غژگاو
غَژگاو (نام علمی: Bos grunniens) (به انگلیسی: yak) گونه‌ای گاوسان موبلند است که دمی مانند اسب دارد و در مناطق افغانستان، هیمالیا، فلات تبت و مغولستان زندگی می‌کند. بیشتر غژگاوها به صورت اهلی در میان مردم زندگی می‌کنند ولی گروه کوچکی غژگاو وحشی نیز در طبیعت وجود دارد.[۴]
| غژگاو | |
|---|---|
| |
| یک غژگاو در تبت | |
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پستانداران |
| راسته: | جفت‌سمان[۱] |
| تیره: | گاوسانان[۲] |
| سرده: | گاوها[۳] |
| گونه: | B. grunniens |
| نام دوبخشی | |
| Bos grunniens لینه، ۱۷۶۶
| |
| مترادف | |
|
Poephagus grunniens | |
غژگاوهای وحشی از بزرگ‌ترین انواع گاوسانان هستند. ارتفاع آن‌ها در شانه به ۱٫۶ تا ۲٫۲ متر و وزنشان بین ۳۰۰ کیلو تا یک تن است و طول بدنشان ۲٫۵ تا ۳٫۳ متر است. ماده‌ها حدود یک‌سوم از نرها کوچکترند. غژگاوهای اهلی اما بسیار کوچکتر از همتایان وحشی خود هستند و وزن نرها بین ۳۵۰ تا ۵۸۰ کیلو و وزن ماده‌هایشان بین ۲۲۰ تا ۲۶۰ کیلو است.
به‌طور تاریخی گرگ تبتی (زیرگونه‌ای از گرگ خاکستری) دشمن طبیعی اصلی غژگاو بوده و مواردی از شکار این حیوان توسط پلنگ برفی و خرس قهوه‌ای هم گزارش شده است.
غژ یا کژ به معنای ابریشم است و بنابراین غژگاو «گاو ابریشم» معنی می‌دهد. در فارسی آن را غژغاو و گاو خطایی (منسوب به منطقهٔ خطا) هم نوشته‌اند.[۵] واژه امروزی پرچم که در فارسی به معنای درفش (بیرق) به کار می‌رود در اصل به معنی دنباله موهای غژگاو بوده است.[۶] این گاو موهای بسیار سیاه درخشان دارد و در آخرین بخش دُمِ وِی موها بسیار پُر پُشت و زیبا و درخشان می‌شود که منگوله پرده‌ها به تقلید از دم غژگاو ساخته شده است.[۷] و از دم غژگاوها پرچم علم و مگس‌ران هم می‌سازند.[۸]
دنباله غژگاو را که پرچم نام داشت ترکمانان و مغولان خجسته و مبارک می‌پنداشتند و این گاو را فقط برای بدست آوردن پرچمش شکار می‌کردند سپس دنباله آن را به نشانِ شگون و به آرزوی پیروزی به گلوگاه نیزه یا به بالای چوب یا نیزه‌ای که علم را بدان بسته بودند می‌آویختند.[۷]
جستارهای وابسته
ویرایش- غژگاو وحشی: غژگاو وحشی حیوانی بزرگ و وحشی و بومی هیمالیا است. غژگاو وحشی نیای غژگاو اهلی است.
منابع
ویرایش- ↑ Artiodactyla
- ↑ Bovidae
- ↑ Bos
- ↑ Wiener, Gerald, Han Jianlin, and Long Ruijun. "4 The Yak in Relation to Its Environment", The Yak, Second Edition. Bangkok: Regional Office for Asia and the Pacific Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2003. ISBN 92-5-104965-3.
- ↑ «گاو خطایی». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۰۱.
- ↑ اسطوره در ادبیات پارسی دری، بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ همان.
- ↑ دهخدا[پیوند مرده]، سرواژه غژگاو
 | این یک مقالهٔ خرد زیست‌شناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |