فابریکا آرخنتینا دی آویونس

کارخانه هواپیماسازی آرژانتین (فابریکا آرخنتینا دی آویونس) (اسپانیایی: Fábrica Argentina de Aviones SA (FAdeA)‎) با نام رسمی کارخانه هواپیماسازی آرژانتین (سرتیپ سن مارتین) اس. ای (اسپانیایی: Fábrica Argentina de Aviones "Brigadier San Martín" S.A‎)، سازنده اصلی هواپیما در کشور آرژانتین است. این شرکت که در کوردوبا واقع شده، در ۱۰ اکتبر ۱۹۲۷ (۱۷ مهرماه ۱۳۰۶ خورشیدی)بنیان‌گذاری شده است و، تا زمان خصوصی‌سازی و اگذاری سهام آن در دهه۱۹۹۰ به شرکت لاکهید مارتین، برای بیشتر عمر خود به نام فابریکا میلیتار دی آویونس (اف.ام. ای) (اسپانیایی: Fábrica Militar de Aviones (FMA)‎) شناخته می‌شد. در سال ۲۰۰۹ این شرکت از مالکیت خصوصی درآمده و اکنون به‌طور کامل تحت مالکیت دولت آرژانتین می‌باشد.

کارخانه هواپیماسازی آرژانتین «سرتیپ سن مارتین» سهامی عام (اس. ای)
Fábrica Argentina de Aviones "Brigadier San Martín" S.A.

نوع	سهامی عام اس. ای
صنعت	فناوری هوافضا، صنایع جنگ‌افزاری
بنا نهاده	۱۹۲۷ (۱۹۲۷-}})
بنیانگذاران	فرانسیسکو د آرتیاگا
دفتر مرکزی	کوردوبا، آرژانتین
افراد کلیدی	ماتیاس خولیان ساووکا (رئیس هیئت مدیره)
محصولات	هواگرد، قطعات و لوازم یدکی و خدمات تعمیر و نگهداری هواگردها
مالک	دولت آرژانتین (از ۲۰۰۹ تا زمان حال)
تعداد کارکنان	۱٬۶۰۰ (در ماه ژوئن ۲۰۱۴)
مادر	لاکهید مارتین (۱۹۹۵ الی ۲۰۰۹)
وبگاه	fadeasa.com.ar

تاریخچه

نمایی از کارخانه اف ام ای در سالهای ۱۹۳۰

اواخر سالهای ۱۹۴۰ نمایی از خطوط تولید، خط تولید آی.ای ایی.۲۴ کالکین در جلو و آی.ای‌ایی ۲۲ دی‌ال در عقب

سالهای ۱۹۶۰، نمایی از خط تولید هواپیمای موران سولنیه ۷۶۰

این شرکت در ۱۰ اکتبر ۱۹۲۷ بنیان‌گذاری شد، عملیات ساختمانی و آزمایش‌ها در ۱۸ ژوئیه ۱۹۲۸ به پایان رسیده و اولین تولید بومی آغاز شد: تولید تحت امتیاز هواپیمای آموزشی آورو ۵۰۴ گاسپورت مجهز به موتور نوم Gnome به قدرت ۱۰۰ اسب بخار (۷۵ کیلووات). سرعت ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت با مداومت پرواز ۲ ساعت. بدنبال آن یک سری طرح‌های بومی و خارجی، عمدتاً برای استفاده نظامی، دنبال شد.

این کارخانه به دلیل تولید اولین هواپیمای جنگنده جت در آمریکای لاتین شناخته شده است: پولکی-۱ (Pulqui I) در سال ۱۹۴۷ و پولکی ۲ (Pulqui II) در سال ۱۹۵۰ به ترتیب به سرپرستی مهندسان امیل دوواتین (فرانسوی: Emile Dewoitine)‎)و کورت تانک (آلمانی: Kurt Tank)).

در دهه ۱۹۶۰، هواپیمای حمل و نقل سبک گوارانی و هواپیمای ضد شورش پوکارا و به دنبال آن، در دهه ۱۹۸۰ هواپیمای آموزشی جت پامپا تولید شدند. دو مورد آخر تا اوایل سال ۲۰۱۶ در در خدمت نیروی هوایی آرژانتین بودند.

خصوصی‌سازی (۱۹۹۵)

در سال ۱۹۹۵، اف ام ای توسط دولت کارلوس منم خصوصی شد و از آن سال تا مارس ۲۰۰۹ به صورت انحصاری و تحت نام شرکت سهامی عام لاکهید آرژانتین انگلیسی: LAASA (Lockheed Aircraft Argentina SA) و به عنوان یکی از شرکت‌های تابعه شرکت لاکهید مارتین فعالیت نمود. طبق شرایط قرارداد خصوصی‌سازی LAASA شرکت را به مدت ۲۵ سال اداره می‌نمود که می‌توانست برای دو دوره ۱۰ ساله تمدید گردد.

در این دوره تمرکز فعالیت‌های شرکت بیشتر بر تعمیر و نگهداری و ارتقاء هواپیماهای موجود در خدمت نیروی هوایی آرژانتین بود.

ملی سازی (۲۰۱۰)

در ماه اوت سال ۲۰۰۹ و در زمان دولت کریستینا فرناندس د کیرشنر، این شرکت پرداخت با غرامت ۶۷ میلیون دلاری پزوی آرژانتین ملی شد. در متن قانون سلب مالکیت خصوصی در این مورد مقرر شده بود که «دولت نمی‌تواند خود را از سهام اکثریت یا قدرت تصمیم‌گیری در کارخانه سلب کند.»

این شرکت به افتخار سرتیپ نیروی هوایی آرژانتین خوان ایگناسیو سن مارتین تغییر نام یافت، مهندسی نظامی که پایه‌های صنعت هوانوردی را در کوردوبا زمانی که در دهه ۱۹۴۰ انستیتو آئروتکنیکو را مدیریت می‌نمود، شرکتی که بعداً به اف ام ای FMA تبدیل شد.

وزارت امور خارجه ایالات متحده اعلام کرد که از ۱۸ دسامبر ۲۰۰۹، شرکت هواپیمایی لاکهید مارتین آرژانتین به کارخانه هواپیماسازی آرژانتین (سرهنگ سن مارتین) اس. ای (سهامی عام) (اسپانیایی: Fábrica Argentina de Aviones "Brigadier San Martín" S.A‎) و به دولت آرژانتین واگذار خواهد شد.

هواپیماهای طراحی و تولید شده

AeMB.2 Bombi bombers in flight

Pulqui I prototype in flight (c.1951)

آی ای ایی ۳۳ پولکی-۲

آی ای ۳۵ اوانکرو هواپیمای چند منظوره طراحی شده در اوایل دهه ۱۹۵۰

Prototype IA 38 Naranjero under construction, early 1960s

IA 46 ‘’Super Ranquel’’ at San Justo airfield (Buenos Aires), April 1975

آی. ای -۵۰ گوارانی ۲

آی‌ای ۵۸ پوکارا

آی. ای-۶۳ پامپا ۲

اف. ام. ای نمونه‌های اولیه هواپیماهای نوآورانه ای را تولید نموده است، اما معمولاً وضعیت اقتصادی آرژانتین از ورود بیشتر آنها به تولید انبوه جلوگیری نموده است. با این وجود اف. ام. ای موفق شده است چندین نوع هواپیما با طراحی‌های ساده و معمولی تر را در به تولید کامل برساند. همچنین در تولید هواپیماهای تحت امتیاز از کشورهای دیگر نیز فعالیت داشته است.

پیشوندهای مورد استفاده برای هواپیماهای توسعه یافته (و تولید شده) عبارتند از:

• Ae ای. ایی، مخفف (اسپانیایی: Dirección General de Aerotécnica‎) اداره کل ایروتکنیک، دوران اول از سالهای (۱۹۲۷ الی ۱۹۳۶)
• F.M.A اف. ام. ای، مخفف (اسپانیایی: Fábrica Militar de Aviones‎) کارخانه هواپیماسازی نظامی، دوران دوم از سالهای (۱۹۳۸ الی ۱۹۴۳)
• .I.Ae آی. ای ایی، مخفف (اسپانیایی: Instituto Aerotécnico‎) مؤسسه ایروتکنیک، دوران سوم از سالهای (۱۹۴۳ الی ۱۹۵۲)
• IA آی ای، مخفف (اسپانیایی: Instituto Aerotécnico‎) مؤسسه ایروتکنیک، دوران چهارم از سالهای (۱۹۵۲ تا زمان حال)

فهرست هواگردهای تولید شده، پروژه شده و به روز رسانی شده

سال	مدل	تعداد تولید شده	Obs
آغاز شرکت با نام مؤسسه ایروتکنیک
۱۹۲۸	آورو ۵۰۴ کی گاسپورت	۳۱	هواپمیای دوباله آموزشی، تولید تحت امتیاز، اولین هواگرد تولیدی در اف.ام.ای.
۱۹۳۰	دواتین دی.۲۱	۳۵	هواپیمای تک باله، تولید تحت امتیاز.
۱۹۳۱	اف ام ای ای ایی سی. ۱	۱	نمونه اولیه هواپیمای گردشگری غیرنظامی نمونه اولیه؛ هواپیمای آموزشی پایه (نسخه بعدی). اولین هواپیمای با طراحی بومی.
۱۹۳۲	اف ام ای ای ایی سی. ۲	۲	هواپیمای توریستی و غیرنظامی
۱۹۳۲	اف ام ای ای ایی ام ایی. ۱	۷	هواپیمای آموزشی پایه
۱۹۳۳	FMA AeT.1	۳	Transport/commercial aircraft
۱۹۳۴	اف ام ای ای ایی ام او. ۱	۴۱	هواپیمای شناسایی تک باله
۱۹۳۴	اف ام ای ای ایی ام اوایی. ۱	۶	از مشتقات ای ایی ام او. ۱ شناسایی و آموزشی
۱۹۳۴	اف ام ای ای ایی ام اوایی. ۲	۶۱	از مشتقات ای ایی ام او. ۱ شناسایی و آموزشی
۱۹۳۴	FMA AeC.3	۱۶	Civil aircraft.
۱۹۳۵	FMA AeMB.1	۱	First bomber built by FMA.
۱۹۳۵	FMA AeMB.2	۱۴	Bomber.
۱۹۳۵	FMA AeMS.1	۱	Ambulance aircraft
۱۹۳۶	FMA AeC.3G	۱	Tourism aircraft.
۱۹۳۶	FMA AeC.4	۱	Improved prototype version of the C.3G
Name changed to Fabrica Militar de Aviones
۱۹۴۰	کورتیس پی-۳۶ هاوک	۲۰	License built version of the US monoplane fighter Curtiss Hawk 75
۱۹۴۰	فوکه-وولف اف‌و ۴۴	۱۹۰	هواپیمای دوباله آموزشی آلمانی (تولید تحت امتیاز)
۱۹۴۰	FMA I.Ae.20 El Boyero	۱۳۰	Tourism aircraft, series built by Industrias Petrolini
۱۹۴۳	FMA I.Ae.21	۱	Advanced trainer aircraft prototype, based on the North American NA-16-1P fuselage.
۱۹۴۳	اف ام ای آی. ای‌ایی ۲۲ دی‌ال	۲۰۶	هواپیمای آموزشی پیشرفته
۱۹۴۵	FMA I.Ae.23	۱	Basic trainer prototype, based on the Focke-Wulf Fw44J
۱۹۴۶	اف ام ای آی. ای ایی. ۲۴ کالکین	۱۰۰	تهاجمی/بمب افکن سبک
۱۹۴۵	FMA I.Ae.25 Mañque	۱	Assault/Transport glider.
۱۹۴۷	FMA I.Ae.27 Pulqui	۱	Jet fighter prototype, first of its kind built in Latin America.
۱۹۴۷	FMA I.Ae.28 Super Calquín	۰	Merlin-powered development of Calquin, abandoned in favour of I.Ae. 30 Ñancú.
۱۹۴۸	FMA I.Ae.30 Ñancú	۱	Fighter/Attack prototype
۱۹۴۷	FMA I.Ae.31 Colibrí	۳	Two-seat Trainer aircraft
۱۹۴۹	FMA I.Ae.32 Chingolo	۱	Tourism/Trainer aircraft
۱۹۵۰	اف ام ای آی ای ایی ۳۳ پولکی-۲	۵	اولین جنگنده دارای بال‌های پس خمیده، طراحی شده در آمریکای لاتین.
۱۹۴۹	FMA I.Ae.34 Clen Antú	۷	Flying wing sailplane designed by Reimar Horten, also known as the Horten XVa and XVb
۱۹۵۳	اف ام ای آی ای ۳۵ اوانکرو/کونستانسیا/پاندورا	۳۶	هواپیمای ترابری دوموتوره.
۱۹۶۰	FMA I.Ae.35 Guaraní I	۱	Approximate date, transport derived from the I.Ae. 35 Huanquero
۱۹۵۱	FMA I.Ae.36 Cóndor	۰	Cancelled Kurt Tank civil passenger transport project.
۱۹۵۴	FMA I.Ae.37	۱	Supersonic delta-wing interceptor, Unpowered glider prototype only.
۱۹۶۰	FMA I.Ae.38 Naranjero	۱	Prototype flying-wing cargo transport.
mid-1950s	FMA I.Ae.39	۰	Cancelled transport project based on the I.Ae.35.
۱۹۵۶	FMA I.Ae.40	۰	Cancelled night fighter project.
۱۹۵۳	FMA I.Ae.41 Urubú	۴	Flying-wing glider, designed by Reimar Horten, also known as the Horten XVc.
۱۹۵۳	FMA I.Ae.43 Pulqui III	۰	Cancelled swept-wing supersonic jet fighter project
۱۹۵۳	FMA IAe.44 DL.II	۰	Cancelled advanced trainer project
۱۹۵۹	FMA I.Ae.45 Querandí	۲	Executive transport prototype (Some sources give 1957 and 1 built)
۱۹۵۷	FMA I.Ae.46 Ranquel	۲۱۷	2-seat utility aircraft. Second series, developed into Super Ranquel.
۱۹۶۰	FMA I.Ae.48	۰	Cancelled supersonic delta-wing all-weather interceptor
۱۹۶۳	اف ام ای آی ای ۵۰ گوارانی ۲	۳۵	هواپیمای ترابری منشعب شده از ای آی. ۳۵ گوارانی-۱
	بیچ‌کرفت تی-۳۴ منتور	۷۵	آموزشی (تولید تحت امتیاز).
۱۹۶۵	آی‌ای ۵۳ مامبورتا	۲	هواپیمای کشاورزی
۱۹۶۰	موران سولنیه ۷۶۰ پاریس	۴۸	آموزشی (تولید تحت امتیاز).
۱۹۶۷	اف‌ام‌ای آی‌ای ۵۸ پوکارا	۱۲۰	هواپیمای ضد شورش/تهاجمی سبک
۱۹۸۵	FMA IA 58C Pucará "Charlie"	۱	Single seater with ۳۰ میلیمتر (۱٫۲ اینچ) DEFA cannon, air-to-surface missiles. Cancelled after prototype flown.
۱۹۷۲	FMA IA 59	۱	UAV prototype
۱۹۷۵	FMA IA 60	۰	Cancelled advanced trainer/light attack project
۱۹۷۸	FMA IA 62	۰	Cancelled military trainer project
۱۹۸۴	اف. ام. ای آی. ای-۶۳ پامپا	۳۲	هواپیمای آموزشی پیشرفته. گونه (ای تی-۶۳) (آموزشی/تهاجمی سبک) کماکان در حال تولید می‌باشد.
۱۹۸۰	FMA IA 66 Pucará II	۱	Single prototype; converted IA-58A powered by two 1,000-ehp (746-kW) Garrett TPE331-11-601W turboprop engines.
(اواسط دهه ۱۹۸۰)	IA 67 Córdoba	۰	Cancelled light transport project
(اواسط دهه ۱۹۸۰)	IA 68 ATL	۰	Cancelled light transport project
(اواسط دهه ۱۹۸۰)	FMA SAIA 90	۰	Cancelled Supersonic air superiority jet fighter project
۱۹۹۰	اف ام ای آی ای ۷۰ امبرائر/اف‌ام‌ای سی‌بی‌ای ۱۲۳ وکتور	۲	هواپیمای مسافربری ۱۹ نفره با موتور توربوپراپ پروژه لغو شد
Name changed to Lockheed Martin Aircraft Argentina SA
۱۹۹۹	لاکهید مارتین ای-۴ای‌آر فایتینگ‌هاوک	۱۸	Another 18 by Lockheed Martin in Pasadena, California, US.
۲۰۰۳	بیچ‌کرفت تی-۳۴ منتور		نوسازی هواپیماهای در خدمت نیروی هوایی آرژانتین و نیروی هوایی بولیوی
۲۰۰۶	لاکهید سی-۱۳۰ هرکولس		نوسازی هواپیماهای در خدمت نیروی هوایی آرژانتین و نیروی هوایی کلمبیا.
Name changed to FAdeA S.A.
۲۰۰۹	FMA IA 63 Pampa II-40		تغییر موتور
۲۰۱۰	FMA IA 58 Pucará	۱	تغییر موتور و اویونیک (کنسل شد)
۲۰۱۰	اف ای دی ایی ای آی ای-۷۳		هواپیمای آموزش پایه برای جانشینی تی-۳۴ (کنسل شد)
۲۰۱۴	FAdeA IA 100	۱	Elemental trainer and a project to demonstrate the capabilities of the Argentine industry
۲۰۱۸	IA 63 Pampa III Block I	۶	Third evolution of the Pampa aircraft, with 3 more in order for 2019 for the Argentine Air Force.

نگارخانه

طراحی‌های بومی

• 
  Prototype AeC.1 (1931)
• 
  AeC.2 (1932)
• 
  AeT.1 (1933)
• 
  AeMOe.1
• 
  AeMS.1 prototype
• 
  FMA 20 El Boyero (1940)
• 
  Prototype FMA 21 trainer (1943)
• 
  I.Ae. 22 DL advanced trainer (1944)
• 
  I.Ae. 23 trainer prototype, based on the FW-44J Stieglitz (1944)
• 
  I.Ae. 24 Calquin attack aircraft, c.1950
• 
  Prototype I.Ae. 25 Mañque glider (1945)
• 
  I.Ae. 30 Ñancú (۱۹۴۸)
• 
  IAe.31 Colibrí (۱۹۴۷)
• 
  I.Ae.32 Chingolo (1949)
• 
  اف ام ای آی ای ایی ۳۳ پولکی-۲ نمونه اولیه شماره ۵ (۱۹۵۹)
• 
  I.Ae. 34 Clen Antú, tailless glider designed by Reimar Horten, late 1940s
• 
  Model I.A. 36 Cóndor, airliner designed by Kurt Tank, early 1950s
• 
  FMA I.Ae. 37 fighter prototype (1953)
• 
  IAe.41 Urubú flying wing glider (1953)
• 
  IA 45 Querandi light transport prototype (1957)
• 
  IA 50 Guaraní I (1962)
• 
  Prototype Guarani II, 1965 Paris Air Salon
• 
  IA 53 Mamboretá agricultural aircraft prototype (mid-1960s)
• 
  IA-59, prototype Unmanned aerial vehicle, early 1970s
• 
  اف.ام.ای آی.ای-۶۳ پامپادرنمایشکاه هوایی پاریس سال ۱۹۹۱
• 
  CBA 123 / IA 70 prototype, Farnborough 1990
• 
  FAdeA I.A. 73 Unasur I mock-up
• 
  FAdeA I.A. 100, August 2016

تولیدات تحت امتیاز

• 
  Dewotine D.21
• 
  Curtiss Hawk 75O
• 
  FW-44J Stieglitz
• 
  Morane-Saulnier MS-760 Paris, Mendoza, 2005

موتورها

• 
  I.Ae. R-16 El Gaucho
• 
  I.Ae. R-19 El Indio

منابع

کتاب‌شناسی

• Bellomo, Sergio; Cordon Aguirre, Arturo; Marino, Atilio; Núñez Padin, Jorge (1999). Núñez Padin, Jorge Felix (ed.). Curtiss Hawk. Serie Fuerza Aérea Argentina (به اسپانیایی). Vol. 5. Bahía Blanca, Argentina: Fuerzas Aeronavales.
• Arreguez, Angel Cesar (2008). Mansur, Sergio Luis (ed.). Fabrica Militar de Aviones: Cronicas y Testimonios (به اسپانیایی) (Second ed.). Cordoba, Argentina: Ministerio de Ciencia y Tecnologia de la Provincia de Cordoba. ISBN 978-987-24620-0-0.

برای مطالعه بیشتر

• (به اسپانیایی) FÁBRICA MILITAR DE AVIONES: CRÓNICAS Y TESTIMONIOS, retrieved 2010-01-18 (PDF file available for download). Published in 2007 by Ministerio de Ciencia y Tecnología de la Provincia de Córdoba, Argentina (Córdoba's Province Science and Technology Ministry)
• (به اسپانیایی) La Argentina fabricante de Aviones (retrieved 2016-04-23)

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• "Argentina's FAdeA Mulls Major Changes" - Jane's IHS
• FMA history
• Aeromilitaria.com.ar (به اسپانیایی)
• "Former Lockheed Martin Argentina plant relaunched as FAdeA" FlightGlobal