گرگ

برای دیگر کاربردها گرگ (ابهام‌زدایی) را ببینید.

گُرگ یا گرگ خاکستری (نام علمی: Canis lupus) یک گونه از پستانداران گوشت‌خوارسان متعلق به خانواده سگان است. گرگ درنده ای بومی نیم‌کره شمالی زمین شامل گستره وسیعی از اوراسیا و آمریکای شمالی است و بیشترین پراکندگی جغرافیایی را در بین تمام سگ‌سانان دیگر دارد. این جانور نیای وحشی سگ است؛ یعنی سگ‌ها از نسل نوعی گرگ هستند که بین ۱۸ تا ۳۲ هزار سال پیش اهلی شدند. تاکنون ۳۸ زیرگونه معاصر از گرگ شناسایی شده که از جمله آن‌ها سگ اهلی، دینگو، گرگ قرمز و گرگ ایرانی هستند. گرگ شمال غرب آمریکای شمالی بزرگ‌ترین زیرگونهٔ گرگ‌ها در جهان است.

گرگ محدودهٔ زمانی: پلیستوسن پیشین تا عصر حاضر، ۰٫۸ تا ۰ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
یک گرگ خاکستری در پارک حیات وحش کلمردن ،سوئد
صدای زوزه گرگ
وضعیت حفاظت
کمترین نگرانی (IUCN 3.1)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
راسته:	گوشت‌خوارسانان
تیره:	سگان
سرده:	سگ (سرده)
گونه:	C. lupus
نام دوبخشی
Canis lupus (لینه، ۱۷۵۸)
پراکندگی زیرگونه‌های وحشی گرگ در جهان

بر اساس اساطیر رومی یک گرگ ماده رموس و رمولوس را بزرگ کرد

گاومیش کوهان‌دار با ایستادن در جای خود در مقابل گرگ‌ها مقاومت می‌کند.

بیشتر گرگ‌ها به رنگ خاکستری با لکه‌هایی از رنگ‌های دیگر هستند اما رنگ‌های سفید، سرخ، قهوه‌ای و سیاه نیز در آن‌ها دیده می‌شود. اندازه و وزن گرگ‌ها در نقاط مختلف بسیار متفاوت است. به این صورت که عموماً در عرض‌های جغرافیایی بالاتر (مناطق شمالی) گرگ‌ها جثه بزرگ‌تری دارند. گرگ سرددشت از بزرگ‌ترین انواع گرگ است. گرگ‌ها در مقایسه با خویشاوندان نزدیک خود همچون شغال زرد و کایوت بیشتر برای شکار جانوران بزرگ تخصص یافته‌اند. علاقه بیشتری به زندگی اجتماعی دارند و از زبان رفتاری غنی و پیچیده‌ای بهره‌مند هستند.

هستهٔ اصلی گروه اجتماعی گرگ‌ها از یک خانواده متشکل از زن و شوهر و فرزندانشان تشکیل می‌شود که معمولاً در قالب گله‌ای از چند خانواده زندگی می‌کنند. گرگ به‌طور کلی یک شکارچی رأس هرم غذایی محسوب می‌شود و فقط انسان و در برخی نقاط ببر توانایی شکار آن را دارند. غذای اصلی گرگ‌ها با شکار سم‌داران بزرگ مثل انواع گوسفند وحشی، بز وحشی، آهو و گوزن تأمین می‌شود اما گاهی به سراغ جانوران کوچک‌تر، دام‌های اهلی، لاشه و زباله‌های انسانی هم می‌روند. هرچند بسیاری از انسان‌ها از گرگ هراس دارند اما اغلب موارد حمله گرگ به انسان به گرگ‌های مبتلا به بیماری هاری مربوط می‌شود و حمله گرگ‌های سالم به انسان به ویژه انسان‌های بالغ غیرعادی می‌باشد.

گرگ‌ها حدود ۳۰ هزار سال پیش در جستجوی پس‌مانده غذای انسان به حاشیه اردوگاه‌های محل سکونت انسان نزدیک شدند. فرایند «اهلی» کردن و پرورش آن‌ها بعد از آن به تدریج به تغییر رفتار و ژن‌های گرگ‌ها منجر شد که نهایتاً به سگ‌های امروزی بدل شدند.

تبار

پستانداران زیر آرایه‌های مرتبط به گرگ هستند:

	شغال پهلونواری     شغال پشت‌سیاه                 گرگ طلایی آفریقایی         سگ     گرگ خاکستری       کایوت         گرگ اتیوپیایی       شغال طلایی       سگ وحشی آسیایی         سگ وحشی آفریقایی

تغذیه

در زمان قحطی و کم‌غذایی آن‌ها لاشه‌خواری نیز پیشه می‌کنند و به محل‌های کشتار جانوران سر می‌زنند. همنوع‌خواری هم در میان گرگ‌ها دیده شده‌است. در زمستان‌های سخت اعضای زخمی و بیمار کشته و خورده می‌شوند. البته همنوع‌خواری در گرگ‌ها تنها در زمان کمبود شدید غذا و قحطی رخ می‌دهد. در زندگی اجتماعی گرگ‌ها، پیوند اجتماعی ناگسستنی است. آن‌ها باهم شکار می‌کنند، باهم مسافت‌های بسیار طولانی را می‌پیمایند، تا پای جان از هم دفاع می‌کنند و اگر شرایط ایجاب کند باهم می‌میرند. آن‌ها نسبت به افراد گروه خود احساس مسئولیت می‌کنند. در میان گرگ‌ها رعایت حال همنوع اصلی پابرجاست.

پراکندگی گرگ‌ها

امروزه به علت پیشروی انسان‌ها، شکار این جانوران و نیز کم شدن طعمه‌های طبیعیشان تعداد آن‌ها در جهان رو به کاهش گذارده‌است. گرگ‌ها بسیاری از مناطق زندگی قبلی خود را از دست داده‌اند و نسل آن‌ها در شمال آفریقا و بیشتر مناطق اروپای غربی منقرض شده‌است. برای نمونه، در سال ۲۰۱۰ میلادی تنها ۲۰۰ گرگ در کشور سوئد شمارش شدند که بیشترین تعداد از این رده در منطقه اسکاندیناوی اروپا بوده‌اند.

بیماری‌ها

بیماری‌های ویروسی متعددی می‌تواند توسط گرگ‌ها انتقال یابند که مهم‌ترین مورد آنها بیماری هاری، کروناویروس سگسانان، هپاتیت عفونی سگسانان، پاروو ویروس، پاپیلوماتیس و هاری سگ‌سانان است. گرگ‌ها میزبان اصلی هاری در روسیه، ایران، افغانستان و هند هستند. بر خلاف سگ‌ها، گرگ‌های مبتلا به بیماری هاری یا دیستمپر مقاومت بسیار زیادی در برابر این بیماری‌ها دارند و کشندگی این بیماری‌ها در آن‌ها ناچیز است. دورهٔ کمون بیماری هاری در گرگ‌ها بین ۸ تا ۲۱ روز است که در طول این مدت، میزبان (گرگ آلوده) دچار اضطراب شده و گروه را رها می‌کند و ممکن است تا ۸۰ کیلومتر (۵۰ مایل) در طول روز سفر کند. در طول این مدت، گرگ مبتلا هیچ گونه ترسی از انسان‌ها نشان نمی‌دهد و به‌طور کلی عموم حملات گرگ‌ها به انسان توسط گرگ‌های آلوده و بیمار رخ می‌دهد.

برخی از بیماری‌های باکتریایی منتقل‌شونده توسط گرگ‌ها عبارت‌اند از: تب مالت، بیماری لایم، تب شالیزار، تولارمی، سیاه زخم، سل گاوی و لیستریوسیس

همچنین گرگ‌ها ممکن است ناقل انواع مختلف انگل‌های‌ داخلی و خارجی باشند.

جستارهای وابسته

• گرگ در نقش حیوان خانگی یا کاری
• گرگ مغولی
• شغال زرد
• گرگ اتیوپیایی
• گرگ سرخ
• گرگ جزیره فالکلند
• گرگ‌های خاکستری
• زیست‌شناسی بقا

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

منابع

• "Gray Wolf" (به انگلیسی). Defenders of Wildlife. Retrieved 31 July 2008.
• دانشنامهٔ رشد
• "Gray Wolf" (به انگلیسی). The Wild Ones. Retrieved 31 July 2008.
• "Gray Wolf" (به انگلیسی). National Parks Conservation Association. Retrieved 31 July 2008

https://en.wikipedia.org/wiki/Subspecies_of_Canis_lupus. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help); External link in |تاریخ بازدید= (help); line feed character in |تاریخ بازدید= at position 14 (help)

• "Subspecies of Canis lupus" (به انگلیسی). English wikipedia. Retrieved 30 March 2022.

archiveurl=https://web.archive.org/web/20080622045332/http://www.npca.org/wildlife_protection/wildlife_facts/graywolf.html

| archivedate=۲۲ ژوئن ۲۰۰۸
| dead-url=yes

}}

• "منبع جعبه‌زیست" (به انگلیسی). ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 22 November 2008.