غار کرفتو
غار کَرَفتو غاری باستانی و اثری تاریخی در استان کردستان است که در صخره مرتفعی در شرق شهر سقز و شمال غرب شهرستان دیواندره قرار دارد و از نظر تقسیمات کشوری قبلا در حوزه سقز و در حال حاضر در حوزه شهرستان دیواندره قرار دارد[۱]. این غار، یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته و با توجه به تحقیقات به عمل آمده در دوران مزوزوئیک در زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.[۲] بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند است و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد.[۳] آثار تاریخی موجود در این غار مربوط به سده ۳ هستند.[۴].
| غار کرفتو | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام | غار کرفتو |
| کشور | ایران |
| استان | استان کردستان |
| شهرستان | دیواندره |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | غار |
| دیرینگی | دوران‌های تاریخی پیش از اسلام |
| دورهٔ ساخت اثر | دوران‌های تاریخی پس از اسلام |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۳۳۰ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ |
ثبت ملی، یونسکو و دسترسی
ویرایشراه دسترسی به این غار از طریق سقز، مسیر آسفالته شهر صاحب به میرسعید و از طریق دیواندره، دو راهی تکاب گورباباعلی و از طریق تکاب، مسیر جاده خاکی روستای "علی‌آباد" امکان‌پذیر است. این اثر در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شماره ثبت ۳۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۵]. همچنین این غار در تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۱ در فهرست موقت جهانی یونسکو ثبت گردید.[۶][۷]
ساختار و نقوش تاریخی
ویرایشکتیبهای یونانی بر سردر یکی از اتاق‌های طبقه سوم این غار وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده‌است.[۲] در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق‌ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق‌ها با هم مرتبط باشند. نورگیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده‌اند و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق‌ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده است.
با توجه به پژوهش‌های به عمل آمده، در دوران میان‌زیستی کرفتو در زیر آب بوده‌است و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده‌است. غار کرفتو از غارهای آهکی و طبیعی است که در ادوار مختلف تغییرات و دگرگونی‌های عمده و دخل و تصرفات بسیار در آن به وجود آمده‌است. در حال حاضر طول غار حدود ۷۵۰ متر است و راه‌های فرعی متعددی از آن منشعب می‌شود. غار چهار طبقه دارد و حجاران هنرمند، به زیبایی فضاهایی را در مدخلهای غار تراشیده و اتاق‌ها، راهرو و دالانهای متعددی را به وجود آورده‌اند.
تحقیقات
ویرایشاین غار در سال ۱۳۷۹ گمانه‌زنی شد و با بررسی‌های باستان‌شناختی در محوطه بیرون و داخل غار آثاری از دوران‌های مختلف به دست آمد. کشف تراشه‌های سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار می‌تواند نشانه‌ای از استفاده انسان در دوران پیش از تاریخ از این غار باشد. همچنین نمونه سفال‌ها و اشیای به دست آمده، ادامه سکونت انسان را در طول دوران تاریخی اشکانی و ساسانی و دوران اسلامی یعنی سده‌های ششم تا هشتم هجری را مسجل می‌سازد. اقداماتی در طول سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹ انجام شده که شامل: سامان‌دهی محوطه بیرون غار، پله سازی، سکوهای استراحت، پارکینگ، سرایداری، سرویس‌های بهداشتی و برق‌کشی غار است.
گالری
ویرایش
منابع
ویرایش- ↑ غار کرفتو نمادی از غارهای باستانی ایران زمین در دل تاریخ، تسنیم، 1396
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «غار کرفتو». اطلس تاریخ ایران از ابتدا تا اسلام. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اكتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۸ مهر ۱۳۹۰. تاریخ وارد شده در
|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «تهیه پرونده ثبت جهانی غار کرفتو». جام‌جم آنلاین. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ مهر ۱۳۹۰.
- ↑ «غار کرفتو». وب‌گاه رسمی فرمانداری شهرستان بم. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ مهر ۱۳۹۰.
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ غار باستانی کرفتو در فهرست موقت جهانی یونسکو ثبت شد، خبرگزاری مهر، آبان ۱۴۰۱
- ↑ ثبت غار باستانی «کرفتو» در فهرست موقت جهانی یونسکو بایگانی‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine، دنیای اقتصاد، ۲۶ آبان ۱۴۰۱