شهرستان آبادان

شهرستان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خوزستان
مرکز	آبادان
سال شهرستان شدن	۱۳۲۱^[۱]
مردم
جمعیت	۲۹۸٬۰۹۰ نفر^[۲]
تراکم جمعیت	۱۰۶ نفر بر کیلومتر مربع
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۵۳۸ کیلومتر مربع
شهرها
آبادان، اروندکنار ، چویبده
تعداد بخش‌ها
بخش مرکزی، بخش اروندکنار

شهرستان آبادان یکی از معروفترین شهرستان‌های ایران در جنوب غربی ایران است. این شهرستان با شهرستانهای خرمشهر، شادگان و ماهشهر هم‌مرز است. مرکز شهرستان آبادان شهر آبادان است. جنوب این شهرستان را خلیج فارس در بر می‌گیرد. جمعیت این شهرستان طبق آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۸۳۶۰۱ نفر و سال۱۳۹۶ بالغ بر ۲۷۱۴۸۴ و در سال ١٣٩٥بالغ بر ۳۰۰۰۰۰ بوده‌است اکثر جمعیت آبادان قوم بومی آبادان، عرب ها و بوشهریها، لرها و عشایر مختلف تشکیل میدهند.

آبادان با مساحت ۲۰۶۳ هکتار در جنوب باختری استان خوزستان جای گرفته‌است. این شهر با وجود پالایشگاه نفت، کارخانه پتروشیمی، و دسترسی به آب‌های آزاد نقش مهمی در اقتصاد کشور بازی می‌کند. آبادان پر آب‌ترین شهر استان خوزستان است که دو رود اروند و بهمنشیر در آن جاری است.

رشد این شهر به دلیل وجود پالایشگاه بزرگ نفت، بر پایه اصول شهر سازی بوده‌است، چیزی که مرکز استان در دهه‌های اخیر از آن بی بهره بوده‌است. این شهر با بهره‌گیری از فرودگاه بین‌المللی، ایستگاه فرستنده رادیو، و تلویزیون با برنامه‌های برون مرزی، و دانشکده نفت، سال‌ها پیش از جنگ ایران و عراق، از مهمترین، زیباترین، و خاطره انگیزترین شهرهای ایران به شمار می‌رفت.

نخستین فرستنده تلویزیونی آبادان در اسپند ۱۳۳۸ خورشیدی و تلویزیون ملی ایران در این شهر در سال ۱۳۴۹ برپا شد. دانشکده نفت آبادان در سال ۱۳۱۸ خورشیدی، سینما شیرین در سال ۱۳۱۰ سینما تاج (سینما نفت) در سال ۱۳۲۴ و ساختمان یادمانی موزه آبادان در سال ۱۳۴۱ خورشیدی ساخته شدند.

آبادان، در پی جنگ مورد یورش سنگین عراق قرار گرفت و پس از ویرانی‌های فراوان پس از عملیات بزرگ ثامن الائمه این شهر از محاصره آزاد شد. پس از اینکه لشکر ۷۷ خراسان باکمک واحدهای دیگر محاصره آبادان را شکست، لقب پیروز به لشکر ۷۷ خراسان اعطا شد و نام آن رسماً به لشکر ۷۷ پیروز خراسان تغییر کرد.^[۳]

مکان‌های مهمویرایش

پالایشگاه نفتویرایش

رونق آبادان و گسترش آن تا به امروز به صنعت نفت مدیون است پس از یافت نخستین میدان نفتی در مسجدسلیمان، در سال ۱۲۸۷ خورشیدی، منطقه آبادان به لحاظ داشتن آب کافی برای عملیات پالایش و دسترسی مناسب به آب‌های آزاد در خلیج پارس، جایگاه مناسبی برای ساخت پالایشگاه شناخته شد. از این رو ویلیام دارسی انگلیسی، فرستاده شرکت هندخاوری یک هکتار زمین در آبادان خریداری نمود و در سال ۱۲۹۸ خورشیدی، پالایشگاه آبادان بنیاد نهاده شد.

در فاصله یک سال از آغاز ساخت و ساز پالایشگاه، ساخت نخستین واحد مسکونی در شهر آبادان آغاز شد و به این ترتیب شهرنشینی در این جزیره آرام رو به پیشرفت نهاد. با آغاز بهره‌برداری از پالایشگاه، جمعیت زیادی از سراسر کشور به این شهر کوچ کردند و تا سال ۱۳۳۵ خورشیدی، جمعیت این شهر برابر با ۲۲۶۰۰۰ نفر شد که پس از تهران، بزرگترین شهر ایران محسوب می‌شد. با افزایش تولید پالایشگاه در سال ۱۳۲۴ خورشیدی، تبدیل به بزرگترین پالایشگاه نفت جهان شد

اروندرودویرایش

بزرگترین جزیره اروندرود آبادان است. دیگر بنادر اروندرود خرمشهر، خسروآباد، و اروندکنار هستند. اروندرود از به هم پیوستن دو رود دجله و فرات در ۱۵۰ کیلومتری شمال بصره، جایی در سمت راست جزیره‌های مجنون، تشکیل می‌شود. اروندکنار از این محل به سمت جنوب ایران امتداد یافته و مرز مشترک ایران و عراق را تشکیل می‌دهد. درازی اروندرود ۱۷۵ کیلومتر و پهنای آن از ۱۲۰ تا ۵۰۰ متر می‌باشد.

موزه آبادانویرایش

در سال ۱۳۴۰، علی هانیبال در راه اندازه موزه آبادان با شرکت نفت همکاری نمود، گنبد مخروطی این موزه با بلندی ۲۲٫۵ متر، از گنبد آرامگاه دانیال نبی در شوش الگو گرفته‌است. آثاری از شوش باستان، دوره‌های صفوی و قاجاری شامل ظروف مفرغی، تندیس جانداران، و ابزار گوناگون، در این موزه به نمایش در آمده‌است.

مسجد رنگونی‌هاویرایش

مسجد رنگونی‌ها به دست کارگران پاکستانی پالایشگاه آبادان در سال ۱۲۹۹ خورشیدی در زمین‌های شرکت نفت ساخته شد. رنگون، پایتخت کشور برمه‌است. ملوانان و مسافران کشتی‌های خارجی بسیاری در این مسجد نماز خوانده‌اند. این بنا با قدمت ۸۸ سال دارای شبستان، حیاط اصلی، و موذنه‌است. این مسجد به مسلمانان اهل سنت حنفی مذهب تعلق داد؛ متولی مسجد شیخ عبدالرشید مندل بود و امامین جماعت آن، شیخ قادری هندی، حاج آقا رنگونی و سپس محمد اسلم راجا بودند. در آرایه‌های این مسجد از طرح‌های گچ بری برجسته به صورت روکش سیمانی استفاده شده‌است.

یاقوت حموی جزیره بزرگ را که بین دو شط یعنی اروندرود و کارون واقع شده، «میان رود» نام داده‌است.^[۴]

تقسیمات کشوریویرایش

شهرستان آبادان در سال ۱۳۲۱ تأسیس شده‌است.^[۱] این شهرستان در سال ۱۳۹۵ دارای دو بخش مرکزی و اروندکنار بود. در حال حاضر، شهرستان آبادان دارای دو بخش، شش دهستان و سه شهر است:^[۵]