را وقف ساخت و کارگردانی انیمه کرد.

کارگردانی

پرفکت بلو

در سال 1997، کن شروع به کارگردانی بر روی اولین اثر سینمایی خود یعنی آبی کامل (بر اساس رمان یوشیکازو تاکوچی به همین نام) کرد. از این انیمه به عنوان تاریک ترین انیمیشن تاریخ سینما یاد میشود. این اولین فیلم کن بود که توسط Madhouse تولید شد. تهیه کننده فیلم ماسائو مارویاما از او دعوت کرد زیرا او اپیزودی را که کن در ماجراجویی عجیب و غریب جوجو کارگردانی کرده بود، دوست داشت. Kon در ابتدا از فیلمنامه اولیه بر اساس نسخه اصلی ناراضی بود و درخواست کرد که تغییراتی در آن ایجاد کند. با اجازه نویسنده اصلی، یوشیکازو تاکوچی، کن میتوانست تا هر تغییری را که می‌خواهد ایجاد کند ولی سه عنصر اصلی رمان («بُت»، «وحشت» و «استاکر») را حفظ کند. فیلمنامه توسط سادایوکی مورایی نوشته شد که در ایده مرزی مبهم بین دنیای واقعی و تخیل کار میکرد.

بازیگره هزاره

دومین انیمه سینمایی ساتوشی کن در سال 2001 ساخته شد و در سال 2002 اکران عمومی شد. بازیگر هزاره درباره بازیگری بازنشسته و پیر است که به طور مرموزی در اوج حرفه خود از دنیای بازیگری خداحافظی کرده است. این فیلم با داشتن بودجه ای مشابه با پرفکت بلو توانست موفقیت مالی بیشتری نسبت به آن کسب کند. فیلمنامه اثر توسط سادایوکی مورایی نوشته شد که از یک ارتباط منحصر بفرد میان خاطره و واقعیت حرف میزند.

پدرخوانده های توکیو

سال 2003 سومین فیلم کن به نام پدرخوانده‌های توکیو ساخته و اکران شد. داستان فیلم درباره سه نفر از افراد بی خانمان در شهر توکیو است که در شب کریسمس نوزادی را پیدا میکنند و به دنبال خانواده اش میگردند. هزینه ساخت فیلم بیشتر از دو فیلم قبلی کن بود. محوریت داستان موضوع بی خانمان و رها شدن با ژانر کمدی-درام است. فیلمنامه آن توسط کیکو نوبوموتو نوشته شد.

عامل پارانویا

در سال 2004، کن سریال تلویزیونی 13 قسمتی عامل پارانویا را منتشر کرد، که در آن کن به موضوع آمیختگی تخیل و واقعیت، و همچنین کار در موضوعات اجتماعی بازنگری می‌کند. این سریال به خاطر مجموعه ای از ایده‌های استفاده نشده برای داستان‌هایی که کن احساس می‌کرد خوب بودند، اما در هیچ یک از فیلم های او قرار نگرفته بودند، ایجاد شد.

پاپریکا

پاپریکا پس از چندین سال برنامه ریزی و همچنین تعویق افتادن پروژه، در سال 2006 ساخته شد. داستان بر شکل جدیدی از روان درمانی روایت میشود که در آن روانشناسان از تجزیه و تحلیل رویا برای درمان بیماران استفاده میکنند. فیلم با بودجه ای برابر با پدرخوانده های توکیو فروش بیشتری را نسبت به آن تجربه کرد و در گیشه موفق عملکرد کرد. فیلم‌نامه این فیلم توسط سِیشی میناکامی و ساتوشی کن بر اساس رمانی به همین نام (1993) از یاسوتاکا سوتسویی به رشته تحریر درآمده است. مانند کار های قبلی کن فیلم به در هم تنیدگی رویا و واقعیت اشاره دارد.

مرگ

در ماه مه ۲۰۱۰ تشخیص داده شد که ساتوشی کن مبتلا به سرطان لوزالمعده است. او تصمیم گرفت باقی عمر خود را در خانه بگذراند. کن در ۲۴ آگوست ۲۰۱۰ در سن ۴۶ سالگی در گذشت. پس از مرگش، از وی در میان وداع های دوست داشتنی در سال ۲۰۱۰ در نشریه تایم نام برده شد.

سبک شناسی

مضمون «آمیختگی رویا و واقعیت» کلیدواژه‌ای است که نماد آثار ساتوشی کن میباشد و او بارها و بارها در هر یک از آثارش با رویکردهای گوناگون رابطه «رویا و واقعیت» را به تصویر می‌کشد در آبی تمام عیار، بازیگر هزاره و پاپریکا، مرز بین رویا و واقعیت را به تدریج محو کرد و شخصیت ها به صورت رفت و برگشتی بین رویا و واقعیت به تصویر کشیده شدند. در نگاه اول، به نظر نمی‌رسد که پدرخوانده‌های توکیو با موتیف «رویا و واقعیت» سر و کار داشته باشد، اما ابزاری دارد که در آن «رویا» و «معجزه و تصادف» به‌طور متوالی وارد زندگی واقع‌گرایانه مردم می‌شود.

دین دبلوا در مورد او میگوید: ((ساتوشی کن از رسانه ای که با دست طراحی شده بود برای کشف ننگ های اجتماعی و روان انسان ها استفاده کرد و پیچیدگی های ما را به روش هایی که ممکن بود در فیلم لایو اکشن شکست بخورد، نمایش داد. کن در استفاده از موضوعات بالغ یا حساسیت‌های لایو اکشن در آثارش ابایی نداشت، و فیلم‌های او همیشه به عنوان یک اثر جذاب بین انیمیشن ها و دنیایی که ما می‌شناسیم باقی خواهند ماند.))

میراث

ساتوشی کن حتی پس از مرگش تأثیر زیادی بر بسیاری از کارگردانان تأثیرگذار در سراسر جهان داشته است. بسیاری از هنرمندان و منتقدان تحت تأثیر بیان بصری واقع گرایانه و تدوین های زنده او قرار گرفته اند. تأثیر کن بر فیلمسازان خارجی بیشتر از ژاپن بوده است. کارگردان هایی مطرحی همچون دارن آرونوفسکی و گیرمو دل تورو علاقه خود را به آثار کن ابراز کردند.

دارن آرنوفسکی، فیلمساز برجسته آمریکایی، یکی از کارگردانانی بود که به شدت تحت تأثیر کن، به ویژه پرفکت بلو قرار گرفت. در مصاحبه ای با Kon در سال 2001، به او گفت: که هر صحنه ای در مرثیه‌ای بر یک رؤیا که به نظر می رسد تحت تأثیر پرفکت بلو باشد، ادای احترامی است به ساتوشی کن، و او هنوز هم می خواهد یک نسخه لایو اکشن از پرفکت بلو بسازد. فیلم قوی سیاه در سال 2010 با الهام از آبی تمام‌عیار ساخته شد.

همچنین فیلم تلقین ساخته کریستوفر نولان در سال 2010 با الهام از انیمه پاپریکا ساخته شده است که شباهت های چشمگیری بین این دو اثر وجود دارد.

در سال 2021، مستندی از زندگی نامه ساتوشی کن به کارگردانی پاسکال-الکس وینسنت ساخته شد و در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۱ به نمایش در آمد.

فیلم‌شناسی

نویسندگی

• خاطرات (اپیزودِ رز مغناطیسی) - 1995

کارگردانی

• ماجراجویی عجیب و غریب جوجو (اپیزودِ ۵) - 1994
• پرفکت بلو - 1997
• بازیگر هزاره - 2001
• پدرخوانده‌های توکیو - 2003
• عامل پارانویا (سریال ۱۳ قسمتی) - 2004
• پاپریکا - 2006
• آنی*کوری۱۵ انیمه کوتاه (اپیزودِ صبح بخیر) - 2008
• ماشین رویا (ناتمام ماند) - 2010

مستند

• Satoshi Kon: The Illusionist

(ساتوشی کن: رویا پرداز - 2021)

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Satoshi Kon». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ ژوئیهٔ ۲۰۰۹.

今敏 (Satoshi Kon) at the Japanese Movie Database (in Japanese)

پیوند به بیرون

• ساتوشی کن در IMDb
• https://filmcolossus.com/