سلیمان‌تپه (ایلام)

سلیمان‌تپه
سلیمان‌تپه
نام	سلیمان‌تپه
کشور	ایران
استان	ایلام
اطلاعات اثر
نام‌های دیگر	زیرزیر تپه
نوع بنا	تپه باستانی
دیرینگی	ایلامیان
مالک فعلی اثر	عراق
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱
تاریخ ثبت ملی	۲۴ شهریور ۱۳۱۰
	[[File: میمک گدار خوش تورساق; گوار خوش سلیمان‌تپه (ایلام) (ایران)\|{{{اندازه پایه}}}px\|alt=]] رودخانهٔ طورسک یا گدار خوش و کوه میمک

سلیمان‌تپه یا زیرزیر تپه از دوره ایلامیان و امروزه درون مرز عراق قرار گرفته است.^[۲] مدیر کل ادارهٔ عتیقات ایران، آندره گدار این تپهٔ باستانی را در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱ به‌عنوان نخستین اثر ملی ایران به ثبت رساند، و وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه این ثبت را در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ تأیید کرد. در این سند سلیمان‌تپه در کنار رودخانهٔ طورسَک پشت‌کوه لرستان ثبت شده‌است. این اثر باستانی به عقیدهٔ ژاک دو مورگان از دورهٔ ایلامیان است.^[۳] گُدارِ خوش،^[۴] نام دیگر رودخانهٔ طورسک^[۵]^[۶] است. این رود^[۷] در خط مرزی دو دهستان بولی و هجداندشت^[۴] از میان رشته‌کوه سرازیر و در بالای قلعهٔ زیرزیر تپه چند شاخه می‌شود، که پرآب‌ترین شاخهٔ آن طورسَک نام دارد.^[۸] این منطقه جزو نواحی محروم کشور محسوب شده است.^[۹]

سلیمان‌تپه، تل بکسایه و سبعات خزیر در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ثبت شدند، اما در سال‌های بعد، با تغییر مرز ایران و عراق، از استان ایلام جدا شده و هم‌اکنون جزو محدوده خاک کشور عراق قرار گرفته‌اند.^[۱۰]ژاک دو مورگان در کتابش هر سه این آثار را متعلق به تمدن ایلام می‌داند اما کارشناس ایرانی ثبت کننده این اثر عقیده داشته‌است که سبعات خزیر برخلاف دو اثر دیگر ایلامی نیست بلکه به تمدن گابالو (به انگلیسی: Gambulu) تعلق دارد. این آثار به هنگام ثبت واقع در استان ایلام (پشتکوه) در ایران قلمداد شده‌اند ولی هم‌اکنون در ایران قابل شناسایی نیستند و به دلایل نامعلومی درون کشور عراق قرار گرفته‌اند. این نقاط که بسیار نزدیک به مرز دو کشور بوده‌اند احتمال دارد با علامت‌گذاری مجدد مرز زمینی به‌دنبال عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر یا اجرا نشدن کامل قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت در مورد تعیین مرزها، از محدوده خاک ایران خارج شده باشند. برخی باستان‌شناسان مدعی‌اند در میان این آثار محل تقریبی سلیمان‌تپه را روی نقشه پیدا کرده‌اند ولی این مکان پوشیده از مین است و هیچ باستان‌شناسی جرات نزدیک شدن بدان را ندارد.^[۱۱]

به گزارش ژورنال انجمن جغرافیایی پادشاهی لندن به سال ۱۸۴۶، در میان بدره و مندلی رود آب تورسک^[۱۲] جریان دارد. در کنارهٔ رود طورسک برآمدگیهایی کوچک و ویرانه‌هایی بود که نام این رود از آن‌ها گرفته شده‌بود.^[۱۳]

ترساق همچنین منطقه‌ای در استان دیاله بین زرباطیه و مندلی است.^[۱۴] در همین گستره شهری به نام تورساق^[۱۵]^[۱۶] و رودخانه‌ای به نام تُرساق^[۱۷] (رود گوار خوش)^[۱۸] وجود دارد.

آلبرت اومستد اظهار نموده‌است که زیرزیر تپه محل دورایلو (به انگلیسی: Dur ilu) باستانی است.^[۱۹]

در همین زمینه

پیوند به بیرون

ISS037-E-13024: تصویر ماهواره‌ای از پشت‌کوه، مرز میمک، ۲۳ مهر ۱۳۹۲^[۲۰]

منابع

↑ کد عارضه ۴۰۸۴۵۹، پایگاه ملی نام‌های جغرافیایی ایران، سازمان نقشه‌برداری کشور ۳۳°۳۶′۱۱″ شمالی ۴۵°۵۴′۲۳″ شرقی / ۳۳٫۶۰۳۰۶°شمالی ۴۵٫۹۰۶۳۹°شرقی / 33.60306; 45.90639 (کوه میمک)
↑ «قرار گرفتن اولین اثر ثبت شده ملی ایران در خاک عراق». قدس آنلاین | پایگاه خبری - تحلیلی. ۲۰۱۱-۰۷-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۴.
↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۹.
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ کد عارضه ۴۰۷۵۰۳، پایگاه ملی نام‌های جغرافیایی ایران، سازمان نقشه‌برداری کشور ۳۳°۲۹′۴۲″ شمالی ۴۵°۵۲′۲۰″ شرقی / ۳۳٫۴۹۵۰۰°شمالی ۴۵٫۸۷۲۲۲°شرقی / 33.49500; 45.87222 (رود گدار خوش)
↑ Persia, Geographical Handbook Series. Naval Intelligence Division. ۱۹۴۵. ص. ۷۹.
↑ Naval Intelligence Division (2014). Iraq & The Persian Gulf (به انگلیسی). Routledge. p. 69.
↑ «NI 38-11 Ilam, Iran; Iraq». Defence Mapping Agency USA, The University of Texas at Austin. ۱۹۹۱. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷.
↑ Billerbeck، Adolf (۱۸۹۸). Das Sandschak Suleimania und dessen persische Nachbarlandschaften zur babylonischen and assyrischen Zeit. Leipzig: Pfeiffer. ص. ۱۱۵.
↑ همشهری. «آشنایی با سلیمان تپه - ایران».
↑ "پیگیری طرح تعطیلات زمستانی/ارائه خدمات به آثار ایران در عراق - خبرگزاری مهر - اخبار ایران و جهان". Mehr News Agency. 2018-01-11. Retrieved 2018-02-06.
↑ «خبرگزاری میراث». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۳.
↑ Ab Tursak
↑ The Journal of the Royal Geographical Society. ج. ۱۶. Royal Geographical Society. ۱۸۴۶. ص. ۷۱.
↑ «بررسی اسنادی کشمکش‌های والیان پشتکوه (ایلام) با حکومت عثمانی» (PDF). فصلنامهٔ گنجینهٔ اسناد. ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۰ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷.
↑ «Tursāq: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷. ۳۳°۲۷′۰۰″ شمالی ۴۵°۴۷′۰۰″ شرقی / ۳۳٫۴۵۰۰۰°شمالی ۴۵٫۷۸۳۳۳°شرقی / 33.45000; 45.78333 (شهر تورساق)
↑ «Tursak: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷.
↑ «Rūd-e Torsāq: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷. ۳۳°۲۰′۰۰″ شمالی ۴۵°۴۵′۰۰″ شرقی / ۳۳٫۳۳۳۳۳°شمالی ۴۵٫۷۵۰۰۰°شرقی / 33.33333; 45.75000
↑ «Guwār Khush: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷.
↑ Olmstead, Albert Ten Eyck (1908). "Western Asia in the days of Sargon of Assyria". Western Asia in the days of Sargon of Assyria, 722-705 B.C. A study in oriental history. Thesis (Ph. D.)--Cornell University. Lancaster, Pa. : New Era Printing Company. p. 4. Retrieved 2018-02-06.
↑ در بالای تصویر دو خط‌الرأس کمانی دیده می‌شود. خط‌الرأس کمانی دست راستی کوه میمک، و در سمت چپ آن رود گدار خوش جاری است.

[MEY-1] کد عارضه ۴۰۸۴۵۹، پایگاه ملی نام‌های جغرافیایی ایران، سازمان نقشه‌برداری کشور ۳۳°۳۶′۱۱″ شمالی ۴۵°۵۴′۲۳″ شرقی / ۳۳٫۶۰۳۰۶°شمالی ۴۵٫۹۰۶۳۹°شرقی / 33.60306; 45.90639 (کوه میمک)

[2] «قرار گرفتن اولین اثر ثبت شده ملی ایران در خاک عراق». قدس آنلاین | پایگاه خبری - تحلیلی. ۲۰۱۱-۰۷-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۴.

[IRAN-3] «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۹.

[GOD-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ کد عارضه ۴۰۷۵۰۳، پایگاه ملی نام‌های جغرافیایی ایران، سازمان نقشه‌برداری کشور ۳۳°۲۹′۴۲″ شمالی ۴۵°۵۲′۲۰″ شرقی / ۳۳٫۴۹۵۰۰°شمالی ۴۵٫۸۷۲۲۲°شرقی / 33.49500; 45.87222 (رود گدار خوش)

[NAVAL-5] Persia, Geographical Handbook Series. Naval Intelligence Division. ۱۹۴۵. ص. ۷۹.

[ROUT-6] Naval Intelligence Division (2014). Iraq & The Persian Gulf (به انگلیسی). Routledge. p. 69.

[TEXAS-7] «NI 38-11 Ilam, Iran; Iraq». Defence Mapping Agency USA, The University of Texas at Austin. ۱۹۹۱. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷.

[BILL-8] Billerbeck، Adolf (۱۸۹۸). Das Sandschak Suleimania und dessen persische Nachbarlandschaften zur babylonischen and assyrischen Zeit. Leipzig: Pfeiffer. ص. ۱۱۵.

[9] همشهری. «آشنایی با سلیمان تپه - ایران».

[Mehr_News_Agency_2018-10] "پیگیری طرح تعطیلات زمستانی/ارائه خدمات به آثار ایران در عراق - خبرگزاری مهر - اخبار ایران و جهان". Mehr News Agency. 2018-01-11. Retrieved 2018-02-06.

[11] «خبرگزاری میراث». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۳.

[12] Ab Tursak

[LON-13] The Journal of the Royal Geographical Society. ج. ۱۶. Royal Geographical Society. ۱۸۴۶. ص. ۷۱.

[GANJ-14] «بررسی اسنادی کشمکش‌های والیان پشتکوه (ایلام) با حکومت عثمانی» (PDF). فصلنامهٔ گنجینهٔ اسناد. ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۰ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷.

[TURSAQ-15] «Tursāq: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷. ۳۳°۲۷′۰۰″ شمالی ۴۵°۴۷′۰۰″ شرقی / ۳۳٫۴۵۰۰۰°شمالی ۴۵٫۷۸۳۳۳°شرقی / 33.45000; 45.78333 (شهر تورساق)

[TURSAK-16] «Tursak: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷.

[RUD-17] «Rūd-e Torsāq: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷. ۳۳°۲۰′۰۰″ شمالی ۴۵°۴۵′۰۰″ شرقی / ۳۳٫۳۳۳۳۳°شمالی ۴۵٫۷۵۰۰۰°شرقی / 33.33333; 45.75000

[GWU-18] «Guwār Khush: Iraq». National Geospatial-Intelligence Agency, Bethesda, MD, USA. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۷.

[19] Olmstead, Albert Ten Eyck (1908). "Western Asia in the days of Sargon of Assyria". Western Asia in the days of Sargon of Assyria, 722-705 B.C. A study in oriental history. Thesis (Ph. D.)--Cornell University. Lancaster, Pa. : New Era Printing Company. p. 4. Retrieved 2018-02-06.

[20] در بالای تصویر دو خط‌الرأس کمانی دیده می‌شود. خط‌الرأس کمانی دست راستی کوه میمک، و در سمت چپ آن رود گدار خوش جاری است.

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]