شیرخان ناشر
شیرمحمدخان خروتی مشهوربه شیرخان ناشر متولد ۱۲۵۶ هجری شمسی ۱۸۷۷میلادی در ولسوالی قره باغ ولایت غزنی و درسال ۱۳۱۸ هجری شمسی ۱۹۳۹ میلادی به عمر ۶۲ سالگی وفات نمود. شیرخان نسبت اینکه ۷۵ کتاب ورسانه را در مورد تاریخ و تعلیم تربیه ترجمه و نگاشته بود امان‌الله شاه تخلص اورا ناشرگذاشت. شیرخان فاتع قطغن زمین (بغلان قندوز تخار و بدخشان) بوده این سرزمین را از دست لشکریان بچه سقاوحبیب‌الله کلکانی آزاد ساخت. در سال ۱۳۰۹ نایب‌الحکومه سمت قطغن مقرر گردیده برای مدت ۷ سال درین پست ایفای وظیفه نمود.
شیرخان ناشر | |
|---|---|
 | |
| والی پیشین قندوز | |
| دوره مسئولیت ۱۳۰۹ شمسی – ۱۳۱۸ شمسی | |
| رئیس‌جمهور | ظاهرشاه |
| ولایت قندوز | |
| دوره مسئولیت ۱۳۰۹ – ۱۳۱۸ | |
| رئیس‌جمهور | ظاهرشاه |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | شیرمحمد خروتی الگو:۱۲۶۵ شمسی ولسوالی قره باغ، ولایت غزنی |
| ملیت | افغان |
| پیشه | سیاستمدار و سرکرده قوم خروتی |
| قومیت | پشتون |
| لقب(ها) | شیرخان ناشر |
| فرمانده و والی قطغن و قندوز | |
زندگی‌نامه
ویرایششیر محمد خان خروتی در اصل یکی از رهبران و خوانین مشهور قبیله خروت قوم غلجی بود که به شیرخان ناشر معروف بود. پدر او محمد گل خان افغان از خوانین غزنی بود. پدر او روشنفکر و توجه خاص به پسرش شیرخان داشته توانست شیرخان را با سواد تربیه کند. شیرخان در سن جوانی از قره باغ غزنی به هند رفت ودر آنجا به تجارت پرداخت وسپس از هند به آسیای مرکزی وروسیه به شغل تجارت پرداخت. او پس از استرداد استقلال افغانستان در سال ۱۲۹۸ ه.ش بخش بزرگ از دارایی خودرا به ترجمه انتشار کتابها تخصیص داده بود. اودرسمرقند کتابهای کمیاب دینی وتاریخی را دست یاب و محررین فارسی‌زبان را استخدام نمود تا آنهارا بفارسی برگردانند. وقتی امیرامان الله خان ازاین اقدام او مطلع می‌گردد، او را فرامیخواند وبخاطر چاپ این کتابها به او مدال درجه اول معارف را با لقب «ناشر» اعطا نمود. امان اله خان پس از شکست برای مدت دوشب در قره باغ غزنی مهمان شیرخان بود. شیرخان اصرار کرد تا دوباره می‌خواهد کابل را بدست آرد. امان اله خان نپذیرفت شیرخان امان اله خان الی پل اتک بدرقه نمود سپس شیرخان در به دیرهٔ اسماعیل خان می‌رود.
هنگامی که نادرخان با حبیب‌الله کلکانی پسر سقاو می‌جنگید، سپاه مردمی شیرخان در شمال کشور لشکرسقاوی را شکست داد از قطغن زمین تا مرزهای تاجیکستان تسلط یافت. همین‌طور بود که نادرخان طی فرمانی در سال ۱۳۰۹ شیرخان را به عنوان والی قطغن و بدخشان منصوب کرد. باسماچی‌ها متعلق به ابراهیم لقی را که از بچهٔ سقو حمایت می‌کردند سرکوب ومجبور به فراربه آنسوی رودآمو نمود. نادرشاه به منظور استقرار اوضاع فرمان می‌دهد تا شیرخان و افراد او در ولایت کندز مقر دایمی اختیار نمایند. شیرخان درسال ۱۳۰۹ شمسی به صفت والی قندز مقرر می‌شود.
کارنامه
ویرایششیرخانبندر | |
|---|---|
 | |
| کشور |  افغانستان |
| استان | ولایت کندز |
| منطقه | ولسوالی امام‌صاحب |
| منطقهٔ زمانی | + ۴٫۳۰ |
در عهد نادرشاه ابتدا بحیث ولسوال اورگون وبعد بجیث نایب الحکومه قطغن وبدخشان مقرر می‌گردد. اوپس از تصفیه باسمه چی‌های بخارائی به آنسوی آمودریا، درقندوز پلان شهری را پیاده می‌کند وبا کشیدن سرکها وتمدید پایه‌های تلفن و شرکت (روغن پنبه دانه) را تأسیس می‌کند. او برای کارگران شرکت خود خانه وکلینیک صحی ومکتب می‌سازد. شیرخان درسال ۱۹۳۰ زمینهای قزل قلعه (شیرخان بندر) را برای ساختن یک به‌ندرتجارتی آماده می‌نماید ودفترها گمرک و خانه‌های نشیمن برای کارمندان ومکتب وکلینک صحی اعمارمیکند که بعد دولت بنام بندر شیرخان نام گذاری می‌کند.. معروف‌ترین چهره هنری این خانواده فرهاددریا است که با صدای فرحت بخش وآهنگ‌های دلنواز خود روح انسانها را شاد می‌سازد سرور ناشر فرزند شیرخان خروتی پس از تأسیس فابریکه روغن سپین زر و فابریکه شکر بغلان ، مردم بغلان و قندوز به کشت پنبه و لبلبو روی آوردند. افراد شیرخان در زمینهای دلدلزار و باتلاقی قندوز و بغلان با پشتکار و زحمت کشی خود توانستند نیزارها را به زمینهای آباد و حاصلخیز مبدل کنند و سالانه از زمینهای خود دو بار و سه بار حاصل بردارند. خانواده شیرخان به ویژه برادرزاده او غلام سرور ناشر نقش عمده ای در ساخت و ساز و آبادانی ولایت کندز داشتند. اونه تنها در ساخت فابریکات قندوز همکاری کرد بلکه او مؤسس بندر تجارتی شیرخان، موزیم قندوز، سینما قندوز و هوتل سپین زر کندز و کابل می‌باشد. او همچنین برای ساخت مکاتب و شفاخانه‌ها در کندز تلاش‌های زیادی کرد. دولت افغانستان در ازای خدمات شیرخان، مرز بین افغانستان و تاجیکستان را بندر شیرخان نامگذاری کرد. از این زمان ببعد است که ارزش زمین در صفحات شمال شرق بخصوص در قندوز و بغلان بخاطر بازدهی محصولاتش بالا رفت. مردم از زمینهای خود سال چند جاصل می بردارند. ۵۰ فیصد گندم ۴۰ فیصد خربوزه ۳۰ فیصد برنج پنبه ولبلبو افغانستان از ولایت قندوز بدست می‌آید.
زندگی شخصی
ویرایششیرخان مشغول کار سرک سازی بود که مریض شد. به دوستان خود گفت مرا به سمرقند یا بخارا ببرید در آنجا دوستان زیاد دارم آنها در شفاعتم کمک می‌کند. ولی دوستان پا فشاری کردند که به کابل برده شود. ناشر به همکاری پسرش غلام محی الدین خان در بیمارستان علی‌آباد(کابل) بستری شد و سپس هاشم خان صدراعظم به عیادتش آمد. شیر خان در کندی کار زیاد از دولت و کارکنان آن به هاشم خان شکایت کرد. همان بود که همان شب به شیرخان زهر تزریق نمودند. قبل ارینکه جان دهد دوستان او روزنامه که در آن وفات ناشر را نوشته بود برای ناشر آوردند پس از دوساعت وفات نمود. هاشم خان کاکا ظاهرخان به خاطر اخفای فکر مردم جنازه اورا با توپ تفگ عسکری رسماً در قره باغ ولایت غزنی دفن نمود. شیرخان دوخانم داشت ازخانم اولی ۴ اولاد واز خانم دومی ۵ اولاد داشت که مجموعاً ۳ بچه ۶ دختر داشت.
جستارهای وابسته
ویرایشموخذ
ویرایش- دفتر خاطرات نورالدین ناشر ولد غلام محلی الدین لوی خان نوه شیرخان مقیم در دنمارک شهرکالنگ
- Sher Khan Nashir در ویکیپدیا انگلیسی
- . نقش شیرخان ناشر در تحولات اقتصادی شمال شرق افغانستان در صفحه فیس بوک مندیکک
- . شیرخان بندر در ویکی پیدیا فارسی
- . فرهادناشر یا فرهاد دریا آواز خوان افغانستان نواسه شیرخان نوشته در ویکی پیدیا فارسی
- . کی است شیرخان در وبگاه ویکی پیدیا انگلیسی
- . نقش شیرخان ناشر در تحولات اقتصادی شمال شرق افغانستان نوشته اعظم سیستانی در وبگاه دعوت میدیا
